Logo DBNL
Menschen uit een stil stadje (1920)

Menschen uit een stil stadje

(1920)–Alie Smeding–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

X. 'n Waterig zonnetje

De bruiloft.

Ceesie Randers behield door de fuifhurrie heen, door de feestgijn met 't blatend getier van de stoeiende en lichtelijk aangeschoten meiden en 't grappiesgegrol van door de drank durvige vrouwlui en kerels... z'n wrokkigheid en z'n grief en de rimpelgleuf boven z'n stevige neus week geen seconde. Z'n oogies bleven ook aanhoudend onder z'n borstelige brauwen met kwalijk verborgen grammigheid op Teet en 't scheepie, 't blommetjes-scheepie op tafel en ie kauwde al de lekkerigheid zonder smaak en genot. ‘Dwàrs zat 't 'm... ie kon 't gos-onmogeluk verdouwe. En as je wat niet verdouwe kanne, dan kan je 't niet verdouwe, al was je ook de prissedent van Frankrijk of de Sultan van Turkije, dan helpt d'r geen prate teuge... D'r was nou 't blomstukkie, 't vuile krèng-van-'n-blomstukkie, 't pestige ding d'r zonder 'n iesie feesterigheid, zonder blijkie van z'n kostelukheid op de witte feesttafel tussche de jenever-glasies en de vette taartklodders en de kaal gevrete schotels met augurkies-in-'n-plassie en sjurlotjes-in-'n-plassie. D'r was nou 't blomstukkie, 't belabberde ding van 'n blomstukkie met z'n gouën vijftegie in z'n witte rozies-zeile en z'n vergeet-me-nietjes-boeg in 't witte tafellake-zog... en deur dat kouë-kak-prullarie-vod was 't nou, dat ie 't saggerijn had, drié voete boven z'n kop uit 't sàggerijn en daarvedaan kon ie de heele feesiesboel wel an jamsies knijpe en Teet 't eerst van alles, jemig-kremig om 't wijf in 'n hoek te kwakke aj-je d'r sterkigheid ankonne, want 'n pootegerd was 't... om d'r vijf jaar eenzaam te geve, vijf jaar in 'n ampart bed... Deur dat belabberde blomstukkie moch ie z'n eigen ongaans en overstag en beroerd vrete... vrete bij de pijger af om d'r z'n cente uit te krijge, de kosselukke cente, de véértig golde...’ Ceesie z'n glimmerige kop won aanmerkelijk in roodheid als 'm 'n korst van de brosse lappies krentemik - die Teet 'm gul en zoetelijk dwingerig royaal en meer dan hartelijk toevoerde achter de toren van witte en rose en chocolabruine schuimpies - als 'm 'n korsie van zoo'n lappie mik in z'n strot haken bleef en ie driehoekig gebocheld zat hij 't wegrochelen van de stekeligheid. En z'n nijd glom te feller na 'n teug van de groene zoetelijkheid, zoo maar gauw om de hinder weg te slikken subiet uit 't kraffie

geklokt... want eventjes over de schuimpies-schans heen blikkend zag ie Dries Valk, z'n dikke kop in 'n stìkkende jool, onder 't tafelblad wurmen voor 'n wel kertier-lange-schater-om-um-in-z'n-knuisten, en júist in 't verhullen van z'n leutigheid meende Cees 'n opzettelijkheid te onderkennen en 't doel 'm te tergen en ie keilde recht aan 'n greep vette pekelharing-in-mooten naar Dries' lachbulkende kop... Maar Dries die dan in nòg grooter gijn z'n wangen beveegde en z'n baardhaar, de haringkies van 'm afschudde als 'n poedel nattigheid en dadelijk de kwaaiegheid met 'm afdrinken wou, werd d'r-in verhinderd, daar de tooverkunsies van Hein van Dijk - die de volle maan in 'n emmer met water onder de tafel kon laten schijnen ‘en meer zuks’ - z'n volledige aandacht verwierven en ie vergat Ceesie 's grammigheid bij de meiden-en-jongensjool en de grof getapte moppies, merkte zoo ook niet Ceesie's onwilligheid tot verzoening en z'n weer aanglimmende wrok, doordat Teet achter de wel-van-pas aangebrachte schuimpies-schans 'n nieuwe aanvoer van lekkerigheid begon... geleidelijk, maar in onoverwogen volg-orde d'r handige smokkelarij hervatte... Telkens achterlangs de bruin-witte en rosse schuimpiesheuvel, die nog gaaf in z'n geheel opgebouwd stond... daar tot Teet d'r heimelijk genoegen niemand in de zoetigheid smaak leek te hebben, diende ze 'm, z'n afweren en gemelijkheid zooveel als d'r lustte negeerend, achtereenvolgens de dichtst bij de hand zijnde eetwaren toe, 'm bij elke nieuwe toevoer ook rijkelijk lieve naampies toevoegend... maar 'm nu en dan bij onwilligheid aanzettend-tot-eten met 'n tikkie tegen z'n schouër.... en dàt dan 'r zachtste sein, 't kneepie in z'n dij was forscher en 't trappie tegen z'n schenen 't driftigst. Zoo stadig schoof ze méér bij de stapeltjes en de overvolte naast Ceesie's ellebogen: amandelbroodjes en frambozenbroodjes, bot met pieterselie en botersaus, taart-met-'n-wippertje, brandewijn met 'n neutje, beschuitjes met garnalen en gelei en anijsmuisies... dunne flensies brood met dikke schijvies ei, leverworst in 't zuur, gebakken schol, 'n glaasie chartreuse... Ceesie at steunend en nijdig, onder z'n krappe jassie bolde z'n hangbuikie geweldig. En z'n neteligheid won bij 'n begin van onpasselijkheid... ‘Draaiereg wier ie... draaiereg in de hurrie van meide met geen vierduite zit in d'r kont, draaiende friemelende en met d'r dansies-geduvel alles omkieperende lastige kapzijnders van meide... En die vlekkies van de

lampionse, 't wier voor je ooge of je in 'n gekke-huis zatte... d'r Peet Freime met 'n gele test, 'n geel arme-zondaars gezicht met paarse randjes en Dries met z'n groote kop in 't Delfsch blauw met rooie stippies, as 'n hoerebaas met 'n gegannefde slaapmus op, allemaal eve bezope met die lampionse bove d'r muile. Hein van Dijk z'n facie leek ferachteg 't kustvuur en z'n wijf d'r achter, 'n cetroenschil op 'n stokkie, plee-versieringkie en heere, heere, Teet met d'r paarse kop 't petretje van 'n verongelukte-in-de-wasch-verkleurde volle maan, maar Fenne met d'r half-rooie half-zwarte knikker de bárelukke duvel! Zelf was-t-ie met alle kleurtjes van de regeboog gezegend, 'n groene buik met gele biesies en paarse schouërs en van z'n neus zag ie 'n tippie oeranje. 't Blommetjes-scheepie was ook 'n beetje oeranje en die duvelsche meid van 'n Kee klopte d'r vervloekt-waar de pijpies in uit, ferachtig, pijpies klopte ze uit in 'r-lui blommetjesgeschenk van veertig poppies en met d'r purtale ooge nog naar 'm te tarte van zien je me wel... opsternaat varreke... En nou braakte die slet van 'n Sien d'r verdorie in d'r lachproesters, met straaltjes limenade deur d'r neus, 'r zoo d'r misselukheid in uit, 'n kwispeldoor wier d'r van gemaakt... jeemenee, mìsseluk wier ie ôk en kitteleg over z'n maag of d'r 'n muisie tippelde van binne, verdorie d'r sprong 'm 'n bot teuge z'n keel... jasses-nog-toe, dat kernallie hâ' zeker 't idee dat 't in 'n houërtje zat... Jeemenee... nou krope d'r om Teet-pinnekerd d'r paarse maanbol-petret opeense vlammetjes of nee, d'r belle wasse 't... ja toch vlàmmetjes en overal wasse ze, vlammetjes over de tafel en om 't scheepie, vlammetjes as sunt-hellemusvuur op zee. ‘Ja... 'n blòmstukkie zelle we geve...’, hâ'-ze gezeid, Teet-pìnnekerd en 't deurgedreve ôk, de knijperd, 'n blomstukkie was 't geworde, ‘'t kan fesoendeluk toe’, hà-ze 'm voorgehouë bij dag en bij nacht en bij ontij... ‘'n Dingetje van een golde vijftig of zoo.’ Já, je hebbe wat dingetje voor een-golde-vijftig-of-zoo... toe op dat van um, dâ'-ze toch maar liever met de bure moste meedoen..: ‘Ja, we zelle màllote weze, we zelle kwíbusse weze, we zelle ònwijzerikke weze omdat andere onwijzerikke benne, an me laars, 'n vlóérkleed en 'n táfelkleed, 'n stèl op d'r linnekast, 'n suikerváásie en 'n suikerschoppie van pleetzìllever, 'k zeg je òp d'r pleetzillever. Late ze nou gauw stìkke... Wille ze meschien ook 'n brandkassie van Lips as-t-'r in de krant staat, om d'r spulletjes effetief in te beware voor dieve? Of 'n kannepéé? Nog

al deftegers de Willemse's, de bure benne sjoegel, tién golde kanne ze kop voor kop bij d'r ingeschreve riksie legge, tién golde zoo goed as 'n cent 'n cent. Zel ik d'r te avend en te morrege me ziel uit me lichem voor blaze...? Sjouw jij daar je ribbekast voor krom hee...? Kan ik toch al eve goed om dat belabberde ongezonde smokerige water-en-vuur-standje vijf jaar eerder naar 't knekelhuis. Late ze de droop in d'r elleboog krijge...’ Nou, 't was gebeurd, 't blomstukkie was besteld met 'n boel dutjes en datjes, beschikkingkies zùs en beredderigheid zóó: 'n Bottertje van vergeet-me-niet met witte rozies-zeiltjes met 'n gouën vijftigie d'r op en 'n gouën wumpeltje d'r op en 'n gouën roertje d'r op en meer gouën duvelderijtjes d'r òp. 'n Aardig dingetje... ‘Heb Cees dat zellefurs geknusseld?’, zeit 't ouë bruidje met d'r peperzakkies-zuinige glimlachie, ze prakkezeerde vezelf an d'r suikervasie van pleetzullever, 't ouë zieltje. ‘Och, och, dâ's aardig van Ceesbuur en mooi voor 'n middestukkie op de tafel. Toch 'n zonde dat 't met schik niet langer dan één daggie dure kan, maare... 'n áárdig dingetje!’ 't Kwam d'r-lui op véértig golde... De bure hadde ook d'r spulletjes gekocht en niet meer as d'r beursie lije kon. 'n Zwart-rood offe 'n rood-zwart, wat weet 'n kerel van de vodderasie? Nou, 'n streept twaalef-els karrepetje en 'n kaststelletje met herdertjes en 'n naftelinevogeltje in 'n gouën kransie om an de zolder te hange voor de mugge en de vlooie, áárdig, gerust aardig, precies 'n kenarietje... En nog 'n melkkan met 'n steenuiltje d'r op, óók áárdig. An de rest wasse ze dan niet toegekomme vanwege d'r duite, maar 't was aardig zoo as 't was... en 't kwam 'r de mans op 'n rìks, op geen cent meer dan 'n rìks... heere grut, vòl as-t-ie toch was, vòl as 'n ceserreve bus, as de prakpot van de pas gekomme centrale keuke. En 't feesie nog maar half op gang. Toemaar, je kenne weer worst stoppe, d'r hej-je wéér 'n ladingkie zure pekelharing en coceskransies, taart en vette sneetjes ham en melksukela en nog d'r 's weer leverworst... Hiér, stop jij 't in je waffel, pingel-bingel... vlammetjes-maan met je gele neus, kol met je tooveneres-van-Endor-facie... Tja, nou hoort ze nìks, Teet-pinnekerd, nou is ze doof aan d'r slinker kant. Verdorie en in 'n lekker hoekie het ze je gestopt, 't kernoelje, zíj an je linkervlerk offe an je rechter, ja je rechter zel 't weze en an je slinker 'n nachtkassie met borretjes en glasies en koppies o me lichem, o mensche me lichem...’

't Kaas-kogelig lampionnetje streek 'n vage en verglippende ster-van-oranje over Ceesie's kale schedel. Teet d'r neus ving d'r 'n loovertje van en Teun van 't Hof 's wit gevakte lampion trok d'r oor als blinkerige schelp uit de paarsigheid van de bol-ronde maan-met-'n-kaarsie boven d'r...

