Buiten-leven

[p. 55]

[Levensbeschrijving van Willem Sluiter]

Aan // mejuffrouw // agneta schutte, // Wed. van den Weleerw. Heer // willem sluiter, // In leven Predikant te Rouveen; // als mede aan haare kinderen, // mejuffrouwen // maria en geertruid sluiter, // en mejuffrouw // hendrika geertruid // sluiter // Huisvrouw van den Weleerw. Heer. // fokko liefsting, // Predikant, te Rauwert en Yrnsum in Friesland, // benevens de Weleerw. Heeren // johannes sluiter, // Predikant te Garderen // en // otto rutger egbert // sluiter, // Predikant te Rouveen. // Wordt deze nieuwe Uitgaaf van alle de // Werken van hunnen zaligen Groot en // Overgrootvader W. Sluiter, met // dankzegging, voor de opgaave // van zijne levensbeschryvinge, // opgedragen // door // den uitgever.

levensbeschryving
van den dichter
den weleerwaardige heere
WILLEM SLUITER,
In leven geliefd Predikant, eerst te Eibergen, en naderhand te Rouveen.

Nademaal¹ de naam van willem sluiter door zyne stichtelyke rymen en gezangen, welke van wege den godvruchtigen inhoud, en aangenaame eenvouwigheid, by een iegelyk gewild zyn, alomme in ons Nederland is bekend geworden, en zyne zonderlinge levenswys Hem veeler verwondering, de zuivere godvrucht welke Zyn Weleerw. in alles liet doorstraalen, veeler achting verwekt heeft, en zyn gedachtenis tot heden toe

1 Nademaal: aangezien; na de zeer lange bijzin wordt de hoofdzin ingeluid door expletief: zoo.

[p. 56]

by allen die de godvrucht waardeeren in zegening is: zoo heeft men gedacht aan 't gemeen geenen ondienst te zullen doen, door by deze nieuwe uitgaave te voegen, een kort bericht van 's mans herkomst, levensloop, en 't nageslacht dat uit hem is voortgesprooten. Waar door veele nieuwsgierige vraagen die 'er ten dezen opzichte gedaan, en dikwyls te vergeefs gedaan worden, zullen worden beantwoord; en men misschien over zyn Eerw. zonderlinge levenswyze, een weinig anders zal oordeelen, dan men tot hier gedaan heeft.

Willem sluiter was van afkomst uit de Graafschap Zutphen. Zyn grootvader was Albert Sluiter burgemeester te Borkelo: wiens zoon Tileman Sluiter, gehuwd is geweest met Geertruid Saalkink, eenige dochter van Jacob Saalkink brouwer te Nede, welke brouwery, en koophandel in koorn, Tileman Sluiter ook aldaar geoeffend heeft.

Deeze echt werd gezegend met zes kinderen, Willem, Herman, Daniël, Maria, Geertruid, en Zwaantje. Na het overlyden van deze zyne echtgenoote, is gemeldde Tileman Sluiter, getreden in een tweede huwlyk met Aaltje Hazebroek; uit welken echt nog vyf kinderen gesprooten zijn, Albert, Matthias, Anna, Johannes, en Geertjen.

De afstammelingen van veele dezer zusteren en broederen van willem sluiter zyn thans nog overig in verscheidene aanzienlyke geslachten inzonderheid in Gelderland en Overyssel.

Willem sluiter de oudste zoon was geboren den 22 Maart 1627. Hy werd, buiten twyffel overeenkomstig zyne eigene verkiezing, van zynen vader geschikt¹ tot de studie in de H. Godgeleerdheid. De schoolen dan doorloopen hebbende, is hy vertrokken naar Utrecht, en heeft aldaar zich in de Godgeleerdheid, en daar mede op 't nauwst verknochte wetenschappen geoeffend, onder de hoogleeraaren van de Stichtsche hoogeschool in dien tyd, inzonderheid onder den beroemden hoogleeraar Gysbert Voetius. Zynde in 't jaar 1650, tot den openbaaren predikdienst toegelaaten. Waar na zyn Eerw. den 23^sten der

1 geschikt: bestemd.

