Het China van Slauerhoff

Aantekeningen en ontwerpen voor de Cameron-romans

[p. 80]

Document B-III

Beschrijving

Een map van kwartoformaat, onder aan de voorzijde bedrukt met: n.v. magazijn ‘de bijenkorf’, den haag - amsterdam - rotterdam. Tekst van de oorspronkelijke inhoud aan de binnenkant, in potlood.

Datering

Tussen 1929 en 1932.

Tekst

Verboden Rijk

Hoofdstuk ---

Tocht van af Tse King
Tempel.
Beatitude

[links onder de tekst een dikke kronkellijn]

Commentaar

Deze map is kennelijk binnenste buiten gevouwen geweest, zodat bovenstaande tekst het opschrift was en de inhoud aangaf. Waarom Slauerhoff de map binnenste buiten heeft gevouwen is op het eerste gezicht niet duidelijk. Zo te zien was daar geen enkele reden voor: de voorkant was niet beschreven. De enige reden die alsnog kan worden gevonden is dat de inhoud te omvangrijk was zodat de voorklep niet sloot. Inderdaad is uit de nieuwe vouwen op te maken, dat de map als een doos om de inhoud heeft gezeten, zodat de voorklep onder kwam te liggen. Waaruit bestond die omvangrijke inhoud? Er zijn twee mogelijkheden.

De eerste is dat in de map niet alleen een bepaald aantal hoofdstukken was geborgen van wat later Het verboden rijk moest worden, maar ook ontwerpen of aantekeningen voor hoofdstuk V van het derde deel, handelend over ‘de ideële tocht naar het binnenland’, voor Camerons opneming in een klooster (Tempel) en voor zijn Beatitude. Waarom de hoofdstukken voor het tweede deel, de ‘materiële tocht naar het binnenland’, niet in deze map zaten, is volgens deze verklaring onduidelijk.

De tweede mogelijkheid luidt, dat de map uitsluitend de voorontwerpen en aantekeningen heeft bevat voor de Tocht van af Tse King, Camerons opneming in het klooster en zijn Beatitude, maar aangevuld met een of meer van de bronnen die hij bij het schrijven dacht nodig te hebben. Welke deze bronnen geweest zijn, is niet meer precies na te gaan (zie de commentaar bij document D-VIII). De woorden [Het] Verboden Rijk wijzen dan niet op de titel van alleen het eerste deel, maar op die van de

[p. 81]

gehele trilogie! Inderdaad is het bepaald niet ondenkbaar dat dit oorspronkelijk de titel is geweest voor het gehele romanproject. Slauerhoff moet immers geweten hebben dat ‘het verboden rijk’ een bekende aanduiding was voor Tibet en niet voor het eigenlijke China (cf. de commentaar bij document C-VII, blz. 252). Bij uitbreiding gebruikte hij die aanduiding voor gehéél China, met inbegrip van Tibet. Toen hij in 1932 Het verboden rijk publiceerde, kregen deze woorden de betekeniswaarde ‘het vasteland voorbij het kustgebied’. Maar ook op Het leven op aarde zijn ze van toepassing, al komen ze er niet in voor. Ze slaan daar op ‘het Land der Sneeuw’, een naam die naar Tibet verwijst. Volgens deze zienswijze, die de editeurs de meest aannemelijke voorkomt, koos Slauerhoff dus in 1932 een titel die hij aanvankelijk voor de trilogie in haar geheel had gedacht.

De kronkellijn links onder Beatitude moet een betekenis hebben. Onwillekeurig denkt men aan de rook die opstijgt uit de opiumpijp in de tekening in document D-VIII, de rook die het opstijgen tot een toestand van ‘beatitude’ moest symboliseren.