In 'n wat verzakkend vierkant, hoog om de feesttafel gelijst, schommelwipten de papieren lantaarntjes-aan-de-lijn in 'n pompedoere wemeling van kleurtjes, die d'r loovertjes kleintjes sprenkelden over 't groote tafelvlak en over de blommetjes en glinsterdingen en bonte rommeligheidjes... ook over de rooie lachkoppen en de jolige lenig-zwaaiende meidelijven, over de stoere bouw van de kerels, over Hein van Dijk's breeë schouërs en Teun van 't Hof 's stiere-nek en over Dries Valk's dikke rug... En pierrot-achtig haakten 'r kleurige lappies aan ouë ooren d'r speurige labeltjes en kleefden aan rimpelige neuzen, tooverden 'r 'n grijze sik gróén en hechtten 'n waaiertje voor 'n lachende meisiesmond en blauwe brilleglasies voor lonkende oogies... 't Maakte 'r de feestgijn grooter om de erg geschikte en mooi van pas-komende schemerigheidjes hier en daar... bij de jongens en meiden. En van 't tafelvlak tusschen de rommelige boel van schaaltjes en borden en kraffies en van pekel-glimmerige vette potjes met ansjoop en door 't goud-décor schitterende schotels met gebakkies en flesschies advocaat en wijn, zoete anijsies en likeurtjes in groen, rood en geel... met geslepen kristallen stoppies en getuimelde schuitjes met slagroom op nikkelbehekte blaadjes met rosse tegels... tusschen die hurrie in, feestten de zwaaivlammetjes van de stearine kaarsies, spoten 'r uit de wijnrooie glasies d'r gouën tongetjes, trokken 'r lange lichte-lijnen over 't tafelvlak, glimmerden 'r fijntjes-fonkelend als 'n kralen snoertje, zoo lossies geslingerd om de rommeligheid van eet-ressies en telkens weer nieuw aangegevoerde lekkerigheid-in-flesschen-en-op-schoteltjes, glipten 'r met trillende veegies eventjes fel lichtend op, leutig verradend stiekem monkelgevrij en gesmoes... sproeiden 'r geel-glipperende schijnsels tegen de verhitte koppen en over de woeligheid van onrustige lijven... Wipten in de bol-gebogen jams-pot-glasies en over 't bloemige en veel-soortige porcelein en steen, vlotte glansies, zetten 'r gouën lichtpitjes met de kleurige en dan erg gekleinde vormpies van de lampions in de veelvuldig geschubde wijn-en likeur-en drankglasies, in de bolle botervloot-dekseltjes en de hoog gebogen kaasstolp-ruggen, in de schulperig geslepen suikervasies, op de

glinsterende kraffekantjes, de nikkelen gebuilde theepotjes en op de schaaltjes met vruchten en bloemen en honing en vanillebiscuits, dansten maar stadig met kronkel-zwaaiïngen om en om in de bewegelijkheid van de menschen, in de roerigheid en bedompigheid... Waar dan weer gonzerig in op-ijverde tegen de soms wel even slappende luidruchtigheid van de jongeren, die lichies begonnen uit te blazen en lampion-kaarsies, 't gemonkelpraat van de ouëren. Tot dan in 't slaperig leuteren 't geluid van 'n forsche en bassige stem opstak in de aanhef van 'n liedje of 'n grollende grap en ze weer klaarder maakte in 't luisteren en lachen en dan meteen brak weer allerzijds de tierigheid uit, de uitbundigheid en de schelle schreeuwerigheid van meiden in verweer tegen de al-durviger kozingen van jongens-over-d'r-bier, roesde weelderig en de wrokkige jaloezie winnend van 'n arme buitenstaner, 't leuterig gejool van vette smakmonden met ronkend en gorgelend en snuiverig-verstikt lachgeproest, met praten onder 't kauwen door, met gelebber aan lekkerigheid en geklok dorstig en luid, geklok uit glasies met koele biertjes en kleverige limenadetjes en lichte wijntjes... Door 'n even-komende bezadigdheid bromde dan weer 't stentorgeluid van 'n kerel met ruige grappies, die in 't roezerige, in 't deuntjesgetier en voetengeschoffel, gerinkel van glas en geschater om andere moppies, weer afgeknapt werden... Zóó 'n vertelling splijtend en in stukkies en brokkies kappend, sneed dan weer 't snerperige gegier van de jongeren, villerig scherp als messen-op-steen, 't lang aanhoudende en na 't slinken telkens weer opzettende schatergillen over 'n gefluisterde mop... En de meiden en jongens, walgerig van 't haastig-verorberde en oprispende, gretig en te overvloedig geschranste lekkers, staag doordrinkend bier en kittelige drank... werden meer uitgelaten als 't meer naar de nacht liep. In tegenstelling met de ouëren en de oudjes, die zoo'n beetje lekker-doezelig van 't vele eten en de zoete drank, 't d'r knussies genoegelijk van begonnen te nemen, rustig... zoo op d'r dooie gemak met stil-genietende smakkertjes, de kleine teugies van alles-'n-beetje... lang over d'r kruimelige gebakkies met room-en-zuur deden en met gezakte zorgelijkheid aan 't vertellen, intiem twee bij twee, van voorvallen uit d'r leven en voorvallen uit 't buurtje...

Ouë Willemse, 'n beetje sjoegel kijkend uit z'n waterige en rood doorloopen oogies, 't gouën papieren bruigomsblommetje nog in 't wijd uit-

getornde knoopsgaatje van z'n witte boezeroen, vorkte weer's wat augurkies op de vette en wat onlekker binnengevallen smeuïge ansjopies, klokte genieterig 't strooperig rooie ressie anijs uit 't buikige kraffie en bij 't ijverig tasten in z'n wije broekzakken niet zoo dadelijk z'n zakdoek ontdekkend, 'n beetje lummelig ook van z'n beneveldheid, veegde ie de druppels, die aan z'n snurkerige neus lekten, maar stadig of met z'n groote en harige hand. De gansche duur van 't feesie al-zóó, had ie 'n goedmeensche lach, 'n tevreeën en dommig-goeiëgen lach voorieder en voor 't ouë gouën-bruidje naast 'm, die 'n beetje dommelig in d'r leuningkie zat, toch ook wel erg feesterig en zalegies en blozerig van de drank en de overvloedigheid en d'r magere lappies van ouë slappe en verweerde knuisies voldaan gevouwen over d'r puilende buikie... Overloopend dankbaar om al de lekkerigheid en de feesterigheid die d'r broer Dries bekostigde... en om de nieuwe dingetjes in d'r huishouïngkie, 't niéúwe vloerkleed van de buren en 't kaststel... ‘En twaalef boterhammeborretjes van de fermilie en 'n geëmeleerde gatepetiel van acht en veertig stuivers en 'n melkkan en 'n groente-emmertje en 'n nieuw theeketeltje... En twee schilderijtjes in gouën lijsies van Pau Davids en 'n stoffer en vullesblik en 'n mooi berduursel tot gedachtenis van d'r vijftigjarig huweluksfeest in 'n eke lijsie van Sien. Tsjonge zoo'n boel, maar... ë... maar geen suikervaasie en geen schoppie, nee 't volmaakte krijg ie nooit op de wereld, àl wat je wensche... Ook 'n merakele lange weg vijftig jaar... en 'n boel donkerigheid en 'n boel werk-drokte, nóú had ze voor eerst in al die tijd zooies 't gevoel of ze d'r van uit-rustte en nou op 't end was d'r de gouïgheid van 't feesie. En gerussies, 't gevoel hâ'-ze of ze 'n dame was, 'n mevróú op d'r wenkies bediend, in d'r mooie nieuwegrijzie-met-klavertjes, met d'r breeë witte bakerboezelaar-met-strookies d'r over en met blommetjes van Sien op d'r borst en 'n glasie zoetelukheid voor d'r, 'n selderementsche ìppusheid waar ze niet zàt van kwam’ ...Ze verzuchtte 't zalegies, met weer 'n lang slobberteugie en met d'r tongetjespunt d'r lippen beaaiend, lichtelijk smakkend. ‘Kijk de goeierd-van-'n-vent die ie tòch is, giet ie je glasie tot 't nokkie toe vol...,’ 't kniffelde plezieregies in d'r op... ‘Rejaal dat d'r druppies op 't glasiesvoetje plompe, 'n zonde, gerussies 'n zònde.’ En maar gauw meteen met 'n dank-baar knikkie naar 'm, glimlacherig en nou maar niet piekerend hoe ie mòrgen weze zou bij de léége flesschies, likte ze grunnekend 't glasiesvoetje

schoon met d'r vreemd gekorven en erg bebeten tongetje, aarzelde dan 'n heele poos met de keus van 'n gebakkie, in de weelderige veelheid verward... ‘Die bruine hè-'k al zoo dikwels gehad en die met de mangeltjes benne bedriegertjes, zit niks in van binne, de dikkertjes met amandeltjespers benne zalegies maar knuffelig zwaar op je maag, zel 'k maar 's 'n roomsoesie neme... 'n lekker roomsoesie, 't krijg ie alle dag ook niet, ouëtje’ ...D'r schrale koppie met de van durende zorgelijkheid, kommer en verdrietelijkheid diep ingelijnde rimpeltjes, had donkere bloemige kleurtjes, mooie appel-rooie kleurtjes en d'r knipperende oogies hadden 'n stille loomige plezierigheid. Maar dan evies nog gepakt door 't dompertje van d'r teleurstelling, vergat ze van d'r gebakkie te snoepen en 't luisteren naar 't teemerig kwebbelen van Fenne over de íjselijkheid van kindertjes-krijgen... ‘Al die vijftig jare idee op zoo'n vaasie gehad, bij 't begin toe ze trouwde al gezeid... “â'-k nog 's in me rijke dage kom mô-'k zoo'n mooi ribbelig glaze suikervaasie met 'n pleetzullevere voetje hebbe en 'n pleetzullevere suikerschoppie met 'n rooie steel”... en 't was d'r nooit van gekomme, já blíjd, as ie je mond ope houë kon, zòrregies... ó 'n zòrregies en gebrèkkelukheid... en nou was d'r laatste hoopie op d'r gouën vijftig... affijn zóó is 't in de wereld, nerregens kan je staat op make as op de dood, 'n ìppus gebakkie, gunsie wat ìppus...’

‘Doen je vessie nou dicht... je motte je vessie dìcht knoope Hannes,’ ving ze 't vaag van Fenne... Fenne die rood en kribbig pufferig van 't eten en de dompe warmte, d'r man-op-'t-tippie bemopperde, netelig en ontstemd en met 'n erge belustheid tot kijven in d'r glimmende oogies, ergens zwaar door gegriefd... 't Vessie was 't voorwendsel maar om d'r wrokkigheid te ruimen... En plots weer feller feekste d'r stem óók verluidend. ‘'k Zèg... je vessie dicht... Hànnes...’ En als ze dan nòg kregeliger in 't gevoel van onlekkerte aanhield, hakte Hannes Hippeling dat ineens en driftig af. ‘'n Zanekerd bin je, jà 'n zánekerd, tréúzel!’... Nijver en smakelijk kloof ie aan z'n gemarineerd haringkie-met-vennekel-bladen-en-spaansche-pepers, lebberde en smakte zuinegies aan de graatjes... 't Fronsie in z'n voorhoofd dadelijk weer geëffend, begon ie aan z'n vijfde haringkie... Maar Fenne, door z'n kregeligheid niet afgeschrikt, dwong druilerig door. ‘Net zoo'n onfesoendeluk gezicht, geen een heb 't, Kee Willemse's kijkt d'r óók al na, tja, as iedereen maar an 't losknoope

gong zou 't 'n mooie boel worre, most je míjn cersjet d'r 's voele spanne... tóé doen je vessie dicht...’ Hannes die met z'n zuigerige gelik 'n graatje in z'n keel haalde, rochelde brakerig in z'n zakdoek en als ie zich van de hinder ontheven voelde, liet ie z'n nijdigheid op d'r los. ‘As 'k je zóó niet beval... je kanne nòg van me af mensch, tjáá... wat gaat 't jou nou an hè, wat ìk losknoope wil, wat hej-jij d'r mee te make al wou 'k ook in me nakende... nee zeg nou maar niet au... in me bloote nakende... in me nakende bloote... onderbroek zitte gaan hè?’

‘'t Staat 'm zoo lekker . . .’, schetterde Sien's geluid 'r door en naar Oome Dries, meteen dat ze 'n aai over Koert's kroezige haar gaf. ‘Maar iedoet d'r vast pappeljotte in 's nachts en dat zel 'k 'm afleere asse we getrouwd benne..’

‘Zetie jóú in de pappeljotte’, kwam Oome Dries d'r bij uit z'n hoek, jolige schatertjes gierden 'r van op, d'r rommelde ook 'n mannelach door en Sien oogstte en genoot dan veel tersluiksche begeerigheid van de jongens en manlui. Ze rekte vadsig 'r weelderig lijf, altijd-door meer oogen lokkend. 't Rosse schemerlicht van de têer doorschenen lampion boven 'r maakte d'r mooi, Koert's nichie begon d'r netelig om te plagen. ‘Hè, jasses, 'k zou nooit geen jonge met krulle wille, bàh, nèt 'n meisie, Sien...’ ‘'t Weet Sien wel beter...,’ gaf Koert d'r driest op terug. Z'n wagerigheid bezorgde 'm meteen 'n stoot in z'n lenden van Sien, die toch lachte. Oome Dries die van 't praatje opving, mikte knipoogies naar Koert's nichie. ‘'t Zeg je nou Truusie, 't zeg je nou maar, 't meen je niet. As 'n meisie 'n goeie pertuur krijge kan, gaat ze as de drommel met 'm onder zeil, wat jij Peet...?’

