|
| |
| |
| |
[III]
'TLICHT van de Kerstlampjes sproeide 'n tintelend-rood over den feestelijk-witten weg. Op de pui-richels en deur-boogjes, de spits-opklimmende trap-geveltjes, glom 't versche sneeuw-dons parelen strepen.
De sterren stonden groot en lichtend aan de diep-zwarte hemel en de wassende maan welfde, bezijden de drollig-gewitselde toren, 'n blinkend bekken.
Mien keek 'r peinzend naar op, éven, dan overtuurde ze weer strak-aandachtig en vèr voor zich uit, de witte straat. ‘Hij kon nog best komen,’ bedacht ze. ‘Hij kon nog bèst...,’ h'r lippen klemden.
De kleine, puntige vrouw van den Voorlezer schoof h'r rakelings voorbij en groette niet, ze had enkel aandacht voor de glibberige weg en liep of h'r voeten gebreideld waren. - Mien zag vluchtig 't dwaas-trippend oud vrouwtje na, en - liep eensklaps vlugger.
Aan de weg-overzij ging Niek van Oort, hij stapte slungelig en floot 'n lijzige deun. - ‘Die jongen,’ morde ze geërgerd. ‘Overal tegelijk leek ie...,’ na 'n poosje keek ze nog 's schuchter - over de schouder - om, hij had háar niet gezien, want - hij liep door.
Verlucht zuchtte ze op, bleef meteen weer aarzelig treuzelen voor 'n smal winkel-raampje en oogde zonder aandacht naar de bonte snuisterij. ‘Dat wàchten - dat was nou toch zoo... zóó èllèndig...,’ ze slikte tegen 'n stroefheid in de keel en voelde 'n beving rond de lippen. ‘Als 't nòg langer duurde...! Je kon toch niet àldoor op-en-neer blijven loopen? Droste keek daarnet ook al zoo en - en Ubbels...’
Ze kuchte en trok de bontkraag vaster om zich, huiverde... De ruige wind wreef op 't hooge winkel-stoepje vochtig en
| |
| |
kil langs h'r heen. ‘Koud’, grilde ze, dadelijk vergat ze 't weer. ‘Tine Bot had verleeën week gezegd, dat Joost lang náwerkte tegenwoordig, soms als ze làng-al te bed lag, 't licht van 't kantoor-raam kwam dan net op d'r slaapkamer...’ - De gedachte trok 'n plooitje aan Mien's mond. ‘Tine - hoe kwam ze 'r ook weer op..., hoe kwam ze..? Och, zoo maar - hè? Zóo máar..! Raar keek ze toch wel, zoo - zoo groot en spottend, nèt of ze ìngehouën lachte, och - nou...’ Ze schokte de schouders, en - h'r wangen werden rood. Tobberig bleef ze nog even dralen voor 't winkeltje, liep dan weer - traag-aan - terug in de straat.
‘'t Was niét zoo èrg laat... hè, maar als je wachtte...’ Ze bemerkte Wies de Boer en gaf maar 'n klein knikje, blikte nog 's vaag-wangunstig om naar de gracieus-trippende meid. ‘Of ze katrollen in de heupen had, zoo danserig liep ze, ook - of ze maar altijd wat blíjds had...’, bits dacht ze 't. De oogen triest en donker, onder de beverige frons, overzocht ze weer hunkerend de nauwe lange straat, en plots schoot 'n gloed door h'r wijende oogen en h'r mond sprong open... ‘Dáár nou! Bij Tim Frikke..., dat was net..., ja - ja, héér...’, ze hijgde bijna en zette de tanden met 'n heftige beet in de onderlip, 't bloed bònsde door h'r broze lijf, 't klopte h'r heftig tegen de keel, de slapen. ‘Joost Halke..! Jóóst..!’
Even was 't of de witte sneeuwstraat met 't rossig gevlek van de vloei-omschermde Kerstlampjes in de kleine winkelkastjes, golvend bewoog.
Dan trok alles weer effen. En ze zag Joost Halke z'n groote haastige passen zetten over 't hard-gevroren ruig van den weg, de plooien van z'n beige jas bolden breed uit in 'n poef-wind, en onder de harig-gevlokte deukhoed bronsde z'n voornaam- | |
| |
mooi gezicht met de diepe oogen en den krachtigen expressieven mond, onoverschaduwd. ‘Joost, tòch... Joost - tóch...!’, 't doorwervelde juichend h'r kloppende hoofd.
Toen was Joost Halke - haast nog voorbijgegaan, 'n stap twee, drie... Maar na z'n vluchtige omblik, keerde ie dadelijk, z'n kijken glansde op h'r aan. ‘Nee - Mién..?’
Ze lachte nerveus-hoog om 't warm-verheugende van z'n jolig-verraste doen, zóo als ie de jas los-ritste, 't heele rijtje git-gladde knoopen in éen ruk, 't horloge pakte onder z'n colbert uit en 't h'r voorhield.
