Jan Pietersz. Coen

[p. 45]

Vierde tafereel.

Scène 1

(Een alang-alang veld. Mataramsche troepen langs den weg neergehurkt, sirih pruimend, strootjes rookend of slapend.)

Gijssen:

Voort, oprukken. We hebben hier nu alweer twee uur verknoeid.

Soera Agoel-Agoel:

Er zijn weer honderd man gedeserteerd. Zoo gaat het niet verder.

Gijssen:

Hoe langer we hier zitten, hoe meer er verdwijnen. Uit het gelid loopen ze niet zoo gauw. We hebben nog twintigduizend over, tegen de nog geen tweeduizend van het kasteel. Kom, vooruit.

Soera:

Twee van de veldslangen, die gij voor den Soesoehoenan hebt gegoten, zijn bij het beleg van het fort gesprongen, toen er nog geen zes schoten mee waren afgevuurd.

Gijssen:

Dat komt door de domheid van uw soldaten. Hoe dikwijls heb ik niet gezegd dat na drie schoten het stuk gekoeld moet worden.

Soera:

Ze hadden daar geen water.

Gijssen:

Dan moesten ze erop wachten.

Soera:

Gij hebt het snelvuurgeschut genoemd.

Gijssen:

Dat is het ook, in onze handen. En er zal geen schot meer worden gelost zonder dat ik of Meeuwis er bij zijn. Anders is het oudroest voordat we een week verder zijn. En nu opgerukt.

Soera:

Wij zullen hier de orders van den Soesoehoenan afwachten.

Gijssen:

Die zijn: Batavia bij verrassing innemen. Dus geen uur verliezen.

[p. 46]

Soera:

Het is geen verrassing meer. Dertig van uw landslieden zijn gister ontsnapt. Men zegt dat een groote vloot van twaalf zeilen vlak voor straat Soenda ligt en alleen door windstilte wordt vertraagd.

Gijssen:

Reden te meer om hen voor te zijn. Geef het signaal. Morgennacht kunnen wij de vesting hebben omsingeld en dan zullen mijn kanonnen raak schieten, dat beloof ik je. En denk aan de grootheid die u wacht: onderkoning van Japara zult gij dan zijn.

Soera:

Denk aan de strop die u wacht als wij falen. Wie komt daar?

(Ducrez op, tusschen twee inlandsche soldaten.)

Scène 2

Ducrez:

Een vriend. Ik heb een bericht van het grootste belang.

Soera:

Zeg alles wat je weet. Anders hangen we je dadelijk op.

Ducrez:

Dan zeg ik niets.

Soera:

We zullen het geheim er wel uit pijnigen. Grijpt hem, houdt hem met zijn voetzolen boven het vuur.

Gijssen:

Zoo komen wij niets te weten.

(Tot Ducrez.)

Wat verlang je voor je bericht?

Ducrez:

Lijfsbehoud, opname in het leger en duizend realen. Gij kunt Batavia zonder slag of stoot veroveren.

Gijssen:

Hoe dan? Zeg op. Maar waarom verraadt gij uw eigen landslui?

Ducrez:

Mijn moeder is een Maleische, mijn vader was een Franschman. Wat heb ik met de Hollanders te maken?

Gijssen:

In orde. Maar zeg nu wat gij weet.

[p. 47]

Ducrez:

De Landvoogd heeft bij zijn dyssenterie ook nog derdedaagsche koorts gekregen en kan het bed niet verlaten. De discipline is verslapt, nu hij de nachtelijke ronde niet meer doet. Alle officieren van het fort Nassau, waar ik diende, slapen 's nachts in de stad. Als gij dáár aanvalt, komt gij zeker binnen.

Gijssen:

Nooit was een slechte tijding zoo welkom.

(Tot Soera Agoel-Agoel.)

Aarzelt gij nu nog om op te rukken?

Soera:

Hoe vreemd dat een ziekte die de zwakste van ons volk door kreunen gemakkelijk teboven komt, den Grooten Heer, die zoo sterk is als een karbauw, machteloos maakt.

Gijssen:

Allah kirim.

Soera:

Spreek dien naam niet uit, gij hebt het recht niet. Weet gij wat wij nog niet altijd door onze priesters en hadji's te weten komen? Is het soms ook zijn wil dat gij tegen uw eigen bloed ingaat?

Gijssen:

Genoeg gepraat. Oprukken.

Soera:

Eerst zal ik een bode naar den Soesoehoenan zenden of die profijt wil trekken van de ziekte van zijn vijand.

Gijssen:

Uitvluchten. Alsof die er een conscientie op na hield. Ik ga met allen van het leger die ik meekrijgen kan.

Soera:

Dat is verraad.

Gijssen:

Jou zal ik aanklagen voor verraad en we zullen zien wie gelijk krijgt als ik Batavia bezet houd. Als onwaardig vod zal men je voor de jakhalzen gooien, lafaard.

Soera:

Wacht nog een dag.

Gijssen:

Tot de zon onder is, niet langer.