‘'t Zeildoek is ook duur,’ knikte Peet doedelig van de drank... Over de tafel heen boog Teet Randers naar ze, stoorde effies de plezierigheid in 't halfdonkere hoekie. ‘Geef mijn dat schoteltje met haas d'r 's. Is 't geen haas? Kip...? Watte...? o Kluivies? Gut, varrekeskluivies? Ja, geef maar hier, Cees en ik luste nog wel.’ Teet's rooie hoofd met 't gouën gevleugel van d'r lange zwaaiende bellen, donkerde weg in de paarsige schaduw van 't kwijnende lampions-verlichtingkie, vaagies steunde Ceesie z'n geluid uit 't donker... 'n Meidenstem lijsde weer op naar Dries, uit 't donker van 't uitgeblazen lantaarntje. Mien Jones, 'n vriendin van Sien was 't. ‘Zeg eh, zeg... Oome Dries zèg... weet je al, dat ze net as d'r Mevrouw op twee bedde wil as ze te trouwe komt, zij en Koert elk ampart, dâ's de deftigheid, 'k doen 't ôk met me vrijer...’

De meid smoorde d'r rauwe schater met 'n beet in Sien's bloesie, stuntelde dan weer log overeind, lui tegen d'r vrijer boemend en dronken meegrunnekend om de schater die ze verwekt had. ‘Koert, je motte am-part aj-je met Sien gane,’ porde ze den jongen brutaal in z'n rug. ‘Hej-je wel sjenie voor ampartigheid hè?’ Lodderig onnoozel keek ze naar 'm... en had dan weer 't succes van 'n nieuwe schater, meteen brak d'r 'n stroom van aardigheidjes los...

En Oome Dries begon dan rauw-grappig, al wat aangeschoten als ie was, 'n verhandeling van de zaak. De meiden niet 't minst door de ongezouten ruigheid gedeerd, vielen overzij van de lach en de jongens grunnikten behagelijk. Peet Freimen deê d'r niet aan mee, ie pimpelde maar stadig-aan van de zoetigheid uit de flesschies en praatte alleen dàn als d'r 'n antwoord van 'm gevergd werd, maar plots schoot ie toch in 'n hoog vreemd meisiesachtig gicheltje... 't Was toen 't versche kaarsie in Ceesie Randers' lampion opeens diens gauwdiefachtige daad liet zien - Kee had dan en tot Teet's heimelijk ongerief de schuimpies-pyramide halver-wege afgebroken - en Peet wees met z'n lange knokkelige vinger aanhoudend naar Ceesie en aldoor met 't dwaze hooge gicheltje. 'n Daverend gijntje sloeg d'r van op in 't intieme jongens-en-meiden-hoekie, 'n verknepen plezierigheid om Ceesie... Ceesie die roomhorens bij handen vol in z'n broekzakken te wurmen zat en in z'n nauwe jaszakkies... Joelend sloeg de leut z'n kant uit. Maar Ceesie gaf d'r geen acht op, te ver heen als-t-ie al was van de lekkerigheid uit de flesschies... ‘Ceesie, nou verkikkere alle meisies op je... nou bin je de zoete inval Ceesie. Teet je kanne smikkele venacht, Ceesie is heelemaal roomhoren, van z'n kop tot z'n toone roomhoren.’ ‘Overleg is 't halleve werk...,’ lach-snorkte Dries met vette klapsmakkers op z'n knieën. ‘'t Zee me kennussie ook, toe maakte ze één bed op voor haar en d'r baas.’

‘Nee d'r benne geen krakelinge meer...’, vinnigde Kee naar Teet Randers, die niks van Ceesie's ongerechtigheidje merken wou... en nou maar weer handig aan 'n andere delicatesse begon. ‘Denk je dat krakelinge eeuwig dure mensch...?’ Kee foeterde 't naar d'r over met de scherpte van 'n onverwrokt leed in d'r geluid, d'r felle peinzingkies schoven wondend in d'r op... ‘De pèst op alles zou je krijge aj-je 't al lang niet hadde, jasses... 't was 't feesie wel, nog míserabeler as ze gedacht had, krollende-

poesies-in-Maart-fuif... Oome Anton z'n eigen d'r afgemaakt met 'n fijne smoes uit de Openbaringe en Bart z'n eigen d'r afgemaakt met de kouë smoes, dat ie zoo kort na z'n Moeder's versterf niet op 'n bruiloft kon komme... Ja of ze um niet snapte, of ze um niet schoon in de gate had, in de liefde kaj-je kijke deur 'n plank waar geen gat in is, nìks wou ie met 'r-lui feesie te make hebbe en nìks met haar, ie spuugde van d'r, zóó aj-je van 'n misthoop in je kamer zou motte spuge, bedankt had ie, omdat ie bang was, d'r met 'n vingertoppie te beroere, omdat ie bang was onder de lucht van d'r asem te komme. En meteen bij z'n afbood was d'r sprankeltje plezierigheid de zinkput ingeploft... Wàt dêe ze nóú met d'r mooie wolstoffe resida-groene jurk van twee en twintig golde vijftig en wat met d'r versieringkies van mooie speldjes en bloedkrale en d'r in golfies-gezette haar, 't had ze d'r an? Spot te verdure d'r mee, nìks dan spot... O jasses nog toe, wat 'n wreeïgheid van zeerte hâ'-ze d'r toch van binne, drònke suipe zou ze d'r wille en slecht-doen zou ze wille, ferachtig waar, zoo slecht as 't maar kon. Was je god-nog-toe jòng en nooit wat in je leve gehad, nooit geen zoen van 'n vent... zat je maar al dat gevrij en gelik en gekoos en gekir om je heen an te zien. Je zatte 't te vóéle, je wìste 't in de schemerigheid... 'n uitvindingkie van Sien, die lampions... en d'r dat lillukke merakel van 'n Klaas Krone - ouë Tijm z'n knecht, die ze uit puurelukke goeiegheid en omrede dat Tijm zelf bedankt had en zullie allemaal paarsgewijze an tafel wouë, die ze... uit puurelukke goeiegheid gevraagd had, de schoft... ‘Hê-'k nog 's 'n ansprakie, zit 'k niet zoo alleen en overgeschote,’ maar jewel, schoof dat merakel al dadeluk of ze 'n stinkende misthoop was, bij d'r vandaan... en zat ie d'r guns met Gon en Annebet te lach-smoesele over háár n'tuurluk... lillukke valsche krenge.’ Fel schichtten d'r oogen naar hen toe en dàn de kring rond, merkte ze overal de feestgijn, de dikke pret, de vrijasies... D'r haat weligde d'r hooger van, haat op ieder en alles. Maar om d'r mond lijnde 'n hoekige plooi, 'n trek als van een die 'n scheurende pijn verbijt... ‘'k Zel me zat vrete, vréte dâ'k schúimbek, vrete dâ'k niet meer op m'n poote kan staan en súipe dâ'k van me positieve bin net as de rest... Kijk die misselukke meid van 'n Sien d'r 's, geeft ze 'r knul 'n zoen d'r iedereen bij zit, lekkere zwijnepan hier, 'n koestal is-t-'r heilig bij en morrege al 't werk voor mijn, net as vedaag en guster, nou 't Zwaan belieft

om ziek te worre, want 't luiwammes van 'n Sien steekt geen klauw uit om je te verlichte, niks doet 't kreng, de hoeremedam, nìks as met d'r hooge borste en breeë heupe kerels lonke.’ Even bewraakpeinsde ze dan wat ze d'r doen kon, die mooie kirrende meid-van-'n-Sien... bewrokte ze of ze d'r niet zou kunnen vergiftigen met 'n lepeltje zuringzout in d'r wijn... Maar liet dàt dan weer los in d'r begeerigheid bij de ommegang van de groote pot-met-boerejongens, en lepelde d'r bierglas vol. Oome Dries overstemde dan - en 'n poos - 't roezig gepraat. ‘Mensche... 't was in zeventig met de Fransch-Pruische oorlog ja, hoe 'n meid en 'n jonge al niet an mekaar kenne komme... die dag zien je, komt d'r 'n ordenans... 't staat me nog voor of 't gustere was, we zatte net an ons middegmaaltje, aarepuls met komkommers en spek en snikheet dat 't was, smóreluk... dat de mussche viele dood op je test, afijn, dat doet nou geen spaan tot de zaak af, maar Toon, Koosie d'r broer, kon elleke dag opgeroepe worde om onder de wapene te komme. Nou aj-je van de duvel prate hee...? Net was d'r de praat over, komt d'r opeens 'n roffel van komsa voor de deur, 'n roffel me lieve mensche, dâ' we opeens op onze achterste pootjes stonne. Goed ik hè' de teugewoordigheid van geest om ‘binne’ te roepe en daai-jeluk d'r-op stapt d'r 'n vent of 't 'n overste was, of 'n generaal, de kamer in, 'n tenu met streepies zus en streepies zoo en 'n hemelsche hooge kiep op en kekardus op z'n baadje, zullevere koorde, tressies...’

Zùllevere trèssies..,’ glipte Sien's gil-lachie d'r teuvende door.

‘Zeg... ë... màf je Kee?... de zullevere tressies komme, zet je arrempies ope...’ Kee's verwenschingen smoorden in de hurrie, maar Dries' plompe geluid tornde 'r weer winnend in op. ‘'n Orregel in z'n strot as Jelle Bei de omroeper en van dat pampier as 'n Domenee die z'n preekie niet onthouë kan: In naam des Konings... ik verwittig Toon Rijer, zoon van Gustaaf Adrianes Rijer en Meinhoutje Geertrui uit den Bogaard om binne drie dage na dagteekening deuzer...’ ‘D'r ìs geen slagroom meer, schreeuwbek...’, kwakte Teet Randers d'r kribbig overheen, uit de paarsigheid van d'r lampion, naar Ceesie die 'n kwaaie drank begon te krijgen. ‘D'r is geen slagroom meer, zeg je... aj-je je gezicht niet houë, schandaal, krijg je slagroom op je bèk.’

Hoog d'r boven uit stevende Dries' kloeke geluid. ‘Affijn, tiereletijntjes en dut en dat, maar dat ie as de weerschouw onder de wapene most en

naar z'n rissiement...’ ‘Na de eerste bevalling...?’, snerpte Fenne d'r scherpe lachie, maaide d'r uitbundig, felle en hooge uithaal Dries z'n verhaal af. ‘Mensch, na de éérste bevalling, is 't ferachies...? En zóó ijseluk dat ze d'r bekomst...?’ ‘En Toon...’, kapte Dries dàt... ‘Toon 'n eerste kakkebroek, 'n prumjee kakkebroek, Toon drenze vezelf en Koosie drenze en de meide en me schoonmoeder, affijn 't heele koppel drenze en lammeteere...’ ‘Griet verdikkeme...’ Hein van Dijk's schreeuw kwam fel en even schrik en beroering brengend door de feesterigheid van gijntjes en dwaas-dwarrelende grappies en gillerige schatertjes. ‘Jij benne antiduisch, zoo antiduisch aj-je maar kanne, loop met je tonnemaat na de weerlich...’ ‘De gelinieer... eh... de ge-geallieerde...’, hakkelde Teun van 't Hof, maar z'n praten verbrokkelde in de vlotte jolerigheid van liedjesgalm, glasiesgerinkel en lach. Kraaierig in d'r plezier schaterde 't gouën-bruidje en ook 't eerst verstaanbaar dook uit de stemme-gonzing d'r dunne geluidje. ‘Fen, 't heb-'k zelf van de vroedvrouw mensch, zellef persooneluk van de vroedvrouw: Hier is je zoon, zee ze, gewassche en gekamd, ochë gewassche en gekleed, 'n mooie jonge, 'n beeld. Nou zeit ze d'r op terug...’ D'r broze geluidje dompelde onder... ‘'k Gaan na me dood, o... o, 'k gaan na me dood,’ kliemde Dries kemiekerig 'n stem nabootsend. ‘'k Gaan na me dood,’ krimmeneelde Toon, zat ie te snotwolleve as 'n ouë schellevisch in 'n hooge hoed. ‘'t Is voor je Koning en je Vaderland,’ zeit de ordenans, enne...’ ‘Lèg um in z'n wieg me zoon,’ drong 't gouën-bruidje d'r door. ‘'t Zee ze spin en spin nijdig, mensch, lèg 'm in z'n wieg en nooit van ze leve weer...’ ‘En meteen draaide de ordenans z'n eige om,’ dreunlachte Dries, hiklachte ie. ‘Meteen draaide de knul z'n eige om...’, zwaar ronkte z'n snorkerige lach, z'n puffende hijgende lach... ‘Dâ's de eerste en de laatste... mit de zellefde woorde zee ze 't,’ kniffelde 't ouë bruidje 't, keilde 'r jolerig geluidje 't wrakkies door Dries' lachgrommel. ‘En Fen... me lieve mensch, lâ' ze d'r naderhand nou nog zestien gehad hebbe... nog zèstien, hi-hi-hi... hej-je nou ooit van ze leve? Mot je nou nog?’ Zachies stompten de oue wijvies mekaar, porden mekaar in d'r zijen, sloegen op d'r knieën, smakten d'r met hijghappies van achterover in d'r stoelleuning. ‘Nog zèstien.’