‘Ja - já, ik weet wel... 't ìs al wat laat, maar - niét èrg toch...’ 't Spiegelend over-glaasde wijzerplaatje vlak onder de oogen, in 't doffe olie-schijninkje van ‘'t Moriaantje’, keek ze zonder te zien, op de gouën wijzertjes.
‘'t Is - 't is zoo mooi, zoo wìt alles, hè, dat witte is nou zoo ècht... en - al dat rood van de lampen...’ Ze praatte 't zenuwachtig-rad, eerst meest om 't gloeiend-heerlijke van z'n vast op h'r blikkende oogen, dàn licht-verward, geïrriteerd van z'n telkens omzoekende blik, 't straatje in. ‘Wat dacht ie? Meende ie dat zíj... 'n jongen...?’
Ze rukte aan de bont, tastte nerveus op naar de ruigververwaaide krullen. - Nú, in 't zacht uitglorende licht dat oranjig streelde onder 't luifeltje uit op den weg, wist ze niet hoe wonderlijk-mooi in h'r fijn-blank gezichtje, de groote, vochtig-blauwe oogen waren, de roode, even-opene mond met 't zuivere wit van de kleine gave tanden en de pluizig-verwaaide vlossige krulletjes om h'r wangen en voorhoofd.
De jongen-van-'t Ruyschenstein keek aandachtig naar h'r en wat teeders glom 't trotsche weg uit z'n blik.
‘Ja - dat wit en de roode lampjes...’, gaf ie toe. En even
| |
| |
in 'n ná-bezinnen, meteen als ie zachtjes mee opliep, - ‘Dat geeft je dan zoo'n mooie, groote verwachting voor de Kerst, hè?’ Z'n oogen keken diep in de hare.
‘Ja, já...’, h'r lachje beefde om de vervoering dat hij zich dàt nog herinnerde, van h'r zeggen lang-geleden, en óók - om z'n meegaan met h'r. ‘Já, 'n verwàchting...’, peinsde ze. ‘Maar 't komt niét àltíjd, née zelden..., maar zèlden...’ Ze praatte met haar hooge stemmetje, opgetogen-snel en - wist amper wàt...
'n Tintelende blijheid roesde als wijn door h'r denken, en h'r gespannen oogen schitterden telkens van Joost naar den besneeuwden weg. ‘'t Was toch alles zoo mooi - nóu, dié ouë huizen met d'r witte muurtjes, de lichte ramen, en - en 't leuke mannetje-in-de-maan bij Tim Frikke de mandenmaker...’ Ze wees 't 'm in 't zoetjes-aan doorloopen. ‘Kijk dié 's ingesneeuwd, zoo'n eenzame stumper, hè..., op 't eerste-kwartiertje, Tim mocht 'm wel z'n dikke winter-jas omgehangen hebben...’ Ze lachte zacht. ‘Ja - daar vertelde vrouw Bartelinck vroeger zoo'n mooi sprookje van: 't ouë vischvrouwtje, 't weet-je-wel..., ze wonen d'r in 't Cromhout 'n eindje verder dan wij, ze hebben zoo'n mooie linde, zeg, die ruikt zoo - zoo vreemd... lèkker in 't voorjaar. Ze zet ook altijd bloemen uit in de Lente: foksia's en geraniums en van dat fijne krullige mos met gouën sterretjes... Dan ben 'k altijd blij, zie je... dan denk 'k, nou zal 't weer mooi gaan worden óveral, óveral... óh...!’ - Ze glitste even op 'n glad-gevroren sneeuw-plekje, dadelijk en in 'n tintelend behagen, voelde ze de stevige stut van z'n arm om de hare. 'n Koestering was ook z'n warme glimlach-naar-h'r-uit.
Maar door de groote blanke vreugd neep dàn wéér angst- | |
| |
voor-de-menschen. ‘Als Ubbels dat nou 's zag... of Rijklof Krone, of - of Wies de Boer of - Meurs...! 't Zouën ze 'r wel van te zeggen hebben, dat zij met Joost Halke zoo maar geàrmd..., zóó máár in 't volle licht van de winkels...?’ H'r oogen zochten de zijne, schuw-lief in 'n altijd wat nijpende schroom, z'n glimlach blònk naar h'r uit. ‘Já - nu was je háást gevallen, hè...? Als ìk je niet bijtijds gepakt had...?’
Ze gaf 'n bedeesd lach-knikje, voelde z'n adem over h'r wang. ‘Dat sprookje van de man in de maan?’, verzocht ie in z'n streelende lach, z'n arm kwam vaster om de hare.
