Dagboekfragmenten 1940-1945

Onderwijzeres, 35 jaar - Biesbos
Donderdag, 22 December 1944

- Er hangt een zenuwachtige opgewonden sfeer rond de Duitsers in ons dorp. Het is, of ze nu, vlak voor Kerstmis opnieuw in beweging komen, zoals maanden geleden in September. De gelaten stemming, de sentimentaliteit bij Weihnachtsbäume en voorbereidingen voor Weihnachtsfeiern in de winterkwartieren maakt plaats voor een zekere opwinding, die zich ook schijnt meester te maken van de Moffen hier in huis; de hele dag lopen ze af en aan, ondanks de steeds strengere winterkou staat de voordeur open - de drie van de bovenkamer vullen het huis met hun doorlopend laarzengekletter op de nu al kaalgesleten houten trap (de loper is al lang door Marianne in veiligheid gebracht!) - steeds nieuwe troepen stromen tegen de avond het dorp binnen, soldaten puilen uit ramen en deuren, nieuwe kwartiermakers gaan huis aan huis om de laatst overgeschoten ruimte te vorderen - de meest fantastische vervoermiddelen, tot oude kinderwagens toe, slepen ze met zich mee - van een gemotoriseerd leger is bitter weinig overgebleven! De radio spreekt van een tegenoffensief in België Zou dàt mogelijk zijn? Als we tegen 6 uur in het kamertje van de twee onderofficieren komen (ze zijn weer het dorp in gegaan) zien we een gloednieuwe kaart van Frankrijk aan de muur geprikt - een takje dennegroen er boven. Als de wachtmeister later Herman Breedvelt in

[p. 477]

de gang ziet, zegt hij met een fanatieke klank in zijn stem: ‘Wir gehen wieder nach Breda, nach Frankreich’. Müller, de sanitäter zwijgt en lacht alleen veelbetekenend.

We vragen ons angstig af, of er werkelijk verband kan bestaan tussen de alarmerende radioberichten omtrent een nieuw offensief, dat door von Rundstedt zou ingezet zijn in de Ardennen en deze vreemde opwinding hier in dit vergeten hoekje van Brabant. Breedvelt is er niet gerust op - er gingen veel wagens met rubberboten langs de dijk in de richting van de Maas, vertelt hij, als we na zes uur bij elkaar zitten en als elke avond de opplakvellen van de centrale keuken afwerken. Toen klonk plotseling het vreemde onheilspellende geluid van een V1, die vlak boven ons over het nu stille dorp gierde - we stonden bij de deur het monsterwapen dat als een ronkende komeet snel in Zuidelijke richting verdween, na te kijken - de twee Duitsers liepen naar buiten en waren enthusiast ‘Ha, das ist was für den Tommy’, hoorden we Hassenfeldt zeggen, opgewonden en vol haat - de ander bromde iets onverstaanbaars. Toen stoven ze weer naar hun kamer; even daarna schreeuwde H. door de telefoon naar een of andere Schreibstube: ‘Haben Sie es gehört?’ en begon een opgewonden gesprek, waarvan het meeste ons achter de gesloten deur ontging, maar waarvan ons alleen de hele avond bijbleef de klànk, de rauwe primitieve vreugde om dit nieuwe wapen, dit monster, dat wreed en onheilspellend in niets ontziende blinde vaart door de donkere lucht schiet en met feilloze zekerheid zijn doel bereikt - in Londen, in Antwerpen en waar nog meer?

De hele avond door bleef die hatelijke satanische lach vol leedvermaak ons in de oren klinken, ook toen het weer stil was geworden. Als zelfs een man als Hassenfeldt, die tot nu toe altijd beleefd en zonder veel drukte zijn weg ging, zò kan worden meegesleept door deze laatste krampachtige poging van de Duitsers om door dit terreurwapen hun uiteindelijke nederlaag nog wat te verschuiven - hoe zal het dan zijn met de echte fanatieke aanhangers van het Nazidom, die weigeren te geloven in een ‘Zusammenbruch’ en nòg door hun wanhopige, brutale propaganda proberen de uitgeputte gehavende kerels hier, tot nieuwe prestaties aan te vuren!