‘'k Zeg wat 'n dikke... 'n rare dikke kerel is dàtte...’, scheerde Dries' stevige stem over de rumoerigheid. ‘'k Zeg, 't lijkt wel of-t-ie boggels

beneeën aan z' rug heb hange... enne affijn, 'k praat dat zeker 'n beetje lúid-op, want de vent nog maar effies 'n eindje 't steegie in, zet 't me daar ineens op 'n loope. Dàt mot 'k nou net toevallig zien en ook dat ie wéér 'n paar stappies verder z'n schoene uitschopt. 'k Zeg as de weerga achter de vent an... de ordenans slaat op hol... goed... wij drave en roepe, blèrre hee... hoo... hee báás... héla... hóla... Maar de vent deurholle as 'n kieft, 't beste teeke dat d'r wat achter zat hee? Renne as 'n hertebok en mensche-nog-toe, op 't aldernaaste nippertje af, hale we um in of eigeluk Toon haalt um in en die krijgt de ordenans bij z'n baadje en toe valt die meteen bij z'n teugespartele z'n sjeko af en d'r poeft 'n heele pulk haar naar omlaag, vlèchte... ‘Gut’, zeit Toon, ‘bè-je 'n Sjenees?’ En ie pakt d'r stevig om d'r middel... Meteen dat ie d'r zoo ziet is ze kenbaar ook as eene Mientje Meulemans, 'n dochter van lange Piet Meulemans die toendertijd 'n beurtscheepie had van Meppelt op Zwol, zij was dan as leseetje bij Lubbertje Kroosiespruim die voor Guurt Kuisch dat winkeltje had. Nou en 'n weerlichse knappe meid, zoo'n groote forsche met van die gladde ooge... tsjongeja, 'n bezonder knappe meid en vezelf nam Toon d'r te pakke, ie gaf d'r...’ Dries' praten dompte bij z'n ronkende lach. ‘'n Dotje met rezijne,’ peuterde kleintjes en heel lagies-van-toon, vrouw Willemse's geluidje d'r weer door. ‘'n Dotje met rezijne is best, kòsteluk, ja je kanne altijd maar niet met de borst klaar staan enne dan stroop van viole, 't kindje had spruu mensch enne...’ ‘Dat de meid haast stikte van z'n anhaligheid’, hompte Dries d'r door en door de warring van stemmen. ‘En dâ's d'r dan zeker nog goed bevalle ook, want om kort te gaan, krèk 'n jaar later heb de ordenans 't met Toon beklonken voor de burgelukke stand, maar grut-en-grovve-gort, waar is Peet Freimen nou ineense bedaard...?’

De leut loeide hoog op bij 't zoeken, meiden en jongens onder de tafel aan 't opsporen gil-schaterden van de pret, stoeiden 'r met d'r wild-rameiende beenen stoelen en bijtafeltjes om, trokken 'r de oudjes aan d'r voeten, knepen 'r de nog zittende meiden in d'r kuiten... ‘Peet ziet sterre en doodshoofies...’, sjorde Koert Huibers 'm uit de schemerigheid in 't veelkleurige licht van de lampions, slappies lag ie 'r, wezenloos en met 'n kwijlende mond. Ceesie Randers beroffelde dan plots beukende de tafel, ie stond op en zakte weer zwaar terug op z'n stoel, daar dan vastgehouën van Teet, bulkte ie door de toenemende woelerigheid en tegen Teet's ver-

manen, berispen en kribbigheid in... om meer boere-jongens... ‘Lillukke sloebers, geef op, dooielinge... krakelinge, b-boere-jongens, jelie b-benne al-allemaal same geen veertig g-g-golde waardeg, g-geef op boere-jonges, w-we motte ons blom-blom-stukkie d'r uit... uit... uitvrete, br-breng òp, boerejonges.’ Z'n roffel donderde, glasies rinkelden op de vloer, de meiden gilden. ‘'k Zel ze effe bijlichte met de lange zes,’ zei Klaas Krone. ‘D'r-lui effe na hullie ampartemente vervoere, Hein, de man's een op z'n nek...’ Als ze d'r zoo uittogen, Hein van Dijk met woesttrappende Ceesie Randers op z'n schouërs en Klaas met slappiese en dooieg-liggende Peet, Teet achter ze aan, huilerig van nijd en staag dreigementen blerrend naar Ceesie, joolden de hoera's.

...En d'r werden dan weer versche lampion-kaarsies ontstoken en de groote pot met boerenjongens ging nog 's rond, de grappies warrelden weer op, schunnigheidjes, dubbelzinnigheidjes. En 't scheepie, 't blauwe blommetjes-scheepie zette door 'n plas rooie wijn koers naar 't gouën-bruidspaartje.

De morgen verraste ze...

De brandnetels zijn ook van onze lieve Heer.

Even voor de schemer begon te vallen, had Jaap ze zien uitgaan en 't toen nog liggen te beglimlachen, ook al omdat 't zoo'n mal ongelijk paartje werd, want naarmate zijn lijfsdikte toenam, werd zij d'r teerder en kleiner bij. ‘En nou ook zoo smalletjes as ze d'r gong in d'r lichte kleertjes... d'r vlakke lijfie waar zoo niks heuvelde van borste en heupe - waar ze toch tot de zevende maand 't kindje gedrage had - rooide ze amper in grootte-en-zoo op Tiene van Teun van 't Hof die nou in Augustus elf geworde was.’ Als 'n kind ging ze d'r... Stien-van-den-Domenee, naast 't stugge vierkant van d'r man's muurtjesachtig ruggevlak, naast z'n hakige schouërs en breeë lijf met de mal-zwiepende en fladderende slippejas, waar z'n stoer-stappende beenen als heipalen onder uitschoten en danig groote en vervaarlijke stappen ondernamen, waar rap d'r kleine voeten dan bij jacht-dribbelden en altijd tijd bij te kort kwamen. ‘De hatelukke zelfvoldaanheid was dan toch de laatste tijd glad van Wullem z'n blozende kop geweest en vervange door 'n al-daagsche en naar ze wel zeie ook in z'n preeke te merke neteligheid.’ Met dat stiekem-wrokkige van altijd in 'm,

dat toch ook 't meeste in z'n glimlachie was en enkel Rijnder's statige en vette postuur gold, had ie ze nagekeken... ‘Verdorie, as 'n gunst was 't nou dat ze 't mòch en dat ie 't niet weigerde, zijn goedheid, 'n raadsel as 'n vrouw toch ook is, om dàt an te neme as 'n gunst, dat ze d'r hand op z'n arm moch legge en gearmd met um kuiere moch, ie kon d'r nooit geen weg in vinde en al vaak had ie 't overwoge of ze 't zóó noodig had voor d'r zelf? Nog voor d'r eigen 'n schijn van geluk ophieuw of voor de mensche? Maar ie vatte 't toch niet recht... snapte d'r eigeluk niks van. 't Was toch ommers glad anders dan in 't begin, ie leek dat dan wel alleen zoo in te zien en 't alleen zoo erg te vinde. Moeder praatte temenste nooit van dat contrast met vroeger van Wullem en z'n vrouw. Vroeger... en 't was toch nog maar kort-dag, dat 'm soms zoo wat van vrees bekrope was, dat Wullem nog d'r 's 'r arm uit 't lid zou hale en d'r schouërtje kneuze, zóó wild as-t-ie d'r lijf bij 't loopen tegen um antrekke kon... heer wat 'n wereldje toch en wat 'n armzaligheid liefde van zóó'n man...’ Jaap wist ook wel, dat daar nou z'n nijdigheid mee begonnen was en dat die welig was beginnen te groeien bij z'n overwegen wat zij nog 'n hoop te begeven had. Want veel, dat bij 't denken aan haar 'n zoetheid door z'n leden stuurde, werd naderhand kwelling en bitterheid als ie d'r den Domenee bijhaalde... ‘Wullem die d'r geen greintje van inzag... precies of 't streele van d'r handjes niks was en 't leune van d'r lieve lijf as ze over um heen geboge ston om z'n werk op te neme... of 't andachtig gekijk van d'r ooge, die um altijd an zonneschijn op witte kerkmure deê denke en um ook 't zachte waaiere te binne brachte van de eenlukke wilg voor 't hooge kerkeraam... waar ie veel na had zitte te kijke, toe ie nog 'n gezonde jongen was en de preek van ouë Domenee Volkers um vervelend en bàr langdradig voorgekomme was.’ Z'n wrokkigheid begon dan zóó toe te nemen en wat spijtigs kroop in 'm op als ie weer aan Stien dacht... ‘Met z'n stugheid speulde ie 't wel klaar, met ze eige lillukker te toone dan ie was, ie most wel zoo... Wat kon ie anders beginne tege d'r vrouwegoedheid, d'r onnoozelegheid, van um heelemaal as 'n gelijke te behandele? 't Liep altijd scheef af... zùks, d'r kwam altijd wat bij dat 'n spaak in 't wiel stak, en van de manlui d'r kant, maar de vrouwe lokte 't... Stien óók, al wist ze 't zelf niet, al meende ze um bezonder veel goeds met d'r vrindelukheid te doen, want d'r zat voor geen duit slechtigheid in d'r...

ze gaf um d'r toch juist die anvechtinge mee... Ze wist 't niet, nee... ze dee 't maar enkel zoo naar d'r aard en omdat ze overtollig veel liefde in d'r omdroeg, die ze dan toch ergens an besteeë most, want 'n vrouw houdt niks voor d'r eige. Maar z'n wreveligheid had ie altijd vóór 't zoete gezet, voor 't laat-maar-gaan gevoel, as ze dicht bij 'm, dat ie de lindebloesem rook van d'r haar en d'r kleere, z'n bloemde deken bestreelde of met d'r fijne kindertjes-vingers 'n punt 'r van vouwde en plooide... of aldeur en dat meest werktuigeluk als ze uit d'r leve vertelde, aldeur an 't knoopie van z'n boezeroenmouw plukte, net as 'n kind... 't telkens in 't knoopsgaatje wrong en 't dan weer d'r uitwurmde, wat ze ook veel deê als ze wat vertrouweluks te zegge had, waar ze dan niet z'n ooge bij tegekomme wou en dan zacht langs z'n vingers streek en langs z'n polse aaide... zóó dat ie z'n ooge d'r bij dicht most doen om niet te verraai-je wat d'r omging in 'm... wat dan toch zeker wel slechtigheid was voor God, al voelde ie 't zelf lang niet altijd zoo... En dan had ie ook de verontschuldeging dat ze toch eigeluk 'n vrouw was, die d'r man verlore had... ie wist ommers te best dat ze geen snippel van z'n hart meer had en dat ze nìks dan z'n huishoudster was na die operasie... want ie hield d'r buite z'n studie en buite wat ie schreef... Maar zoo wist ie eigeluk nooit helder of dat nou bepaald slecht was dat ie soms die begeerte had om d'r mooie haar te streele en d'r blommetjeswange en d'r kleine hande en d'r lijf en d'r kleine frissche mond te zoene. D'r was geen andere wensch bij en niks meer en 't leek ook geen èrg kwaad, als-t-ie 't dacht in de schemer of in de nacht. Maar as-t-ie 't peinsde d'r ze bij was, krieuwelde 'n beschaamdheid heet op in z'n lijf en dan gloeide 't zwaar naar z'n kop. En ie wist dan niks beters te doen dan z'n hande te verlegge, te verstoppe voor d'r fijne, speelsche kindervingers. Ze wist 't niet, en maar goed ook, ze zou wegkruipe van schaamte als ze 't wist, en ze lokte toch telkens die anvechtinge naar bove. En keek dan begaan en verbaasd as ie ineens wat wreveligs zei, meschien dat z'n geluid dan wat verdrieteluks had, zoo as laast toe ie gevraagd had of ze in dat gouën blokkie an d'r hals Domenee Wullem z'n petret had... En toe ze um dat zoo met d'r hand op z'n schouër en dicht naar um over, had late zien met d'r lindebloesem-perfumpie dicht bij en de zij van d'r bloesie tegen z'n nek te kittele... toe was 't dan weer zoo erg gekomme, zoo gróót dat ie d'r zelf van schrok en z'n

hart boemde of 't de doodsklok was en z'n kop wier heet en duizelig... en toe maar dadeluk had ie geneteld dat ze 'm moei praatte, dat ie 't zóó dicht bij z'n harsens niet lije kon, meteen z'n kop diep 't kussen ingewroet... Maar toe was d'r dan ook dat verdrietelukke geweest in z'n geluid en zij had zoo'n begaanheid met um gehad, 't hoorde ie in d'r stem, 't mork ie in alles, maar ie was wrevelig gebleve, wantrouwig op um-zelf, en ze was stil weggegaan. Die avend had ie z'n Moeder gezeid, dat ze voortaan niet uitgaan most om bôschappies-en-zoo as de Domenee's vrouw kwam, want dat ie meende te bespeure dat ze 't lang niet gezellig von en dat 't ook geen pas gaf voor zoo'n jonge vrouw. En zoo was 't nou dat ze nooit meer met d'r tweeën ware en lang niet zoo vertrouweluk en al was 't rusteger, ie had d'r zoo as nou ook weer veul spijtegs over dat ie 't zoo bedisseld had.’