‘Ja...,’ zei ze, en vergat 't weer in 't helder-roode schijnsel dat bij Van Dam uit de etalage streek. Vluchtig gleed h'r blik over de witte kleertjes naar 't rose baby-popje in de blauwbestrikte wieg.
‘Dâ'-s lief, hè...?’, bleef ie even stil. ‘'t Vind je zeker wel èrg snoezig, niét..., snóézig...?’ - Z'n aandachtige oogen lachten diep in de hare. ‘Dat kindje in de wieg, hè...?’ - Z'n stem had wat teêrs. ‘En die kléine kleertjes?’
‘Ja - ja-wel...’, verward knikte ze, 't trilde in h'r heete wangen, rond h'r mond, bij 't schaam-volle herinneren, de prikkelende droom van den nacht: ‘Jóóst en zíj... en 'n schàt-van-'n-kindje, 'n jongetje in 'n wit hansopje, 'n jongetje met Joost's prachtige oogen en Joost's heerlukke lach...’
H'r arm schokte vreemd in de toch-eender-gebleven-druk van z'n warme hand. Háastig keek ze van 'm weg.
‘Jóost h'r man... en zij 't kindje dat groeide uit - uit z'n liefde...,’ h'r mond trok, en h'r wangen werden karmijn-rood. Ze voelde z'n schouder tegen de hare en de vaste greep van z'n hand, en ze zuchtte in haar verrukking. - H'r beschroomdbange kinder-oogen gingen schamig naar 'm op, en ze keek
| |
| |
ook vlug òm 't straatje in. ‘De jongens zouën wel gauw uit de Vereeniging komen - als ze 't zagen dat zij met...’
't Gleed weer weg bij den klank van Joost Halke's zware stem. ‘Ja - hóéven we nog niet naar huis? Màg 't nog wel 'n poosje...?’
Ze gaf met 't gretige lachje, 'n willig-lief knikje. ‘Ja, ze kon nog bèst - 'n straatje om...’ 'n Huivering doorroerde h'r, bij 't teêr-vriendelijke van z'n gedempt praten. ‘Wat is alles toch - tòch héerluk aan 'm, wat is de geur van z'n kleeren héerluk en de klank van z'n stem en z'n glimlach...’ - Iets droomerigs overwaasde 't blinkende in h'r oogen. Ze wist niét 't spíjtig-verwonderen dat even gegleden was door Joost Halke's blik, toen ie nòg 's omkeek naar 't baby-popje onder de roode Kerstlamp. 'n Méisjes-verrukking voor 't kindje had ie verwacht en nu was ze stil en schuw en keek 'r van af. ‘Toch wel 'n beetje als 't èrg-ingeregen middeltje en de papilot-krulletjes in h'r haar...’
Mien praatte druk-geagiteerd, dan weer mìnder bevangen in 't weg-doezelen van de helder verlichte etalage-raampjes. ‘In 't plantsoen zou 't nú mooi wezen, zoo wit en stil..., en daar bij de Vinkenplas...? Wist ie nog wel dat ze 'r de vorige winter ook 's geloopen hadden? Nee, ze hoefde niet zoo erg te haasten. Thuis dachten ze dat zíj bij Da Zonneveld was, maar Da had Bert de Krey, voor 'n paar Zondagen was 't 'r - doorgekomen met ze. Zíj was d'r niet heen geweest, naar de fúif niét, zié je, zoo wild als 't 'r toeging, je zat d'r zoo... zóó ònrùstig...! 't Was nòg 's zoo toen bij Fie Meurs op 't verjaarpartijtje, die Hein was ook zoo'n èrg-nare... En - thuis gaven ze nooit zoo 's feestjes terug, 't - 't was niet erg aardig thuis... Vader die kon soms zoo stug wezen, en dan ging de tijd zoo - zoo ákelig
| |
| |
langzaam als iédereen zweeg..., om Jo, zié-je, 't was nu meest weer om Jo, die wou 'n éigen zaak beginnen en dat kon zoo maar niet...’
Joost viel 'r stelpend op in. ‘Ja... já, 'k weet 't wel, 'k wéét wèl...,’ hij glimlachte begaan, z'n fulpen stem door-koesterde h'r met 'n wonderlijke streeling. ‘En nú ga je de sprook vertellen, hè? De sprook van de vischvrouw...?’
Ze lachte in z'n oogen. ‘O ja, dat mannetje bij Tim Frikke...! 't Is - vroeger gebeurd, zié je, héél vroeger, en d'r is dat bord bij de mandenmaker nog 'n gedenkteeken van. 'n Mannetje was 'r, die moest elke maand naar de hooge lucht op 'n kristallen ladder, om de maanlamp schoon te maken, de pit afvegen en zóó, zié je... De olie groeide 'r van zelf en de pit ook en de vlam, maar 't moest alles af en toe 's schoongemaakt. 't Mannetje dêe' 't wel graag, en bèst dêe' ie 't ook en ie bleef d'r altijd 'n hééle poos...’