[p. 57]

maand Juli 1652, door den Hooggeboorene Heer Graaf van Styrum Heer der Heerlykheid Borkelo, met de collatie¹ van Eibergen werd begiftigd; alwaar hy den 24^sten Juli 1653, in den heiligen dienst is ingezegend door desselfs neef J.L. Olmius² predikant te Lochem, predikende by die gelegenheid over Ezech. 3. vs. 17. Den 12 Augustus werd zyn Eerwaardigheid, door den Eibergschen Kerkeraad, van Nede afgehaald naar Eibergen. Alwaar Hy eerst een jaar in kost ging; daar na met zyne zusters huis hield; en na dat deze gehuwd waren, alleen is blyven woonen met een meid, tot in het tiende jaar van zynen dienst: zich in het Jaar 1662³ den 3^den Augustus in den echt begeevende, binnen Borkelo met Juffr: Margareta Sibilla Hoornaart, oudste dochter van den Weled. Heer Joannes Hoornaart en Margareta van Boekhold. Zyn Weleerw. werd te Borkelo in den echt bevestigd, door desselfs neef Herman van Eibergen⁴ predikant te Diepenheim, predikende by die gelegenheid over Joan. 3 vs. 29. Die de Bruid heeft is de Bruidegom.

Uit dit huwlyk zyn voortgesprooten twee kinderen. De oudste een dochter Charlotta Geertruid genoemd, werd gebooren den 11^den Juli 1663, binnen Borkelo ten huize van zyne schoonvader. De tweede een zoon, werd gebooren den 15^den September 1664, te Eibergen, hy werd Joannes genoemd, naar den naam van zynen grootvader Joannes Hoornaart, die 14 dagen te vooren den 1^sten September te Borkelo gestorven, en den 6^den in zyne ouderlyke erfgroeve in de groote kerk te Deventer plegtig ter aarde is besteld.

Zoo aangenaam en gezegend deze echt was, zoo kort was dezelve van duur. Want den 9^den October 1664, werd zyne

1 collatie: begeving van een geestelijke bediening. Volgens een oud recht benoemde de graaf van Borculo de nieuwe predikant.

2 Johannes Ludovicus Olmius was eerst predikant te Vreden in Munsterland, vanwaar hij in 1644 beroepen werd te Gelselaar. In 1652 kwam hij te Lochem. Hij overleed in 1684. H. de Jongh Azn.: Naam-Lyst der Predikanten ... van het Geldersche Synode, Leyden 1750, blz. 381.

3 1662: de tekst heeft 1672.

4 Herman van Eibergen werd in 1658 in Diepenheim beroepen, waar hij overleed in 1694. Arnout Moonen: Naemketen der Predikanten .... van het Overysselsche Synode, Deventer 1807, blz. 17. De zoon, Benjamin van Eibergen huwde met Sluiters dochter Charlotte Geertruid.

[p. 58]

tedergeliefde huisvrouw hem door den doot ontrukt: van wiens afsterven, nader bericht in zyne klaag- en troostreden gevonden wordt.

Hy was dus slegts twee jaaren en twee maanden gehuwd: zyne dochter was en bleef by haare grootmoeder te Borkelo, en het jongste kind werd ook aldaar besteed.

Zoo dat zyn Weleerw. na de begravenis van zyne huisvrouwe, alleen bleef woonen met eene meid. Met welke hy voorts heeft huisgehouden; tot dat in 't volgende Jaar 1665 den 15^den September, de Munstersche krygstroepen, die hier in 't land vielen, Zyn Weleerw. noodzaakten zyne gemeente en woonplaats te verlaaten, en van Eibergen ergens elders heenen te vlugten; hebbende zyne voornaamste goederen, boeken, en huisraad, gezonden naar Deventer en Zutphen by zyne familie, en een gedeelte naar Amsterdam, terwyl hy zelf zich in verscheidene steden van Overyssel en Holland by zyne familie en goede vrienden heeft opgehouden: zyne gemeente nu en dan schryvende ter haarer vertroostinge, bemoediginge, en opbouwinge; brieven die niets anders ademen dan godvrugt, en eene hartelyke welmeenende zugt en zorg, voor de gemeente die aan zyn opzigt¹ was toevertrouwd, maar by welke hy niet tegenwoordig konde zyn. Dus leefde hy 33 weeken, vlugtende voor de vyanden, afweezig van 't volk, dat hy hartelyk lief had, en dat te Eibergen in verdrukkinge was, onder de magt van den vyand.

Doch in 't jaar 1666 den 5^den Mai, kwam zyn Eerw. wederom in vryheyd te Eibergen, en werd met groote blydschap van zyne gemeente verwelkomd.

Toen kwam Hy te huis zonder iemand by zich te hebben: zyne beide kinderen waren te Deventer, by hunne grootmoeder van 's moeders zyde, die ook in dien tyd van Borkelo naar Deventer was gaan woonen; en hy had geen meid.

De omstandigheden waren zoo gesteld, dat men nog niet wist, hoe weinig tyd het verblyf te Eibergen wederom zou

1 opzigt: toezicht, zorgen.