Jaap van ouë Tijm lag 'r maar alzóó over te piekeren en ie wentelde zich onrustig om in 't klamme wit van z'n bed, in de plakkerige lakens en ie smoorde maar amper 'n kreun. ‘God... dàt was nou 't bijtenste, ja 't béét je met wildediere-tande in je binnenst, dat je maar as zoo'n ouë garnaal op 't droge lag, as 'n ketaaie pop zonder verweer voor alles. Zonder verweer voor Stien en zonder verweer voor Vader... voor de ouë vent die d'r in 't kamerhoekie zat met z'n triestige ouë kop en nou weer van wal begon te steke, en ie most 't maar anhoore tege z'n beter wete en innerluk verzet in, dat leutere van die opmonterende moeie verdrietstem... of-t-ie 'n bakerkindje was, die ze 'n deuntje voorzinge moste om um in slaap te krijge. 't Joeg um altijd weer van vore of an 't saggerein door z'n bloed en die kriewelende neteligheid en geen klauw kon ie uitsteke om 't te belette, God... God...’

De schemer kwam als 'n moeie vogel met donkerte onder z'n wije zwarte vleugels, langzaam neer, zuinig gloeide nog in poovere vonkies boven 't lage dakie van Teun van 't Hof, wat d'r van de zonnigheid gebleven was. En in de reep blauw, als 'n looper hoog tusschen 't spitse gekartel van de topgeveltjes, verbloedden de rosse wolkenflarden tot 'n grauwe eenzelvigheid. 't Was-witte kouëlijk-glimmende maanboogie kroop dan als 'n armelijk en spaarzamelijk licht boven 't doezele straatje met de beëngende hoogtoesluitende huizepuitjes en grauwe smeurige keitjes waar nog de onopgeruimde vuiligheid van den dag rommelde,

schillen en koolstronken, die 't ketje van de jodenman-met-z'n-lappies-wagen had laten liggen en verderop bij 'n omgekieperde oorlooze emmer-metasch glom nog de vette olievlek van 'n gebroken kruik. 'n Enkel raampie vlakte, van 't lampelicht d'r achter, 'n zwak-gelig vierkant, maar 't bleef toch diezerig alles, nuchter en onaanzienlijk en zonder avond-vredigheid.

Jaap's heel den dag al kwalijk bevochten somberte, vergroeide dan in 'n stekende nijd om alles zooals 't was, om z'n leven zoo als 't in last en wrok van lichaams-letsel langzaam en in niet te verbidden kwelling wegteerde, en om z'n ouë-kerel-van-'n-Vader, die door 't zware en nòg maar al toenemende pak-van-z'n-zorgen in 't stumperige wrak-van-nou verworden was. ‘Ouë, affe kerel en die 't verlies van z'n botlijne niet vloekerig bewrokte en niet netelig wier van z'n teugespoed, 't niet d'r 's dònderend úitraasde... Maar al met de schorrige-'barste klank van z'n ouë verslete geluid z'n narigheid in montere woordjes wègsmokkelde. As ie temenste nog maar d'r 's toegaf an z'n beroerderigheid, z'n ellende die um van binne opvrete most en kepot en radeloos slaan. Maar ie zat maar met z'n leuterig opmonterend gezánik alles wee-lang over en over te kauwe. God... wat 'n ellende was 'r nou ineens ook weer, alles kreeg zoo plosseling zwaarder wicht, en aldeur in dat zeurige gepraat most ie nou z'n geduldige ‘ja's’ en ‘nee's’ voege. Heer, om je verstand te verlieze was 't en je laaste krummeltje berusting. En as-t-ie nou los kwam, ie vóélde 't wèl... in um was die nijdige bulhond al an de ketting te trekke, nou as dié loskwam, maakte ie de ouë vent nòg beroerder en - beschaamd ook en wâ's d'r nou in de wereld venijniger dan je ouë pijvan-'n-Vâar rood in z'n kop te make? Want dié zou, as ie z'n eige d'r 's uitliet, glad in de mikke hebbe, dat ie z'n huichelerijtjes-uit-goeiïgheid as 'n schoongeveegd ruitje deurzag, nee 't moch niet... Z'n gezicht moch ie houë en z'n best doen dat de Ouë 't idee kreeg van 'n zoet zeuntje en die geen snars in de gate had hoe 't met de ware toedracht van zakies ston. En onderhand lag ie d'r met 't saggerein in z'n lichem, 't saggerein dat as 'n weerwolf in um opbeet, um kwaad bloed zette... o God help... God help... nou de heele dag al z'n eige bekampt, al die langzame ure en nou net teuge dat ie dacht z'n wrok en z'n wrevel verwonne te hebbe, was 't d'r weer, stak die grimmigheid in um z'n rooie test weer op, kwam 't saggerein in alle dinge op um toe, in àlles, in de sleur en verveelderig-

heid en de saaie pieteboel van alles, in de zachies wegslippende dag en in 't zuinige ril-kouë maanpitje in 't zwarte strookie lucht en in 't lilluk in z'n ooge priemende olielichie onder de ruttelende koffiepot, in 't getik van z'n Moeder's breipenne en bove alles in 't 'rafelde geluid van z'n Vader... God help... help toch, lieve Heertje, help... dat de weerwolf niet loskomt... help toch.’

...‘'t Kan zoo gauw verkeere,’ schorde met 'n puffie rook naar Jaap's kant, ouë Tijm's wèl gemoedelijke en rustige stem, z'n pas aangestoken pijp teekende in 't aanwinnend donker 'n vurig rondtentje. ‘Weet je nog van drie jare terug Jaap, toe 'k die haringreepies kocht op de verkooping van Joopie Groenwier, nou wâ's dàt niet merakel mee'loope. Iedereen d'r z'n kop over te schudde. Teun-van-hier-bij en dikke Dries en meere... niks gedaan hiette 't en dâ-'k d'r spijt as haar op me hoofd van hebbe zou en dat d'r geen zout op de aarepuls mee te winne zou weze: ‘Wegge-smete cente,’ zeeë ze. 't Was omdat Joop 'n rotzooi van beuge had, temenste geen nieuw hemd van z'n teeltjes overhieuw. 'n Vangsie tréúrig... Zeeë we voor 'n vast spreekwoord... 't weet je ommers nog wel Jaap? as we d'r merakel uitgeloope wasse: ‘'n Vangsie as Joopie Groenwier.’ Maare... 'k had de gale dan wel d'r 's bekeke an de steiltjes en zoo'n idee... op slot hej-je toch wel 'n beetje ervaring ook, dat 'k had schoontjes in de smieze, dat d'r wat meer loodjes an de simme moste omrede ze geen diepgang genog hadde. En al z'n leve Jaap, je wete ommers nòg wat 'n visch en 'n benijers? Dâ'-'k alles tot de laaste draad afbetale kon en schoon geld in de kast. Weet je 't niet meer jonge...?’ ‘Ja...’ De jongen woelde z'n kop om en om in 't klam-klevende kussen. ‘Wéte... heer-nog-toe, ie zou 't niet wéte? Was 't niet tóé, dat ie alle nachte en dage van de lieve Heer had legge te smeeke of-t-ie um nou zegene wou, dat ie beter worre moch van die operasie, omdat ze ouë Vaârtje d'r z'n laaste duitjes instak, nee ie zou 't vergéte weze... die schóón oververdiende twee honderd golde wasse d'r gladjes mee naar de maan getoge... Heer, as 't nou maar weer zóó niet gong bij die operasíe van eerdaags, die 't dùbbele zou motte koste van toe, 't laaste kansie was 't en 't zou op de pof gedaan worre, op 't visschie af... dusse... as dat weer misliep...’ 't Laken in de klamme kneep van z'n handen verfomfaaide geducht. ‘Of 't geen bof geweest was met 't haringreepe, derd-half honderd golde in de twee weke...?’,

vroeg de ouë mooiprater, ‘ja’ zegge n'tuurluk en nog d'r 's ‘ja’. Lieve Heer hèlp... hoe lang most dat nou nog dure... Ja 'n móói boffie derd' half honderd golde in de twéé weke as 'n ander drie duizend uit zee haalde in dezelfde tijd, pràchtig boffie... As ie nóú maar doodgaan kon, dan had de ouë knul temenste 't fonsegeld en dan most ie um goêkoop onder de grond stoppe late, 't zou ie um nog d'r 's bekend make as z'n uiterste wil: 'n vuren-kist en geen steen-met-of-zonder-Bijbelspreukie en geen blommetjesgewag, allemaal òntuig-van'niks. Dàn zat ie ommers toch al op dat plasie ergens vèr van de wereld... Ja, je wouë 't geloove... je moste wel, 't was zoo nakend anders: hiér niks gehad, niks... en dan na je dood niks 'n Paar reepies want kon ie dáár van opdoen, z'n Ouë, van 't fonsegeld en wat nieuwe botlijne, ie had nou wel idee 't um dadeluk te vrage. Maar hoe most ie 't nou zoo sebiet inkleeë...? Lâ dr-'s zien, ie kon zegge... ‘Vader, h'm ... ja om je in de rede te valle, je late me veral derde klas begrave as 't verkeerd gaat met die snijerij in me pens...’ En dan zou ie zoo'n beetje beginne kenne te lache, zóó of 't 'n grappie was en dat om de Ouë z'n narigheid wat te minneseere. Maar dan effe later ernstig d'r bove op. ‘Je doene 't veral, hoor Vader, 't is me laaste wensch en as d'r nog 'n vierde klas is, dan vierde... en niks op me graf van blomme en steene hoor, dâ's allemaal flauwigheid van niks...’ Maar 't zou de ouë vent n'tuurluk weer anpakke, 't zou um zeer in z'n binnest doen en meschien dat ie weer zou beginne te huile zoo as laast, hàrd-op huilebalke... toe ie d'r 's zoo'n opsternate bui had, och heer... donders beroerd die ouë paai-van'n'knul met z'n kop zoo te huilschokke op z'n dekens... nee asjeblieft niks zegge, je kanne 't desnoos altijd nog op 'n pepiertje schrijve en 't op je ribbekast legge voor je afhouë, vinde ze 't wel as ze je bereddere voor de doodkist.’ Jaap keek nog 's naar 't hoekie, waar de smeulende tabakssliertjes in de ouë z'n pijp 'n vurig cirkeltje trokken in 't duister. Z'n Vader praatte niet meer en z'n Moeder's gezicht in de witte strookies-krans van d'r helder-witte mutsie, droeg de blijmoedigheid van 'n vredig en geloovig-berustend gepeins, 't gele olieschijnseltje van 't lichie trok zacht over d'r uit en over 'n deel van de ouë meubels... Jaap ademde op in de verluchtende en weldoende rust, tuurde meteen 's 't gedonkerde straatje in, waar nou al meer en geler, de raamvierkantjes uitlichtten in 't zwart. De gouën schijf van 't maansikkeltje

was 'r als gepoetst in de donkere lucht, aangeglommen. En bij Trui Donker blokte even zichtelijk van 't ijle spiertje licht uit de nacht-zwarte lucht, 't groote witte biljet op de muur. D'r was geen lampie aan bij Trui... ‘Ja overal is d'r toch penarie...’, toefde Jaap d'r meewarig bij... ‘'t Was dáár nou weer vanwege de belastingcentjes die ze niet bij-mekaar konne krijge. De andere week zou d'r verkoop van d'r inboeltje weze... Geen mensch hadde ze d'r nood geklaagd, 't viel ze dan ook allemaal as 'n kou op d'r lijf, al hadde ze 't kop voor kop kenne verwachte, toe de Aprilstorm Toom Donker z'n haringbeugie naar de mieter hielp en de barte van de andere teelt telkens 'n hap uit z'n ansjopies-reepies béét, zoodat 't heele spulletje op slot... 't heele rommeltje dat um dan nog overbleef, 'n zooi voor de vullesman wier: 'n rotboeltje van gehavende nettelappies. Maar 'n paar mooie vleugies had ie d'r vóór nog gehad, Toom, en die enkele goeie vangsies stonde dan vanzelf ook angegeve in de boeke van de vischafslag, daarvandaan most ie dan nou ook schuive voor de belasting... Gut wat die mensche toch ook eerst wat deurleeë zouë hebbe vóór dat papier an d'r-lui muurtje kwam. Stakkers ook... Altijd fesoendeluk geweest, de kerel 'n eerste wurmer die geen werk te zwaar was, maar altijd en eeuwig ramspoed.’ Voorbij 't raam en zóó geluidloos, dat ie d'r 'n lichte verbazing van ondervond, ging 'n haastige vrouw, donker in de donkerte. Meteen als ie zich dan wat ophief en poogde te onderkennen wie 't geweest was, rinkelde de deurklink. En toen 'r dan 'n zachte en beschroomde stem klonk boven 't geschuifel van tastende voeten op de portaalmat, lachte Jaap zacht voor zich uit. ‘De vrouwlui wasse maar wat goed op um...’ 't Viel 'm dan ook eerst op, dat z'n ontstemming en wrok tot 'n kleinigheidje verkrompen waren. Z'n Moeder riep wat vriendelijks naar 't belendend portaal, maar stond niet op om de deur te openen zooals ze wèl voor de Domenee's vrouw deed. Ze draaide enkel 't lichie wat hooger onder de ruttelende koffiepot.