‘N'tuurluk,’ zei Joost in 'n lach, maar zíj hield den ernst. ‘Já - 't was zoo mooi en warm en helder op de maan, alles blonk 'r van puur, fijn goud, 't goud lag d'r in hóóge heuvels, maar 't mannetje dacht 'r nooit aan 'n bijl mee te nemen en 'r van af te bikken en d'r munt van te slaan. Hij vond 't alleen maar mooi om stil naar de goud-glans te zitten kijken en over de wereld daar beneden 'm heen te zien en zoo wat soezend z'n werk te doen...’
Joost's fijne glimlachje diepte. ‘Ja-já, dus... 'n àrme zonderling...’
Ze keek naar 'm op, in z'n gedonkerde oogen zag ze 'n geestigheid die ze niet door-vorschte, en haastig ontstreed ze. ‘Nee, née, 'n rijke droomer, soms kreeg ie héél... teêre gedachten, die schreef ie op in 'n rijm en dat nam ie mee van
| |
| |
omhoog. De menschen lazen 't en vonden 't erg mooi omdat 't zoo - zoo fijn en - wáár was... Maar 'n keer ontmoette ie 'n vrouw en ie kreeg d'r lief omdat ze mooi was en erg groot en omdat ie zelf klein was en erg leeluk en ze trouwden. En als ie dan weer 's maandeluks naar de maanlamp klom, hield zij de kristallen ladder op. Wie dié eerder opgehouën had, weet 'k niet, 'k denk z'n Moeder. Maar ná-klimmen kon ze 'm niet, die groote mooie vrouw, híj dêe' d'r bedaard z'n werk, onderwijl zíj wachtte, en, en - hij peinsde dan meteen over àlles wat ie zag op die kleine wereld beneden 'm, en de vrouw vergat ie. Dié werd dan moe en kwaad van 't wachten en schold als ie beneden kwam, en de gedachten die ie meenam van omhoog - die verscheurde ze. Dat maakte 't mannetje erg bedroefd en dan huilde ie erg. Maar 'n keer dat ze 's bizonder lief geweest was voor 'm, vleide ze uit 'm, wat ie d'r toch zoo mooi vond op die leege eenzame maan - want ze las nooit z'n rijmen, toén vertelde ie van al 't blanke goud dat 'r was, van de blinkende hooge heuvels, en van de kostelukheid van de gouën maanlamp vertelde ie... en ie zei dat ie 't zoo jammer vond dat zij 'r niét met 'm heen kon’.
Joost Halke's hand lag ineens zwaarder op Mien's arm. ‘Ja... já, dat was altijd zoo jammer, 'n vrouw die niet meekon in 'r man's stijgingen...’, zei ie en veel ernstiger dan noodig was. Z'n oogen keken vèr heen over den witten weg.
‘Ja-a...’, zei Mien weifelend, ze knikte flauwtjes, en h'r stemmetje praatte 'n poosje dof... ‘Toen bedacht de vrouw dat 'r kleeren niet mooi genoeg waren, dat 'r véel mooier kleeren in de wereld waren en dat 'r veel mooier huizen waren dan 't hare en - en dat 'r veel duurder en fijner lekkernijen in de wereld waren dan die zij aten.
| |
| |
En ze zei 'm: ie zou toch wat meenemen in z'n buis van dat kostelukke goud. Maar 't mannetje wou dat niet: nee, 't was slecht zei ie, en je moest niet doen wat slecht was, want dan kon je nooit meer rustig zien in 't goud van de groote, blanke maan. Nou - d'r gaf die groote mooie vrouw heelemaal niet om en ze drong bij 'm aan, telkens weer, altijd maar door.
'n Keer dat ie weer 's naar die hooge lucht ging, had ie z'n pareplu meegenomen. D'r wou ie z'n oogen mee beschermen, zei ie, toen z'n vrouw vroeg waarom ie dat dêe'. Z'n oogen wou ie d'r voor behoeden, dat ze niet meer zoo ruim en wijd zouën kunnen zien 't glanzende goud. Je oogen zei ie, die moest je 't meest van alles beschermen, want door je oogen sluipt de begeerte - je hart in, en van je hart komt de begeerte in je handen en als 't zoó vèr met je is - dat 't ìs in je hart èn je handen, dan kan je niet meer terug van 't kwaad’.
Ze zweeg even, en dádelijk praatte Joost 'r op door. ‘Ja - dat mannetje wìst 't wel, zóó was 't ook, zóó was 't...’ Hij keek van h'r weg.