[p. 59]

duuren. Hy besloot dan, voor eerst alleen te blyven, en eenzaam huis te houden, zoo dat 'er alleen 's daags iemand kwam om 't huiswerk te doen, en dus in dien tyd een levenswys te hebben, gelyk zyn Eerw. zelf in zyn Eenzaam Huis- en Winter-leven beschreven heeft: welke levensmanier Hem zoo wel bevallen is, dat hy bykans drie jaaren op die wyze geleefd heeft. Doch in 't jaar 1669 huurde hy wederom een meid: daarna oordeelende dat zy toen in meerder¹ veiligheid waren, heeft zyn Weleerw. den 15^den Juli van 't jaar 1669 zyne beide kinderen van Deventer by zich te huis gebragt, om by hem te woonen. Doch den 20^sten December van dat zelfde jaar liet hy zyne kinderen, door de meid wederom naar Deventer brengen tot haar grootmoeder, wegens de geruchten van 't aannaderen der Munsterschen.

Dat dreigend kwaad werd echter toen afgewend, zoo dat hy in 't jaar 1670 den 11^den Juni zyne kinderen te Eibergen heeft te rugge gebragt, die in 't jaar 1671 den 30 October, wederom naar Deventer vertrokken.

In het jaar 1672 den 20^sten Mei, vertrok hy met een droevig afscheid van zyne gemeente; van Eibergen naar Zutphen vlugtende, voor de Munstersche en Fransche krygsmagt. Van daar is zyn Weleerw. kort daar aan² verreisd naar Holland, daar Hy zich op verscheidene plaatsen by vrienden en bekenden heeft onthouden; inzonderheid ook in Noord-Holland, gelyk uit de opdragt voor de Klaagliederen van Jeremia aan de Gravinne van Nassau blykt. Zyne kinderen waren toen te Amsterdam: doch zyn den 14^den October van dat jaar gebragt by den Predikant van Zevenhoven³.

Zyn Weleerw. zelf vertrok des tyds uit Holland wederom naar Overyssel, daar hy geduurende zyne afwezigheid van zyne gemeinte, den predikdienst ruim een half jaar heeft waarge-

1 meerder: groter.

2 daar aan: daarna.

3 Predikant van Zevenhoven: dit was Thomas Bubbenius, in 1657 als predikant in Zevenhoven gekomen en op 21 juni 1676 uit de dienst ‘gedeporteert’ wegens herhaalde dronkenschap. Zie W.P.C. Knuttel: Acta der Particuliere Synoden van Zuid-Holland, V, 's-Gravenhage 1915, blz. 132-138 en andere plaatsen. Deze was gehuwd met Barta Verdun, een nicht van Sluiter, aan wie hij op 21 juli 1671 zijn Vreugt- en Liefde-sangen zond met een gedichtje. Geld. Volks-almanak 1841, blz. 134, 135.

[p. 60]

noomen, in de stad Deventer. Toen is hy in 't jaar 1673 den 2^den Juni van den kerkeraad van Rouveen, op eene wettige wyze aldaar tot predikant beroepen, te gelyk het beroep ontvangende van eene gemeente in Noord-Holland: welke laatste hy bedankt heeft; de beroeping naar Rouveen in 's Heeren vreeze aanneemende, met overleg en goedkeuringe van de gemeente te Eibergen; die hoe zeer zy verlangden zyn Weleerw. als hunnen hartelyk geliefden Leeraar wederom by zich te zien, hem echter niet konden afraaden, eene roepstem te volgen in een' tyd wanneer hy ten opzigte van de gemeinte te Eibergen, met zyne talenten geen winst konde doen. Predikende by zyn scheiden van Deventer uit I Kor. 1. vs. 3. Genade en vrede enz.

Te Rouveen zynde, heeft zyn Eerw. in 't licht gegeven de Klaagliederen van Jeremia, welke hy te vooren reeds gedicht, en ter drukpers vervaardigd had.

Zy¹ mogten zig echter daar niet lang in zyn licht verheugen. Want in de maand December van dat zelfde jaar 1673, te Zwol zynde ten huize van zynen zwager den Heer Hidding²; is zyn Weleerw. aldaar in den Heere ontslaapen, en in de Groote kerk te Zwol begraven in het 47^ste jaar zyns ouderdoms, nalaatende zyne twee kinderen, waar van de dochter tien en de zoon negen jaaren oud was.