Dadelijk d'r-op was Zwaan Willemse bij z'n bed, 'n geur van zeewind en hooi kwam naar 'm of van d'r, ze had ook vochtige haren en kleeren... Jaap merkte 't en ie zei d'r wat van. ‘Dâ's deurdat de Engele huile over de mensche,’ verklaarde Zwaan 't. ‘'t Komt in de avend en 't blijft tot de morge, want 's nachts gebeurt 'r 't meeste kwaad... Dauw? Ja zóó noeme de mensche 't, maar dié denke zoo'n beetje over dàt... Hiér...

al die blommetjes benne voor jou, jonge van Tijm, die weet geen mensch as ik. In de blomme zit onze lieve Heer, doen d'r eerbiedig mee.’ Kruiïg en vochtig, met de warmte van d'r handen nog aan de steeltjes, lag de groote boeket op z'n borst, ie betastte zacht de bloemen, kende ze met gesloten oogen. ‘Akkerviooltjes... 'n bèrg, en kittelige pluimpies vrouwehaar, oogetroost en gouën vlasbekkies...’ Z'n arm schokte licht en ie zoog op z'n vingers. ‘Zwaantje-zus, w's dàt nou... brandnetels? Most je die nou voor mij plukke...?’ Ze knikte herhaaldelijk en had 'n triumf-om-d'r-weten in d'r stem. ‘Jonge van Tijm, dat hè'k vemiddag geprakkezeerd... dat de netels ook van onz' lieve Heer benne. Jij hebbe 'n boel brandnetels en Zwaan heb 'n boel en daarnou Trui met d'r man... maar de vlasbekkies benne ook van de lieve Heer en de oogetroost en de viooltjes, dat mot je vasthouë... En Bóve hej-je de palme, die ben ook van de lieve Heer, dâ's wat je vasthouë motte jonge, dat je Bove de palme het... 'k Hè' d'r diep over loope denke, eer 'k 't zoo wist, maar nou weet-'k 't ook precies: hoe meer brandnetels as je hier het, hoe meer palme hej-je Bove... allemaal palme die zacht met je prate zelle en zachies zinge zooals de popels op 't kerkhof, maar dan mooier. En as de wind d'r effies in beeft, zel je de poorte van diamant zien en de gouën strate en de lieve Heer. En 't schittere zel je dàn geen zeer an je ooge doen, want dan hej-je de schaduw van de palme, dùs...’ Zwaan stopte effies, want ze was buiten adem... En d'r làchte Tijm's jongen, ie had eerst zoo'n diepe ademhaling en toen lachte ie... lachte... en ie dankte de lieve Heer dat 't donker was. ‘D'r had ie ferachies tránen...’

'n Bloot enkele strootjesbokking.

Fenne was puf-heet en vervaarlijk rood in d'r gezicht en d'r vette onderkin zwol tot 't driedubbele, bij d'r stille trotseeren.

Maar om d'r mond was 'n lijn van gekrenktheid. ‘'t Had de heele dag al zoo'n beetje gespanne tussche Hannes en haar, tellekens en van weerzij's zoo'n korzeligheid... zoo'n gemotter op kleinigheidjes. 't Vitterige kwam dan toch meestetijds van zijn kant en ook dat lillukke báásspeulderige, dat d'r ook merakels in de weg zat, met telkens zoo'n mond of-t-ie nou d'r 's goed van leer trekke zou, of-t-ie 'n hoop lillukke dinge achter z'n kieze klaar legge had.

't Was d'r wel niet van gekomme, maar in z'n ooge las ze tòch, dâ'-ze 't van um te goed hieuw. 't Hâ' d'r dan ook zenieachteg gemaakt en korzeleg en ze had 't gevoel, tellekens van nieuws, dat bij d'r eige de beker nou ook borende vol was, dat d'r om zoo te zegge geen keitje van 'n halleve cent grootte meer bij kon. Deur d'r bekommernisse dan, of d'r trouwjepon wel op tijd klaar zou weze en zonder mankementjes, want ze keek nauw op die dinge, ó zóó nauw, 't most d'r as angegote zitte... deur die bezorgdheid dan en deur d'r getob of Tijse de koekebakker nou wel om dat dubbele porsietje suiker voor 't peleisbanket zou denke en offe de gaste op d'r trouwdag wel d'r genoege zouë kenne ete an de koelappies: 'n rìks 't pond was 't en 't most met de leverancie nog stiekem gaan en dan wier 't je as 'n gùnsie toegemete en krappies, vijf pondjes, al wat ze krijge kon, dusse, of dàt nou niet erg bekrompe zou lijke en of 't toereikende zou weze voor al de bruilefsgaste... D'r hà'-ze 'n hééle pieker over, want alles komt te slotte op 'n vrouw d'r schouërs neer, en danne... deur die wrevel om Jansie Steevast... já, 't was dan ook meer dan merakel zoo asse de goddelooze de roze op de schoene wasse as Salemo zeit of Matthéüs... had dat mensch van 'n Jans - 't praatje wier toch maar voor vaste waarheid van d'r verteld, dat ze in d'r jonge jare 'n mispas begaan had met diezellefde Meheer-Strijer-van-nou z'n Vader... had dat mensch van 'n Jans inplaas van gekort te worre op d'r bedeelinggeld, zoo as toch recht en eerluk zou geweest hebbe ná heur briefie van vier zijdjes an de kerkeraad... d'r nòg 'n daalder 's weeks bijgekrege. Hâ'-ze dàt zeker zóó wete te prate en te plooie, die Jans, met d'r ouderling ja 't hiet ook allemaal vroom in de wereld, maar wie zel zegge wat d'r allemaal omgaat zoo in 't bedektelukke en bij avend en ontij. 'n Diake is óók 'n mensch van vleesch en bloed en behept met zondege lust en begeerelukheid. Nou, en Jans had d'r wel 'r 's van te vore verteld dat ie zoo dierbaar bidde kon bij d'r in huis en wel drie kertier an een stuk, dùs... hoef je niks meer te vrage. Nou, deur d'r wreveligheid om Jansie en alles, heen, hâ'-ze dan ook tellekens die broeierigheid gevoeld, de bedruktegheid die 'n mensch wel heb bij onweerverschijnsele an de lucht, 'n gespanneheid bij d'r eige waargenome en bij Hannes en 'n onrust en ongedurigheid in z'n gedraginge... 'n korzeligheid, die ze uitermate mork in kleinigheidjes, zoo as bevoorbeeld dat ie geen ‘assiblief’ zee, as ze vroeg of-t-ie nog thee wou, enkel maar 'n

knikkie gaf, en geen ‘dank-ie,’ as ze 't koppie voor 'm neerzette en geen een keer ‘kind.’ En nou ook dadeluk, dat Jansie weggegaan was en Domenee Rijnders, had ie zoo kerdaat z'n pijpie uitgeklopt en neergeleid op 't aschbakkie en z'n hande over z'n vessie gevouwe, zoo over z'n borst en in elk mouwgat 'n duim en dan had z'n gezicht zoo ineens wat rèchterluks... Ja, ie most beginne, ze was wel degeluk op d'r hoede en zonder dat ie 't murk gaf ze acht op alles... De beker was bij heur óók vol, 'n vrouw is geen speldekusse, en ze had al genog steke en breke verdouwd, de kruik gaat zoo lang te water tot ie breekt. Die parele hangertjes zatte ook altijd nog tussche d'r-lui... Zéker, want 'n gierege inborst had ie, 'n merákels gierege inborst. 't Eenigste, 't dood eenigste, waar ie d'r mee begiftegd had was 'n strootjesbokking, 'n dood enkele strootjesbokking, anders niks, hoegenaamd niks, geen ringe, geen reukflesschie, geen middeljonnetje met z'n petret, d'r 's geen aardigheidje van blomme of gebak of 't een of ander versieringkie, 'n lief attensietje, koekies of vruchte of 'n prulletje an de wand, waar ze dan toch z'n hart an zou kenne zien, z'n goeie hart en dat ie toch van d'r hieuw, maar niks... niks niemedal en niks anhaalderig was ie meer, geen greintje aardigheid zat d'r meer an, dusse, in d'r eigen al tije d'r preek voor mekaar, as-t-ie dan maar beginne wou.’

...Fenne stende strammig op uit de zachte weligheid van d'r dik bekussende leunstoel, de koekkruimpies van d'r bruin-zijen jakkie kloppend, sleepvoette ze langzaam-aan naar 't raam. En daar de zonnigheid gruwbarelijk op de ruitjes te branden stond, liet ze de ringgordijntjes of tot op 't midden van de blauwgazen horren. ‘'n Zonde van je karrepet en je kosselukke meubels, zoo as alles verschoot van die licht-felligheid, zonde... tja en voor de inkijk ook maar beter neer, beglure as ze d'r deeë, merakels, en ze hoefde niks te zien van Hannes zoo as-t-ie d'r zat... ie most maar d'r 's uit de hoek komme met z'n hande over z'n vessie en z'n rechterlukheid, nìks bang van 'm hoor, geen ziertje bang...’ Als ze dan zachies en heel op d'r gemak-in-schijn de tafel schikte voor de avondboterham, gleeën d'r peinzingkies zoo maar, wat vaag en lossies verdrijvend, suffig in 't warrige-vele door d'r hoofd. ‘D'r hande beefde ook merakels en 'n lilluk gevoel hâ'-ze voor 't kuiltje van d'r maag, gut hoe kan 'n manspersoon nou toch zoo haak-en-oogerig weze, zoo bedisselig?... 'n Bloot

enkele strootjesbokking, aj-je d'r inkwamme gistte 't nog in 'n mensch van de korzeligheid. 'n Schande... zeker en wis, 'n schande... wàt 'n góéd had ie dan niet van heur ondervonde, altijd rejaal van 't beste en 't lekkerst, gerussies waar, liep ze 'm niet met confijtjes achter z'n gat? Met lekkere mootjes schellevisch en zalm die haast niet te krijg was, met sappige jutjes en perzekies en druivies en brokkies annenas...? Tja en stànk voor dank... 'm verzorgd en gekoesterd as 'n Moeder d'r zuigelingkie hâ'-ze, de grond d'r amper goed genoeg waar ie overgong, met d'r eigenste hande 'n kosselukke onderbroek voor um gebreeë en 'n slaapmus en 'n keurig boezeroen met fluweele biesies voor um genaaid en dat rechterlukke gezicht en die zwijgzaamheid, waar je as 'n klontje zoo klaar z'n grammigheid an merreke konne, dâ's nou je loon.’ Zoo langzaampies-aan, en van d'r borstigheid wat hijgerig, schikte ze de bordjes en schaaltjes op 't smettelooze lakentje, vilde 't kouë lappie bief, met de gestolde boterkorsies d'r nog klonterig aan, in lange sappige plakkies. Door de rauwigheid sijpelde 't bloed 'r in 'n drabbige kring van uit op 't schaaltje. Ze schoof dan ook de pruime-gelei bij in 'n potje van Delftsch blauw en in de blauwe doppies bij d'r-lui borden zette ze 'n eitje. Als Miesie, de groote cypersche kater, voor d'r 'n voeten omscharrelde, kreeg ie 'n dikke aai en naderhand 'n vingerlidje boter. ‘Lekker hee poesie...?’ Klakte ze met d'r tong smikkelgeluidjes. ‘Lekker hee, lieve diertje...?’ Toen d'r oogies zoo loomig en als toevallig Hannes' kant uitweken, zag ze 'n geërgerdheid om z'n krimpende mond. Met 'n fijn lachie-in-d'r-eigen en dat amper krulling in d'r lippen zette, stelde ze dan ook vast, dat ie nou de boterprijzen te overdenken zat en de boterschraalte en al bij z'n eige overlei, d'r dàt dadelijk te verbieden na de inzegening... d'r misschien al in 't trouwrijtuig over beginne zou te vìtten. ‘Ja 't most ie doen, kreeg ie de wind van vorene, d'r preek klaar... Zat ie d'r nog altijd as 'n wasse beeldje uit 't Penopticum met z'n hande over z'n vessie gevouwe en rechterluk van uitzicht, ie most beginne...’ D'r trotseerende lachie kwijnde dan toch... ‘Van de bruidsdage hâ'-ze nou zoo ies anders verwacht en van de gezellige sameleving. Ja, as vrouw-alleen, wou je graag 'n manspersoon over de vloer, 't gaf nog d'r 's wat vertier en verweer... Maar as 't zóó most, dan wier de gezelligheid stee-kind, alle dag zoo'n bokkeneeze gezicht tegeover d'r an tafel, zoo 'n janhen, zoo 'n kijk-in-de-pot, grut, dan wou ze liever bak-