Maar zíj had stilletjes in zich zelf - 'n glimlach. ‘Hij praat of ie d'r àlles van weet en of ie... ook wel 't kwaad in z'n hart gehad heeft en in z'n handen...’ - 't Bloed golfde h'r warm en dronken-makend naar 't hoofd en in h'r duwde 't verlangen - al-nijpender nood. ‘Heer, heer..., nou je wang stil leggen tegen z'n schouër, dáar in die breeë hoek, en dan fluisteren: jíj móoie... héerlukke..., jíj 'n kwaad in je hart, in je handen! Jíj...! Je mag niet spotten, hoor, jij niet, jij - héilige...’ H'r gezicht brandde donkerder in de blos, want h'r schuw-tot-'m-glijende blik, had z'n glimlach geraakt. Hij zocht in h'r oogen. ‘Já - en nu vèrder...? 't Was toch immers nog làng
| |
| |
niet uit? Die pareplu verloor ie ten slotte ook nog... hè?’
‘Nee...,’ zei ze kleintjes en h'r stem klonk onzeker, h'r adem ging of ze te vlug geloopen had, ze tuurde bedremmeld voor zich neer. ‘De - de groote, mooie vrouw werd erg boos om wat 't mannetje zei, héel èrg: ze béet op de tanden. En toen ie dan weer op de gouën maanlamp geklommen was, liet zíj de ladder vallen, zoodat ie aan duizend scherven sloeg en ze liep heen en ging overal goud zoeken, tot in 't vúilste... Maar 't mannetje zat op de maan en ie kon 'r niét weg, dat vond ie wel best ook, hij was 'n erg tevreden mannetje, en ie had van alles 't meest de stilte lief. Nu hoefde ie ook niet meer bang te wezen, dat de begeerte tòch nog 's door z'n oogen naar binnen zou sluipen en ie tòch van 't goud afgraven zou en meenemen voor z'n vrouw daar omlaag. En van àl de menschen had híj nu 't mooiste gezicht op de blanke gouën maan-bergen en op de wereld en op de dingen die d'r gebeurden. En ie sliep onder de pareplu: want van 't èrg-glanzende maanlicht kon ie anders de oogen niet sluiten, en in z'n droomen kreeg ie wonderlukke ingevingen, die schreef ie op en z'n gedachten strooide ie naar omlaag... en de menschen die 'r van opvingen, kregen 'n móoie glimlach, en - 't mannetje nam van de koek en de melk die ie meegesmokkeld had onder z'n buis, en ie duwde z'n gezicht door de wolken en - lachte... En omdat alles nu zoo mooi en vredig en glanzend was òm 'm, en ìn 'm, en ook wel omdat... z'n proviand van melk en koek nooit minderde, daarom hield 't mannetje op de maan, altijd z'n tevreden, goeien glimlach. Dàt is 't sprookje.’ H'r droomerig-fijne stemmetje knapte af in 'n zachten lach. En ze dacht in 'n warme voldoening, hoe best 't vertellen gevlot was in de stilte van 't mooie plantsoen-laantje.
| |
| |
De lage sneeuw-om-mantelde dennetjes en de korte Prunis waren 'r als biddend-geknielde pelgrims aan den weg-rand. En hoog over ze heen, vouwden de zware oude iepen-takken, hun mat-glinsterende, vèr-wijkende, witte bogen. De forsche stammen droegen hun schitterend luchtig gewelf als op marmeren sta-vaste zuilen en heel in de verte lichtte mèt de sprankelende-electrische licht-starretjes van 't stationnetje en 't rangeer-terrein, de citroen-gele schijf kathedraal-glas van 't Hotel-aan-den-Spoorweg.
't Was 'n heele poos stil, toen Mien 't sprookje gezegd had, 't zwijgen leek zwaar-van-verwachting en ze zuchtte beverig.
Maar bij 't hooge, welige Prunis-boschje, dat zomers zoo prachtig vol witte bloempjes gelooverd stond en nú zachtjes afstrooide de sneeuwen-bloesems, bewoog Joost in 'n ruk of ie haastig iets wéerde, de vrije linker-arm.
Als 'n zilveren ring, gleed de haak van z'n wandelstok af langs 't ruig van z'n mouw, de ijzeren punt van den stok hakte ie bij elke stap krachtig in de rulle sneeuw. ‘Dàt was niét 't sprookje van de vìschvrouw...,’ zei ie, en had wat oolijks in de stem. ‘Wat wou ze hèm nu toch wíjs maken, hè?’
- Ze lachte, 'n hóog-verklinkend bekoorlijk geluidje was h'r kleine lach in de blanke rust. ‘Ja wèl waar, maar ìk heb d'r wat bíj-gedacht in de jaren! Wèl waar - vrouw Bartelinck héeft 't verteld, maar - wat anders, ja - já, véel anders wel...’ Ze kuchte en h'r stem klonk brozer. ‘Soms - in de schemer, als d'r zoo'n - zoo'n móoie stilte was... bedacht ze ìmmers zèlf ook wel 's sprookjes...? Dat van Boschrank-de-fee was ook - zóo-maar in h'r opgekomen en dat van Prins
| |
| |
Kristallijn. Maar 'n móoie stilte, dié was 'r niét váak.’ H'r stemmetje trilde, want Joost Halke's hand klemde 'n vaster greep rond h'r pols.