Zyne dochter Charlotta Geertruid is naderhand in 't huwlyk getreden, met den Weleerw. Heer Benjamin van Eibergen, Predikant eerst te Wesepe, naderhand te Diepenheim onder de Classis van Deventer. Uit welken echt voortgesprooten zyn twee zoonen, waar van de een geweest is predikant te Oldenzaal, en de ander te Almelo die beide zonder kinderen natelaaten overleden zyn, en eene dochter die gehuwd geweest is met den Weleerw. Heer T.E. Nagel, eerst predikant te Weerselo, naderhand te Oldenzaal: uit welk huwlyk vier kinderen zyn gesprooten, twee zoonen waar van de een is predikant te Nykerk op de Veluwe, en de ander advocaat en rentmeester te Olden-

1 Zy: de tekst heeft Zyn.

2 Arnoldus Hidding(h) was de tweede echtgenoot van Sluiters lievelingszuster Maria, die eerst gehuwd was met Andreas Suave.

[p. 61]

zaal, en twee dochters de eene ongehuwd, en de andere getrouwd geweest met den Weleerw. Heer J. Liens predikant te Tholen. Zyn zoon Joannes Sluiter is ook den dienst der kerke toegewyd, en predikant geweest eerst te Raalte onder de Classis van Zwol, en daar na te Steenwyk; die in den echt getreden is met zyne volle nichte Maria Sluiter, een dochter van zynen oom Daniel Sluiter en Anna Wygink. Welke te samen gewonnen hebben acht kinderen, zeven dochters en éénen zoon: vyf dochters zyn ongehuwd gestorven; en twee zyn getrouwd geweest, ééne aan den Heer S. de Ruiter te Steenwijk, en ééne aan den Heer J. Vechnerus te Meppel. Deszelfs eenige zoon Willem Sluiter, is wederom ten dienste der kerke geschikt, en in 't Jaar 1723 beroepen tot predikant in de gemeente te Rouveen, de plaats alwaar zyn Weleerw. grootvader voor 50 jaaren als predikant was overleden. Zyn Eerw. is aldaar in den echt getreden met Juffr. Agneta Schutte, dochter van Otto Schutte Richter¹ van Diepenheim. Uit welk huwlyk voortgesprooten zyn zeven kinderen: waar van 'er thans nog vyf in leven zyn: drie dochters Maria, Geertruid, en Hendrika Geertruid, de twee eerste ongehuwd, en de laatste getrouwd aan den Weleerw. Heere Fokko Liefsting predikant te Rauwert en Yrnsum in Friesland; en twee zoonen de oudste Johannes Sluiter, predikant te Garderen, en de jongste Otto Rutger Egbert Sluiter, die thans in de standplaatse van zynen vader, nadat dezelve in den voorledenen jaare 1776, in 't 76^ste jaars zyns ouderdoms overleden was, de gemeente van Rouveen is beroepen en bevestigd. Zynde deze de eenige van 't mannelyk geslacht, die van deze afkomst den geslachtnaam van Sluiter levendig houden.

Niemand zal hier een breede uitbeelding van des Dichters charakter verwachten. Zyn Buiten Eenzaam huis en winter-leven, met gezangen daarop passende; en een groote menigte van andere dichtstukken en gezangen, geeven alle zoo klaar een kenschets van 's mans oprecht, eenvouwig, vriendelyk, gemeenzaam, nederig en godvruchtig bestaan, gelyk ook van zyn levendig

1 Richter: rechter; in dit geval een equivalent van schout; districtsrechter voor de lagere iurisdictie.

[p. 62]

geloove en hartelyke liefde waar door Hy Christus omhelsde; dat men 'er geen beter krygen kan, dan door die gedenkstukken naarstig te doorbladeren.

De orde van tyd, waarin ze, zoo veel men heeft kunnen nagaan, gedicht zyn, is de volgende. In 't jaar 1659 de Psalmen, Lofzangen en Geestelyke Liedekens, benevens 't Hooglied. In 1660 het Buiten-leeven. In 1661 en volgende jaaren, de Gezangen van Heilige en Godvruchtige stoffen in 10 boeken, die na zynen dood zyn uitgekomen. In 1663 de Triumfeerende Christus. In 1667 Sterfgezangen en lykreden. In 1668 't Eenzaam huis- en winterleven, en 't zomer en winterleven. In 1669 de Lof der Maagd Maria. In 1670 de Eibergsche zanglust. In 1671 Vreugde en liefdezangen. In 1673 de Klaagliederen van Jeremia.

We wenschen, dat deze Dichtstukken verder met dat nut, gelyk tot hier toe, gebruikt, de uitkomst zyner wandelinge¹ aanschouwd, en zyn geloof nagevolgd moge worden. Dan zal Hy door zyn geloof nog spreeken, na dat Hy gestorven is.

1 wandelinge: levenswijze.

[p. t.o. 62]