zeil hale...’ En nou onderdehand dat ze bij d'r vraag of ze maar beginne zouë - de warme broodjes roken om van te watertanden - en op z'n knik al-vast 'n koppie-troost inschonk, kwam ze na 't gebed, dat Hannes die keer bezonder rekte... even van d'r verkroptheid los en nog 's terug op de koelappies. ‘Vijf pondjes wat is dat nou voor zoo'n frik gaste. 'n Lekker brokkie voor z'n tweeë... rejaal gesteurd in de boter en malschig...’ ‘Jee, met dat ze 't zee, vatte ze d'r stommigheid, mork ze ook nuchtergauw dat ze d'r eige lilluk vergallepeerde, want nou ze effetjes naar 'm toe loenschte, zag ze de rimpels rond z'n mond al dieper gleuven. D'r hej-je 't onweer...’, neep 't in d'r en 't broodje dat ze bezig was te boteren glipte uit d'r beverige vingers op 't bordje. ‘'t Wou 'k je nou maar met-een d'r 's zegge...’, kwam ie los en z'n oogen gluipten over 't witbedoekte tafelvlak naar d'r en lang niet kozerig. ‘'k Wou je nou maar d'r 's zegge, dat 't o-weeërachtige en zondige overdaad is, koelappies in de boter te steure, 't kan je met je bonnevet doen, zeker, 't is anders niet te verantwoorde tege de groote Gever en ook dat je alle dag koekies eete, alle dage-van-God kóékies en jams en vijge en gember, je make je buik tot 'n gòd mensch, dat mot je dan afschafte, wou 'k zegge. 'n Sobere bete en rust daarbij, zeit Salomo... en bezittende mot je weze as niet bezittende, zeit de Apostel.’ Fenne had d'r geen antwoord op klaar. Uit de gréép van d'r hand glipte 't messie en d'r gezicht witte van onthutstheid. ‘Ja, nou 't d'r toe kwam, was ze te vol om te prate en toch óók wel veraltereerd... En dan wist ze niet zoo gauw uit te zoeke waar ze eerst mee beginnen zou, d'r wasse zoo'n merakele boel féite: die ènkele blóóte strootjesbokking en zíjn verliefderigheid-van-de-kouë-grond: dat ie al drié avende achtereen zonder 'n zoen te geve weggong en dan wasse d'r geeneens ringe gewisseld, 'n ring is toch mooi hee? Zooveul as 't onderpand van je tróúw, wâ's nou 'n huweluk zonder rìnge...? En dan was d'r die dood enkele strootjesbokking enne... en die parele hangertjes en dat ie met 'n ópe vessie in gezelschap zat op 'n brúiloft, en kribbig en netelig tege 'r was geweest en d'r bedrilde vanwege d'r nieuwe bruidskepotje van zilvergaas met witte rozeknoppies en vanwege d'r trouwjepon met 't borsie van goudbrecaat...’ ‘En dan wou 'k je meteen zegge...’, hompte Hannes d'r peinzingkies af, ‘wou 'k je meteen zegge, dâ'k gehoorzaamheid van je verwacht, Fen en gewilligheid en onderdanigheid, zoo as 'n vrouw en 'n ware beleidster betaamt...’

Z'n geluid zonk tot 'n al barscher grommel bij 'n nuchter-zakelijke en onverwachte wending. ‘Wou 'k je meteen zegge dâ'k op je achteruit, op òns achteruit dan, 'n broeikas van matglas wil late zette voor de kweek van fijne groente en fruit, want we motte alles zooveul mogeluk benutte...’ Hij poosde daar even, 'n netelig of aarzelend antwoord wachtend. Als ze dan met geen woord van verweer z'n plan aantastte, bloosde 'n voldaanheid over z'n tanige magere kop en ie schoof d'r gul de Delftschblauwe pot met jam toe en de schaal met broodjes. ‘Toe mensch, je mot wat ete, je doene nou zoo opeens contrarie met anders...’, ie glimlachte ook, maar z'n knipoogie ontging d'r en ie vulde d'r koppie opnieuw... meende dan dat d'r zwijgen 'n toestemming inhield... Maar Fenne wel danig gekrenkt, schoof de broodbak opzij en de jam en tèrgerig in d'r verachtelijk àfwijzen van wat ie d'r als 'n gunsie bedeelen wou... nam ze 'n beschuitje van de glazen schotel en belei 't overdadig dik met 't malsche en sappige vleesch... ‘Had ie 'n èr van-'t-màg-wel-hoor hiér hej-je 'n broodje, eet nou maar, 't màg wel, mensch-nog-toe...’ En dan plots, en als ie al geen tegenstand meer wachtte, stuitte d'r antwoord z'n bestendige doorredeneeren. ‘Op 't bleekie komt in d'r eeuwigheid geen broeikassie Hannes, in d'r eeuwigheid niet, zoo ferachtig as 'k hier an me beschuitje met vleesch zit... geen piézeltje van 'n broeikas... Tóé neem nog 'n sneedje, je màgge gerust...’ In d'r geluid wankelde wel onzekerheid, maar om d'r mond rimpelde'n vet lachie om d'r gewikstheid in 't aftroeven. Hij had dan ook 'n broodje van de bak genome en prutste wat om in de jam, dat werktuigelijk en zonder eet-trek, maar z'n mond trok dan nòg rechterlijker. ‘Hoor 's Fen, we motte nou met mekaar tot klarigheid komme, 't is m'n opinie, dat de man de teugels van 't bewind in hande mot hebbe en dat de vrouw de man in zachtmoedige onderdanigheid terzij mot staan, zoo as ook de apostel Petrus zeit ‘desgelijks gij vrouwe zijt uwe eige manne onderdanig,’ en verderop van de vrouwe ‘welker versiersel zij niét hetgeen uiterluk is, bestaande in het vlechte des haars en omhange van goud of van kleedere aan te trekke...’ dusse of 'k maar zegge wil, ik laat 'n broeikassie zette en ìk geef orders en ìk neem besluite en jij hebbe dat goed te vinde en toe te stemme, jij as vrouw motte je voege naar de wil des mans, dâ's je plicht en die plicht mot je leere verstaan in alle ootmoedigheid en in 'n eerlukke en kuische

wandel. Ootmoedigheid en nederigheid dat benne de mooiste sierade, de gouën kleinoodië van de vrouw. 't Wordt je ook zoo voorgehouë bij 't trouwe, dat weet je ommers? ‘Gij zult,’ staat d'r, ‘uwe wettige man liefhebbe, eere en vrééze, ook hem gehoorzaam zijn in alle dinge die recht en billuk zijn, als uwe heer...’ Stil nou effies. En voorts... ‘gij zult geene heerschappij gebruike over uwe man, maar stil zijn: want Adam is eerst gemaakt, daarna Eva, Adam tot hulpe,’ stil nóú èffies... ‘Gij zult ook in alle tucht en eerbaarheid en... let nou op... en zònder wéreldlukke pràcht wandele...’ Hannes likte van de pruimejam en dan dee ie 'n ietsie voldaner 'n grage beet in z'n broodje... ‘'t Had Domenee Rijnders um niet kenne verbetere...’ Fenne kerfde d'r brosse beschuitje in kleine brokkies, maar ze at d'r niet van, in d'r keel kropte dìk de nijd... D'r kregeligheid zakte dan, als d'r ter goeder uur 'n prachtige inval to stade kwam en ze glom van 't idee dat ie met 'n mond vol tanden zou zitten. ‘In 't geestelukke dan, want Hannes had n'tuurluk geen stoffelukke tande.’ En ze sprak met wikkende bedachtzaamheid... ‘Ja, jij wete 't allemaal zoo best Hannes, dat... nou wou 'k wel d'r 's van je verneme of d'r ook in 't trouwformelier staat, dat 'n vrouw geen koelappies in de boter mag braai-je en dat ze 'n broeikassie op d'r bleekie mot dulde? Enne of d'r ook in staat dat 'n kepotje van zilvergaas met witte rozeknoppies en 'n trouwjurk met 'n borsie van goudbrecaat onder de onkuischigheid valle? Nee nou jij ook effe stil... Enne of d'r ook in staat dat de man z'n kokkert in de huishouïng zel steke en overal rondneuze en alles bedille en bedinge...?’ 't Overblufte Fenne dan wel, dat Hannes niet met 'n mond vol geestelukke tanden zat, ie was ook niet eens doof als anders, maar als ie dan, glimlacherig en schokschouërend-om-d'r-gepraat 'n tekst uit Romeinen aanhaalde en 'n tekst uit Prediker ‘Verzorgt 't vleesch niet tot begeerelukheid,’ en ‘doe 't kwade weg van uw vleesch’, had ze 'm toch nog gééstelijk bij z'n haren - want ie had ze niet stòffelijk.

‘Zóó... 't kwaad van me vleesch wegdoen? Nou d'r mag jij dan wel eerst d'r 's mee beginne en de heremietigheid van jou vleesch afdoen, want jij hebbe as die zelfde Petrus, die je d'r strakkies anhaalde, zeit, je hart geoefend in giéregheid... Já, trek nou maar geen doove ooge, je hóóre me wel, bij je neus en je oore hè'k je van àlles ingestopt hè, 't lekkerste en 't beste uit me eige mond voor je bespaard, ook omrede daj-je

as 'n hongerige wollef wasse, schrokkerig en alle lieve dage vlassende op meer... van alles hej-je gehad en overdadig, want 'k had d'r schik in je goed te doen en... enne... wàt hej-je me terug gedaan? Geen presentje van 'n kwàrtje... geen koekie van drié stuivers, geen doosie flikkies, geen zakkie balletjes... nìks dan 'n bloot enkele strootjesbokking, die schìmmelig an z'n buik was... Van rìnge hej-je niet gekìkt hè, dàt kwam op je beursie an en toe ìk in zooverre over de streep gong dat ìk d'r van sprak, toe ìk me hand over me hart lei en d'r op an tamboereerde, toe hej-je me afgetroefd met je vlegellompigheid as datte we te oud voor zuks wasse... Toe hej-je me angekeke of 'k me scháme most, toe hej-je gegrunnikt Hannes Hippeling, gegrùnnikt... Ja grunneke kan je en giere en schrape en rape en centjes bij centjes telle, pòtte wil je hè... maar betale doen je niks, dat verlàp je... de trouwpepiere hej-je vast nog niet eens betaald...?’ Fenne was opgelucht van d'r fiksegheid... en d'r vlotte aftroeven. Maar Hannes' verbolgenheid begon dan eerst...

‘Watte...? Ik zel de trouwpepiere betale...? Maar mensch, is je verstand op de loop... jij betale vanzelf, ja jij, ho.. hó... trek jij nou maar niet zoo'n temteerderig en deur-de-wind-schieterig gezicht. Jij betale en voor je betale krijg je 'n man en 'n kundige man, eentje die je kappetaaltje beheere zel en je boeltje en alles... je mogge wel dank-ie zegge mensch, dajje mijn hebbe, inplaats van zóó opspeulderig...’ De nijdigheid kittelde heet op in Fenne logge lijf, gulpte zwáár naar d'r dikke hoofd. Ze stuntelde moeizaam op van d'r stoel, d'r woorden hortten en d'r geluid was rauw. ‘Zien je dié deur daar...? Ja...? Zien je um goed...? Zóó, dan dádeluk uit m'n woning, niks geen praatjes meer, d'r úit zel je, kale jakhals die je benne, lillukke doovenetel, bazige laplander... ja 'k hè'-gebrek an jou, 'k zel dànk je zegge... beheer jij je eige armzalige zoodje maar en zoek jij maar 'n betere pertuur, eentje die van je bazigheid gediend is... knekelige gieregerd, skòft... nee ik staan je niet meer te woord skòft... d'r úit... dáái-jeluk...!’ Als Hannes Hippeling dan zag dat z'n goedmeensche pogingen ‘om-'t-bij-te-leggen’ afketsten en stuitten op Fenne's struische en hoog-gerezen nijd, zocht ie zuchtende z'n pet onder de tafel, veegde de stoffies of aan z'n elleboog en ging... In de stilte die dan inviel na de deurflap, zonk Fenne op d'r stoel en schreide.

't Is toch 'n beroerderigheid.

‘Dat sterreve...’

Pau Davids' glimlach week, maar niet durend... ‘'n Náre boel, god-nog-toe, dàt zoo'n mensch dàt nou niet van je geloove wou, dàt je d'r onder leë, d'r je eige kepòt van voelde, al kliemde je niet, al zuchtte en urmde je niet, 'n jaap over je hart was 't geweest hè, zòò of d'r bij je leve je ziel uit je genome wier. 'n Machtig mooie planne as-t-ie met de jongen had gehad... 'n màchtig-móóie planne: studeere in alle tale en in al die hekserij van geleerdigheid, dat ie 'n heele Piet zou geworde weze. Proffesor Davids, 't klonk, ferachtig 't klònk. En anleg had ie, de jongen, 'n noeste werker zat d'r in um, ie zou 't vèr gebracht hebbe, z'n Wil... en zònder kruiwage en flikflooie en zoete-koekies-bakkerij. Maar z'n mooie verwachtingkie was afgeknapt as 'n dooieg blad in 'n rukkie wind... z'n móóiste illusie, god-nog-toe, lag d'r in de aarde te ròtte. En d'r zou ie nou verdorie geen weet van hebbe, dat zou um nou koud as 'n steen late... 't Spijtig-vróége sterreve was n'tuurluk toch eve goed gekomme, ook as ie dat geld niet... vezelf, d'r mot je nou 'n vrouw as Em voor weze met die malcontentigheid van bezóékinge... 'n Beroerderigheid as zoo'n mensch d'r eige en 'n ander op de horens haalde met dat eeuwige gedrein en dat koppige vasthouë an zóó'n bijgeloovig ideefieks... zoo as de dèftigheid 't zeit - en zoo ellendig as ze um d'r telkens weer dat dooie gezicht van z'n jongen mee te binne bracht, 't bleeke smalle gezicht van de jongen, zoo as-t-ie d'r wit op 't witte kussentje in de kist gelege had, beenwit en met wat angstigs om z'n mond en 'n plooi bove z'n neus, 'n diepe rechte frons die de dood d'r niet uittrok... met 't doodlake akelig strak toegeknoopt om z'n smalle jongen-schouërs... God, wat eng was 't geweest, zóó of je nooit geen plezierigheid meer hebbe konne in 't leve, of alles diezerig en beslage en mistig zou blijve tot je eigen endje an toe. Maar naderhand glee dat toch, en gauwer dan je in dié eerste scherpe narigheid dachte, van je, alleen die jaap-van-binne dié voelde je nou-en-dan en zoo in de ochtend as-je gedroomd hadde, dat de jongen 'n mooi exame had afgelege of dat d'r 'n mooi brokkie over um als prof, in de krant gestaan had of zoo 't een of ander... Dan was je wezeluk nog weer in de ouë beroerderigheid en je konne je lekkere ontbijt d'r niet van deur je strot douwe en je hadde zoo'n morrege geen snarsie idee in je werk en geen oog en genot