‘'k Wou dat je die sprookjes 's opschreef...’, praatte ie warm-overredend. ‘Heb je 't wel 's geprobeerd - hè? Née...? Moet je 't toch 's doen - zeg, en dan mij 's te lezen geven, misschien kan 't wat worden voor 't een of ander tijdschrift... hè?’
Ze schudde slapjes 't hoofd. ‘Och - nee, 't kon toch niet, wist zíj zóo wel..! Ja - hij kende h'r Vader niet, die zou n'tuurluk uitvaren, ie zei: de wereld ging toch al heelemaal verkeerd, de vrouw ging zitten op de plaats van de man, de vrouw vergat h'r oorspronkelukke roeping, die was niet meer ènkel 'n hulpe tegenover de man... Zié je - de vrouw is d'r volgens Vader en Meurs en Ubbels enkel om - om de stoep te dweilen en de wasch te doen en - kousen te stoppen, en... en kinderen te krijgen en - allerlei kleine narigheid...’
‘Já... en toch ook volgens de Bijbel..?’, viel Joost Halke 'r op in, 'n stille lach sprong 'm rond den strengen mond. ‘Timotheüs zegt: Ik laat de vrouw niét toe, dat ze leere, maar wil dat ze in stilheid zij, doch zij zal zalig zijn in kinderen te... te krijgen, zoo zij blijft in geloof en liefde en heiligmaking met matigheid.’
Mien zuchtte, h'r ijle stemmetje was nu één dompe klacht. ‘Ja... ja, 'k weet 't wel en àl die andere teksten...’, ze knikte en - ze dacht aan 't zure en zorgelijke en aan 't verhéimelijkte leed van h'r Moeder's leven. ‘'t Is zwaar...’, verzuchtte ze.
Joost Halke had dan ineens weer de linkerhand vrij, hij lei die boven op h'r tengere handje en lachte zacht. ‘Arm kindje’, zei ie enkel. ‘Arm - kindje...’, en 't begane in z'n stem deed geen pijn.
| |
| |
H'r mond sprong open van verlangen en ze rilde. Verstolen keek ze weer naar Joost Halke's gezicht, en verkende 't maar amper in de bleeke schemer van de maan-avond, enkel de krachtige lijn van z'n kin zag ze en de straling van z'n oogen en leunde vaster tegen z'n schouder. - Van 't rangeer-terrein pinkten de lichtjes nu hel en stil in de avondlucht, en over de groote, donkere zee, stipten doezel-kleine lantaarn-vlammen.
Strak oogde Mien 'r heen, tòch - zonder aandacht, ze voelde enkel de druk van Joost Halke's hand, en huiverde in haar begeerte.
Joost leidde h'r 't smalle Doorn-slopje in, dat naar 't Ruyschenstein voerde, 'n nauwe huizen-gang van nuchter-nieuwe en leelijk-eender gebouwde woninkjes. De lamplicht-doorgloeide raampjes vakten gelijke benepen vierkantjes in de lage muurtjes. 'r Ging geen mensch.
Maar op de hooge hard-steenen stoep van 't veel-mooiere hoekhuis waar Meurs-de-Commies woonde, stond 'n man aan 'n venster te luisteren. Om z'n bolle hoofd piekte pluis van bakkebaarden en z'n rimpelig-zijen pet had ie tot òp de oogen getrokken.
Toen ze voorbijgingen, wendde hij schichtig 't gezicht naar hen toe: 't was de Koster. - Joost Halke had even 'n forsche lach. ‘Ja zóo deed je dan - je vriénden, hè?’
In Mien kroop angst. ‘Als Ubbels ze nou 's herkend had en 't thuis vertelde...’
‘Meurs, had toch geen geheimen of zoo...’, praatte ze zorgelijk. ‘'t Was raar van de Koster...’
Joost Halke lachte verteederd en drukte h'r arm steviger tegen zich. ‘'r Is veel raars in de wereld’, zei ie, en ze knikte werktuigelijk.
| |
| |
Op 't Ruyschenstein oogde ze tersluiks naar de lange smalle ramen van Bot's deftig-oude huis. ‘Bewoog d'r de vitrage? Zou Tine 'r...?’ Snel draaide ze 't hoofd naar 't venster van Joost's werkkamer in 't Firma-huis van de Halke's en dacht ineens weer aan de fijne sier-dingetjes die ze daar wist, praatte 'r drálend over. ‘Zoo in 't voorbijgaan had ze 't wel 's gezien... hé, 't prachtige glaswerk op de zware kast en 't vrouwenbeeldje... zeker 'n godin?’
