Jan Pietersz. Coen

[p. 77]

Tiende tafereel

Scène 1

(Slaapsalet van Coen. Aan weerszijden een groot staatsieledikant. Op den achtergrond, weinig zichtbaar, een wieg. Links, afgeschut, een klein cabinet. Coen en Eva beiden te bed.)

Eva:

Worden de pijnen nu wat minder?

Coen:

De pijnen wel. Maar die dofheid in mijn hoofd laat niet af. Ook voel ik mij slap na die overvloedige aderlating. Nu, terwijl ik mijn brein en mijn bloed meer dan ooit noodig heb. Waarom liet gij, terwijl ik buiten kennis was, toe dat de heelmeesters mij zoo behandelden? Gij wist toch dat ik nooit mijn bloed wilde laten aftappen.

Eva:

De geleerde heeren hielden stellig vol dat dit alleen u kon behouden. Wat heeft u toch zoozeer doen ontstellen? Een gevecht, zelfs een nachtelijk, vermocht u nooit zoo aan te grijpen.

Coen:

Later, als gij opgestaan zijt, zult gij hooren welke schelmstukken hier bedreven zijn.

Eva:

Allen hebben nu onze dochter bewonderd, behalve Sara.

Coen:

Er valt hier niets te bewonderen.

Eva:

Is zij dan niet groot en sterk? geheel uw evenbeeld? Welk een onduldbare pijnen moest ik lijden. Ik wist vooruit dat een Coen niet dan onder de zwaarste barensnooden ter wereld kon komen.

Ik wil haar Sara zoo graag toonen Zij was altijd zoo met mij begaan, zij heeft met mij meegevoeld.

Coen:

Vooral vannacht.

Eva:

Waarom wordt zij van mij verwijderd gehouden?

[p. 78]

Coen:

Dat zal u later wel blijken.

Eva:

Zij is in mijn dienst.

Coen:

Ja, maar nu is ze in...

Eva:

Wat is er met haar? martel mij niet, zeg het mij! Is ze in vijands handen? Is zij ziek?

Coen:

Ja, neen, later, als deze troebelen zijn geleden, als gij hersteld zijt en ik...

(Er wordt luid en voortdurend geklopt. Blaeu komt voorzichtig binnen.)

Scène 2

Blaeu:

Er is een bode door de vijandelijke linie heengeslopen met belangrijke berichten.

Coen:

God geve dat hij versterkingen aankondigt, breng hem binnen.

Blaeu:

Uw Excellentie kan hem hier toch niet ontvangen?

Coen:

Waarom niet? voor mijn gemalin heb ik geen geheimen.

Blaeu:

Hij heeft verzegelde brieven bij zich, die alleen in de vergadering geopend kunnen worden.

Coen:

Breng hem hier. De staat van beleg en mijn ziekte rechtvaardigen dat wij er hier kennis van nemen.

(Blaeu treedt op hem toe en fluistert eenige woorden. Coen wil met een gebaar van ontsteltenis op staan.)

Eva:

Sta niet op, het zou uw dood kunnen zijn. Wacht toch tot morgen.

Coen:

Wilt gij uw gelaat afwenden en doen of gij niet aanwezig waart?

Eva:

Ja. Maar nog liever wil ik dat gij volstrekte rust neemt.

Coen:

Wend u om. Blaeu, breng den man binnen.

[p. 79]

(Eva wendt zich af. Blaeu gaat. Coen staat behoedzaam op, slaat een mantel om, gespt zijn degen aan, gaat in het cabinet. Men kan zien dat hij zich met moeite staande houdt. Bode en Blaeu binnen.)

Scène 3

Coen:

Dus, van den Heere Specx komt gij?

Bode;

Ja, Excellentie.

Coen:

Geef op, de brieven die gij bij u draagt.

Bode:

Uw Excellentie gelieve te bedenken dat ik order heb gekregen te wachten en eerst in de vergadering...

Coen:

Aan mij, Gouverneur-Generaal en dezen heer secretaris van de Raden kunt gij uw brieven veilig overgeven. Zijn de troepen, die de Heer Specx bij zich heeft, goed uitgerust?

Bode:

Ja, Excellentie.

Coen:

Geef de brieven nu.

(Neemt ze hem af.)

Hier. Ga. Wacht in 't vertrek hiernaast op antwoord, dat meteen mee teruggaat. Zijt gij zeker weer veilig door den vijand te komen?

Bode:

Ik weet een weg waar geen vijand zich bevindt.

Coen:

Goed. Wacht dan.

(Bode af. Coen leest.)

Nooit kwam een ontzettingsleger gelegener. En toch wenschte ik het op elfduizend mijl van hier. Erger kon mij niet overkomen. Onder bevel van Jacques Specx, juist van hem.

't Is waar, zij is reeds gestraft: haar minnaar gehangen, zij zelf voor goed geschandvlekt. Maar ik wil haar ook nog gevonnisd zien. En als Specx hier binnen komt, zal het een lang proces worden, zij

[p. 80]

zullen het sleepend houden tot ik dood ben, of erger, haar vrijspreken.

Ik, ik moèt hem hiervandaan houden.

Blaeu:

Zijt gij dan onverzadigbaar? En weegt uw wraak u zwaarder dan het belang van het gemeenebest?

Coen:

Mijn wraak? Mijn eerherstel! Mijn huis is geschandvlekt, wat ik bij niemand dulden zou is binnen mijn muren geschied! Voordat de daders verdelgd zijn, kan ik niet vrij ademen.

Schrijf wat ik u zal dicteeren.

Blaeu:

Wat wilt gij gaan doen?

Coen:

Eerst moet deze zaak zijn afgewikkeld. Dan mag Jacques Specx binnen komen en ondernemen wat hij wil. Het laat mij dan wel koud. Schrijf - de tekst laat ik aan u over - dat ik ziek ben, dat wij over drie dagen weer een uitval zullen doen, en dat hij dan tegelijk aan moet vallen. Ga bij mijn tafel zitten en schrijf dat op.

(Blaeu schrijft, Coen gaat zwaar ademend naar bed. Blaeu brengt den brief ter onderteekening. Coen houdt de veder lang in handen.)

Coen:

Ik zal van de drie dagen vijf maken.

Blaeu:

Zoolang houden wij het niet meer uit.

Coen:

Het moet. Vijf dagen heb ik wel noodig.

(Hij onderteekent.)

Gij brengt zelf den bode weer buiten de wallen, dat hij met niemand spreke. Kan ik op u rekenen?

Blaeu:

Uw Excellentie weet dat ik haar altijd onvoorwaardelijk was toegewijd.

Coen:

Ik weet het. Ga dan met God.

(Blaeu af. Coen met wankelende schreden naar de kamer terug.)