voor je fijne meubeltjes en je luxieuse huis. Maar dàt snapte Em niet en às ze 't al snapte telde ze 't niet, dat was lang geen verdriet genoeg, hiétte 't endan kwam dat gesputter over 't onrechtvaardig verkrege geld. Donders zúúr maakte um dat eeuwige verwijt-in-d'r-ooge en d'r eeuwige trane, dat snottere-zonder-end en dat snikkerige gelammenteer... as ie z'n eigen opgefleurd voelde van z'n werk, van 'n nieuwe studie naar 't leve of as-t-ie kip-lekker en hoentjes-frisch van z'n auping matras kwam en hongerig z'n chocelamelk met de versche broodjes verorberde en dan weer 's luidop lachte om 'n grappie uit de krant... dadeluk dat natte gepruttel van Em... en saai en beroerd en làm as dat dan viel op z'n frissche-morregestemming, op z'n werk-sjenie en z'n insperasies... gewoon dóódeluk... En die huilerigheid wat gaf 't nou, 't maakte ommers tòch d'r-lui jongen niet meer levend? 'n Stal-emmer vol trane haalde ommers d'r kleine kerel niet uit de aarde... God... wat zou ie niet wille doen om de lieve vent weer an z'n tafel te hebbe, om um weer om 'm heen te hebbe scharrele en zoo stilletjes met die machtig-mooie planne in 'm, naar de kleine geleerdigheid te zitte loere as-t-ie nijver z'n schoolwerk maakte. Maar dâ's onzin n'tuurluk, d'r mot je met je nermale hersens niet eens ìnkomme. Nùchter mot je 't onder de ooge kijke: je benne allemaal over dezelfde kam gescheerd, je loope allemaal met de dood in je schoene, allemaal krijg je je porsie tijd, je porsie plezier en verdriet. En dan op 't slot... of niet op 't slot, ook wel midde onder de rit, houdt de wage stil en je motte uitstappe. Zóó is 't leve. Suf d'r nou over. Tob je d'r nou kepot en mallotig over zooas Em... Want ferachtig, 't gong met Em zóó de goeie kant niet op, 'n rare gezegdens as die um te slikke kon geven, verdijt of ze 'n zussie van Zwaan Willemse was, de lieve Heer voor en de lieve Heer na en ook al van 'n oordeel over d'r-lui huis... En dan onverschillig en lauw voor 't fijnste en duurste, tot op d'r éigen kleedasie toe en dâ's op z'n eigen al 'n veeg teeke bij 'n vrouw... niks geen plezier in d'r mooie huis en d'r mooie boedwaartje en d'r zije jurreke met èchte kant en de dure snoeperijtjes die ie d'r opdrong en anpraatte... En dan hâ'-ze um na Wil's dood 'n sjènne gemaakt, flauwvalle en gille en snikke... 'n sjènne... dat z'n kop d'r van omliep, um note bene verwéte dat 't sterreve van de jonge zijn schuld was, zijn schuld... of-'t-ie d'r 'n nagelspatje an had kenne verkeere, of-t-ie niet 't uiterste beproefd had van dokters en ver-

pleging en alles... En bij z'n overlije alles eerste klas besteld, 't duurste en 't kostelukste, want 't was dan al 't laaste wat ie de jonge meegeve kon, 'n pràchtige begrafenis had ie gehad, 'n zerk van driehonderd en vijf en zeventig golde en as-t-ie duurder had kanne krijge was-t-r 'n duurder op 'm gekomme en dan 'n éige graf en 'n pracht van 'n kist en 'n vràcht blomme, wat kon je nou meer? Had Em um toch 'n sjènne gemaakt over Wil en over 't gèld, dat ie d'r groen en geel van keek, hâ'-ze um bezwóre toe ie robuust weigerde om naar d'r zòttigheid te doen... Stríjer z'n ganschelukke kappitaaltje uit te telle, Strijer die um ankeek as 'n leviathan achter de traliehorre in de Artis... d'r n'tuurluk wel zoo'n beetje 't luchie van had, maar um dan toch geen letsel toebrenge kon, omdat ie geen snippie bewijs tege 'm anvoere kon... diezelfde Strijer zou ie nou zoo perdoes in z'n muil en tussche z'n kieze loope, dat die um zoo de deure van 't rasphuis indraaie kon. Goedmeensch van Em, maar d'r niks geen plan op hoor, dank je stichteluk... Had ze 'm dan bezwore dat ze geen kwartje van z'n rijkdom - en 't hiette n'tuurluk alweer òngerechtige - geen kwàrtje van z'n rijkdom meer aanvaarde wou, en dat vanwege de vloek die d'r an de cente kleefde, hullie Wil was komme te overlije omrede dat 't Opperwezen de goddeloosheid van de ouërs bezoekt an de kindere. Die riddenasie hâ'-ze niet van d'r éigen, d'r was geen spiertje van Em in, maar 't kwam deur dat bedonderde briefie dat 'r van de een of andere wiedusse femel over de post toegestuurd was, meschien die Judas van 'n Strijer zelf, met 'n verdraaide poot. En nou haalde Em 't in d'r hersens, dat 't schrijve zoo van Hoogerhand voor hullie beschikt was, en d'r wroette ze nou maar in om. Had ze um op 'n keer ook nog angeboje, toe ze dan eenmaal mork dat ze met dat gepaai over Strijer en dié z'n zachtmoedige hart geen tuk kreeg, zèlf na de burgemeester te gaan en dié de zakies bloot te legge... Maar dàt had ie d'r toe, duvelsch nijdig geworde was, vierkant uit d'r mond geslage en zóó woest dat ze daar niet meer op terug gekomme was. 'n Angst had ie d'r wel van gehouë, zoo'n beloorig idee nou en dan, dat ze um in zoo'n rare bui nog d'r 's in de essetee zou hellepe. Met z'n opstuivers en z'n ruwe anpakkers van: hiér, ìk wil 't, 't gebeurt zóó 't mòt... had ie anders altijd veul van d'r gedaan gekrege en dan tóé ook, dat ze temenste de opbrengst van z'n schilderwerk voor d'r eigen en voor 't huishouën besteeë zou, ie

kon daar dan altijd nog wat uit de dikke beurs bijdoen, zonder dat ze 't mork. En nou nog dageluks zat ie d'r te overreje, te beprate dat ze die kwezelige tobberigheid zou late slippe, en dan al naar 't uitkwam nételig, op 'n rúzietoon, òf zóétsappig, soms hielp 't eene soms hielp 't andere. Zoo had ie d'r nou ook op angedronge dat ze d'r nieuwe lila peisnor d'r 's antrekke zou, 'n lila zije dingetje met gouën passement, 'n dun duur prulletje, 't borg je met hutje en mutje in je eene broekzak, góúën koorde en kwaste om d'r middel... sjéún. 't Kwam um ook op tweehonderd en veertig golde, alleen jàmmer dat Em zoo mager wier, bróódmager, met 'n kaarsie kon je 'r deur-lichte as ze in d'r hemd ston. 't Gaf zoo niks geen vertoon wat ze droeg, niks geen imponeerends. Je konne even zoo goed 'n bezemsteel 'n zije kleedje omhange, alles even sloerig en sluik. En geen gréintje ciek hâ'-ze, nìks geen angebore sjarm, geen grasie ook, niks van zijn smaak, van zijn kunst-distinctie, z'n artistieke opvattinge, niks geen hóúding. 't Jarelange ploetere in de armzalige boel van d'r-lui huishouïng had d'r verknóéid... dàt was 't um. 't Zat d'r nou zoo vast bij d'r in, dat bekrompe klein-burgelukke, 't gemierek met krappe cente en kleine zorgies en piézelege genoegentjes, dat ze nou, 't geloofde ie vast, 'n soort verlangst naar de kale armoetijd van vroeger in d'r lijf had, feràchtig, 'n belustheid naar die dagies, toe 't d'r 'n beetje anzitte most om 'n stráátbezem te koope of 'n braadpan en toe ze om te kenne strijke eerst 't buurtje op most om 'n ijzer op te scharrele en geen raad wist om an 'n degelukke onderrok voor de winter te komme of 'n goeie pot ete voor Zondags... of dageluksche - laat staan Zondegsche - kleertjes voor de kindere... En de wil om d'r nou bove de ouë toestand uit te werke, had Em ook niet...’ De zonnigheid sloeg prachtig-fel langs 't zijpluche van de hel-kleurige gordijnen naar binnen, glom 'r staal-blank over de wand en raakte als 'n scherpe zeis Pau's voorhoofd... De roemers boven 'n antiek-model spiegel glinsterden fel rood en groen en de nieuwe meubels vingen, waar 't hout gebogen was, witte diepe lichtfonkels. De harde en stugge rimpelnaden om Pau's mond weken in z'n glimlach. ‘Tja, 'n fijn selonnetje en àlles ingericht naar zijn smaak... Prachtig deeë 't de schilderstukkies tege 't roodpompedoere behang en fleurig klom d'r 't kenariegeeltje van zoo'n hooge stoelrug bij op. En d'r achter die krepo, de witte engel met de spiegel in d'r arme en de rosse en paarse blomslin-

gers om d'r lijf... dà's smáák, distinctie, wel wat lastig as je d'r zatte, dat je aldeur je harsens stootte teuge de engel d'r elleboog... 'n Fijn kassie ook en 'n kaptaal van zilleverwerk zat d'r in, 'n schàt en alles mesief, 't mehoniehout mesief en 't zilver, alleen dat soeplepeltje... 'n gewicht van 'n kílo... kon je 'n inbreker 'n gat mee in z'n harsens slaan en z'n kop van z'n romp. Rot-jammer dat d'r nou geen plaas voor 't boekekassie was... zoo'n kamer-bestekkie hej-je ook weerschoensch gauw vol, 'n massa fijne boeke had ie angeschaft, de geleerde titels op de rugge make vezelf indruk op de bezoeker, in vreemde tale had ie ze en zoo verder van alles. ‘'t Tegenwoordige standpunt der evolutieleer’, ‘De veredeling van de suikerbiet’, ‘De economische toestand van Nederland’, boeke over stááthuishoudkunde, schéikunde, wìskunde, àlgebra... Ja... dat boekekassie most ie hier óók nog zien te berge, desnoods kon ie 't tussche die engel en de schoorsteenmantel in zien te wurreme of de engel d'r bove op... Zie je, dàt gaf je kesjet van vernamigheid as-t-r een angediend wier en je zatte in je selon in zoo'n boekie te bladere, ‘Planteminologie’ of zoo iets... kon je um effe die titel onder z'n neus houë: ‘Interessant, h'm ja, machtig interessant...’ Maar van alles dat d'r anwezig was, wonne 't toch z'n schilderstukkies. ‘Te vol’ had Em d'r 's gezeid en later nog d'r 's ‘Veel te bont...’ Ja, lieve-heer's-beesie heb óók smaak... Dat zware purper met dat gloeiende bruin naast de schoorsteen: 'n zonsondergang... gewoon kollesaal van diepte was dat, en 't zeegezicht om je te verlieze in die blauwte, om te verdrìnke in die spoelende zee met de witte kruivertjes schuim. En de bloeiende appelboom met die gaze wolkekuifies in de zilverige lucht: vliegende bloesempies, fijn... téér... 't Molentje óók in 't rag van 't teere loof, 'n pràchtige visie op de netuur.’ Pau gaapte d'r 's en stil-aan kampte ie tegen z'n groeiende beklemming. ‘Ja, as Em nou maar niet weer wat mals het... affijn je kànne d'r àn, maarë 't is tòch 'n beroerderigheid...’ Hij tuurde naar de fijne wijzertjes en de vage cijfers van de vergulde pendule. ‘Haast drie uur, ja, dan motte we maar... Em zou 'm na z'n dutje, in de serre wachte met de thee... hè, 'n gaapdag zoo'n Zondag...’ Hij lachte zacht uit. ‘Wiédes as 't ook loope kan in de wereld, Pau Davids met 'n sèrre en 'n vrouw-in-'n-zije-péisnor.’ Z'n lach kwam niet zuiver van harte, ie voelde 't dadelijk en 't hinderde 'm. ‘Nou ja Em...’ Lui stood ie op van de

divan, rekkerig in z'n beklemming. ‘Verdompeld... je kànne Em toch wel àn...? Dat schriéle scherminkeltje... 'n mensch van veertig kilo gewicht...!’ Maar als ie door de smalle en wit-murige, wat doodsche gang liep, greep de niet af-te-schuiven beklemming 'm al vaster beet, en ie zuchtte zwaar.


Vorige Volgende