Joost keek h'r aandachtig in de oogen. ‘Ja - ja zeker, dat was Neith, 'n godin van de jacht en de oorlog, hij had 'r wel meer aardige dingen, zij mocht wel 's komen kijken, 'n avond als de ouë-heer heen was en 't personeel.’
Z'n blikken overstreelden h'r gezichtje met de goeie rustigheid van altijd, en h'r wangen gloeiden rood van 'n schrik.
‘Oh - nee, née...’, weerde ze. ‘Dàt - meende ik niet...’
‘Gut - als de menschen 't dan 's aan de weet kwamen’, overwoog ze voor zich heen. ‘Tine Bot bevoorbeeld, née 't kon niet..., maar 't zou toch wel - héerluk...’ Achter de schuw-neergeslagen oogen zag ze 't ineens: Joost en zij onder 't licht van de zacht-suizende gaslamp, bij de vreemde godenbeeldjes en de mooie oude dingen, zij beiden - alleen in 't intiem-beslotene van 't vertrek. Ze ademde snel en wachtte of hij 't nòg's vragen zou, nòg 's áandringen.
Maar Joost Halke was niet 'n jongen die tweemaal vroeg. Toen ze naar 'm opkeek, was de plooi al weer weg uit z'n brauwen, maar de druk van z'n arm, was dan tòch ook weer verslapt.
Verwijt woelde in h'r op. ‘Tjàkkig, hóe kòn ze nou zóo... zoo ákelig, ziélig... benépen! En dan tegen Joost die zoo - zóo édel...! Krone - die prées...,’ ze drong zich dichter
| |
| |
tegen 'm. ‘Zoo mooi als jij ouë Rijklof toch voorthielp,’ loofde ze, en keek schichtig naar Joost op.
‘'t Lijkt nou ook héelemaal geen onderstand, hè, nu ie d'r wat voor doen mag. Vin-jij 't ook niet - niét vreemd dat Domenee Kreithe niéts met 'm opheeft? Hij zei 'n aarden vat of - nòg minder.’
In 't vlerkje licht dat bleek afzeefde 'n besneeuwd lantaarnkapje, zag ze 't fronsen komen in Joost Halke's rechter wenkbrauw, en z'n mond neep smal. ‘'k Denk dat God 't wel uitmaken zal,’ zei ie rustig, - ‘wat Rijklof Krone precies is, 'n vat ter eere of ter oneere.’
Overtuigd beknikte ze 't. ‘Oh, já... já, n'tuurluk! Maar van Domenee Kreithe toch - toch ákelig,’ h'r stem hakkelde even, h'r doorvlaagde 'n verschemerde heugenis.
- Op 't doodsche Beulsgrachtje begon ze wat haperend na 't lange zwijgen, over de vreemde dingen die 'r van alle tijden gezien waren op 't spokig weggetje, maar bij Joost Halke's luiden lach, werden h'r wangen heet.
‘Och-och, en geloofde zíj dat nu wèrkeluk...? Ja? Had ze 'r ook al 's de zevenkoppige draak gezien, hier in 't grachtjeswater...? En - de molenaar-zonder-hoofd? Was ze nu heusch niet bang, hè? Kíjk die bochelige schaduw dáar..., de Wachter zou 't niet...?’ Hij boog zich, en z'n warme adem gleed over h'r wangen. ‘'n Klein beetje bang?’
‘Met jóu toch niet, Joost...,’ zei ze eenvoudig en glimlachte bloo in z'n oogen.
De jongen-van-'t-Ruyschenstein praatte 'r wat vlak overheen. ‘Ze moest ook niét hèchten aan die baker-en-ouë-vrouwepraatjes, allemaal nonsens, n'tuurluk...’ Z'n vingers bleven in 'n eendere druk rond h'r arm, ze keek met leege blik van
| |
| |
'm af, 't bleeke duister in, 'n vreemde pijn-schrijn doorkroop h'r borst.
De wind prevelde nu ineens met zacht-grommend geluid, 't klonk als de eenzame stem van 'n oude grijze kluizenaar, die steunend in 'n pijn - aan 't bidden ging, en de sneeuw-heuvels aan 't pad schenen grotten van parel, woonsteeën waar vederlicht volk in huisde, maar de schaduwen die langs de muren en donkere ramen leunden, leken loerende geesten.
In ‘De Kaasdrager’, spookte 'n bleeke, lillende kaarseschijn. Siemen Keppel stond achter 't taai-taai-kleurig toonbankje, en praatte over de groote kaas die ie te raspen stond, rellig naar 't zwaaiende vlammetje.
Joost en Mien bleven even stil, en keken naar 't grillig manneke, met 'n heimelijke pret.
't Kwastje van Keppel's slaapmuts hipte buitelend 'n gelijkmatig dansje, en de kromme schonkige schouërs van den spokigen vent bobbelden schenkelig en schril-pièrrot-achtig, bij z'n zeurig gerasp op de kaas. Z'n vèr-overhangende neus scheen benieuwd gebogen naar de wijde slappe gleuf van z'n mond, en uit z'n broekszak slipte als 'n hondentong, z'n roode zakdoek.
Ze spraken 'r gedempt over, Joost en Mien, ze waren dicht voor 't smalle winkel-raampje geschoven en lachten als kinderen in elkaars oogen.
Toen, ineens gebeurde 't vreemde..., 't zwarte traliedeurtje, hoog in de roode achterwand van 't winkeltje, draaide open en in 't smal-gele lichtvak verscheen 'n man in oude kleederdracht: de breed-bepluimde baret, beschaduwde tot óver de oogen 't gezicht in de witte schotel van de groote even-opstaande plooien-kraag, 'n lange zwarte mantel verhulde 't lijf.
| |
| |
De man schreed plechtig-langzaam de smalle treedjes af van 't schavot-hooge trapje en verdween dan in 'n diepe nis van de rechter-zijwand.
Keppel raspte moeizaam voort aan de kaas, en smoesde aldoor z'n fel-dreigende prevels naar 't hoog-òprekkende kaarse-vlammetje. De groote schimmel-overpleisterde kazen op de muurplankjes, staarden als schril-groene en ijselijk-grijnzende doodshoofden.
Verbijsterd keek Mien van 't groezele winkel-raampje naar Joost. ‘Heer wat... wat ráar...’, h'r stemmetje rilde. ‘Ráar - dié man...’
Joost Halke had weer z'n lach van trotsche vroolijkheid. ‘Ja - d'r was héel wat ráars in de wereld, 't had ie immers vanavond nog al 's gezegd...? Nou - aanstonds nog de man-zonder-hoofd en de stier van Potter, o - nee... de stiér had Miet Selderie in privaat bezit... hè, en de zwarte koets op h'r dak...?’
H'r vroolijkheid dreef aarzelig mee op z'n jolige gegrap. - Ze liepen sneller.
‘De boy's werden dan nú vanavond niet meer be-cipierd,’ zei Joost. Z'n stok tikte dompe echo's van 't hol-klinkend weggetje.
Mien keek verwonderd naar 'm op. ‘De jongens? Oh - ja, de Vereeniging was nu lang al uit...’ Dadelijk peinsde ze weer door over de vreemde verschijning bij Keppel. ‘'t Leek zoo - 'n beetje Calvijn van die olie-verfplaat bij hullie uit de kamer. Toch ècht 'n levend mensch ook...’ Dralend praatte ze 'r van, bàng voor Joost's stroefheid en spot.
Hij had enkel 'n lachje.
't Snellere aanloopen maakte h'r warm, ze voelde 't lijf klam
| |
| |
worden. Door h'r peinzen gleed 'n gretige verwachting en ze ademde snel. ‘Nú zou ie niét heengaan als anders..., nu niet...’ H'r mond strakte van blije spanning en in 't sterk-verbeelden voelde ze z'n armen rond h'r lichaam, z'n mond op de hare...
In 't benepene Cromhout leek de wandeling aan Joost Halke's arm onwezenlijk als 'n droom. H'r stille blikken bestaarden de hel-doorschenen raampjes met de kleine bekende schaduwtjes op de neergelaten gordijnen, en ze glimlachte droomerig, 't had alles wat innig-vertrouwds tot 't oranjig doorschenen breed vierkanten raamvak in 't logge hoekhuis toe.
‘Moeder zal wel ongerust wezen niét?’ Goedig bezorgd praatte Joost Halke 't. ‘Ruim víjftien óver tiénen!’ Wat glanzends gleed 'm door de stem en ie lachte in h'r oogen. ‘'t Is tòch wel mooi geweest, hè, die wandeling? Vind je nu ook niet - wàt? Zullen we 't nòg 's overdoen?’ Hij drukte 'n vertrouwelijk kneepje rond h'r arm, voor ie die losliet. ‘En zul je niet meer droomen van die - vréeselukke man bij Keppel? Nee maar - van Calvijn moet je niet bang wezen, die blijft wel in z'n zwarte lijstje... op 't behang.’
Vernuchterd draalde ze nog. ‘Ja ze kòn 'm vragen of ie óok bij 't jubileum van de Jongelings-vereeniging kwam...,’ overlei ze. Dadelijk schoof 't weer weg. ‘'t Stond of ze - vlàste...’ Ze knikte schuw terug op z'n groet. Z'n diepe lachje en de zware klank van z'n stem echoden na in h'r gloeiende hoofd, toen ze langzaam 't huis binnenging.
|
|
Auteursrecht onbekend