Dagboekfragmenten 1940-1945

[p. 433]

Doktersvrouw, 33 jaar - Heusden
5 November 1944

- Deze nacht zullen we nooit vergeten. Dit was het vreeselijkste wat ik ooit heb meegemaakt. Het was kwart voor één, we waren allemaal een beetje ingedommeld toen plotseling een geweldige slag ons allen wakker maakte. De kelder leek te schudden. Het raam vloog open en de ruit aan stukken naar binnen, bovenop Karel en Maja, die trouwens geen schrammetje hadden. Het licht ging uit en een rare lucht, we dachten eerst puinstof drong naar binnen. Boven rinkelde alles en we hoorden een geweldig lawaai van vallende voorwerpen. ‘Je huis is er geweest zus’ zei Dr. de Lange We gingen naar boven en daar kwam v. Beynen al vertellen dat de kerktoren opgeblazen was en ook de R.k. kerk, die in brand gevlogen was. Het was een vreeselijk gezicht, die mooie oude toren waar we altijd het uitzicht op hadden gehad was geheel verdwenen nog een stuk muur stond overeind. Groote balken hingen boven in de beuk dat konden we zien omdat de hemel verlicht was door de groote brand van de R.k. kerk. In de keuken was een ware ravage; alle ramen eruit en glas en hout overal. Nadat we wat van de schrik bekomen waren en weer in de kelder zaten, kwam er om 2 uur weer een enorme slag nog grooter dan de vorige. De muren van de kelder trilden en het leek of het heele huis instortte. Dr. de Lange, Dan en v. Beynen gingen direct naar buiten en daar bleek het stadhuis in de lucht te zijn gevlogen. We durfden niet te denken aan al die menschen die daar een schuilplaats hadden gezocht en wellicht levend begraven waren.

De moffen hadden het gebouw geladen, zelf hadden ze er nog een Roode kruis post gehad maar ze waren s' nachts om 12 uur vertrokken. Ik weet nog goed dat die Stabsarzt s' avonds tevoren nog in onze kelder kwam en zei dat we daar zoo veilig zaten. Die schurk heeft het moeten weten. Dan en Dok hadden al gauw een paar menschen onder het puin vandaag gehaald. Dan een dood kindje geloof ik. Ze kwamen al gauw terug want steeds gierden de granaten over de stad. Dok wist geen raad van de pijn in zijn rug en Dan was volkomen kapot en kon ook niets doen. Het leek of we allemaal versuft waren.

Al spoedig kwamen overal de vrijwilligers vandaan om te trachten nog menschen te redden. Het puin lag een huis hoog en het leek een onbegonnen werk. Gelukkig kwamen er nog menschen levend onder-

[p. 434]

uit. Wij in onze kelder zijn er wonderlijk goed afgekomen. Die twee groote gebouwen zoo vlak bij, in de lucht gevlogen en bij ons alleen alle ramen eruit, vele met kozijn en al en het dak was ook grootendeels weg, alle pannen eraf. Wat zal onze familie in angst zitten over ons als ze hooren van dat stadhuis en ze weten dat we er zoo vlak bij wonen. In huis was het een bende. Glas overal en centimeters dik rood stof overal op.

Gordijnen hingen gescheurd naar buiten te wapperen, de lamp in de spreekkamer en in de studeerkamer waren aan gruzelementen - De vloer van de badkamer was omhoog gekomen.

Truus is direct aan 't opruimen gegaan van glas en zoo. Zij was erg moedig. De tuin lag bezaaid met balken en hout.

Dezen nacht waren de moffen over de brug teruggetrokken en hadden de brug opgeblazen. Dat was ook nog een flinke klap.

Al spoedig werden er gewonden bij ons binnengedragen in de studeerkamer. Daar het daar echter niet veilig was, hebben we ze naar de kelder gebracht. Het viel niet mee die menschen, die kermden van de pijn van die trap af te krijgen maar het lukte toch. Vreeselijke dingen speelden zich af. In onze kelder lag mej. v. Ooyen met vermoedelijk een dwarslaesie en haar dochtertje (niet zwaar gewond) Dit was het eenige kind van de 6 dat gered was, de rest was onder het puin bedolven. Haar man kwam later ook. Die menschen waren gebroken en zoo waren er zooveel, gezinnen waarvan 4 of meer kinderen dood waren en ook heele gezinnen weg. Ik moest veel aan Eb denken. Wat zal hij schrikken als hij dat alles ziet en hoort. Want er was heel veel vernield in de stad. Overal de daken stuk en de ramen, ontzettend om te zien. Prachtig werk is er verricht met het bergen van de slachtoffers. Er was nl steeds granaatvuur en toch werkten de mannen door. Soms dreigden gedeelten van huizen in te storten.

Steeds meer lijken werden geborgen. Verschillende in onze garage. 't Was een gezicht om nooit te vergeten, na een paar uur werken lagen er 6 kinderen naast elkaar, èèn heel kleintje er bij, ze waren bijna onherkenbaar door al het puin. Het was zoo iets aangrijpends, en ik kreeg een gevoel van groote dankbaarheid dat ik mijn kinderen had mogen behouden. S' middags steeg de spanning ten top. Dr. de Lange wilde weggaan hij had gehoord dat Waalwijk vrij was en zoo wilde hij probeeren naar huis te komen. Natuurlijk had hij gelijk maar ik vond het vreeselijk en Dan ook. Hij beloofde toen nog een

[p. 435]

paar dagen te zullen blijven. Opeens was er het gerucht dat ook het postkantoor geladen zou zijn en dat ook dàt de lucht in zou gaan Toen ik dat hoorde durfde ik niet langer te blijven en ik wilde al was het maar voor een paar uur, de stad uit. Dok vond dat ook het beste en zou gaan kijken waar we het beste heen konden gaan. Jan en Puck zouden ook meegaan. We pakten dus het allernoodigste in en stonden klaar om weg te gaan. Inmiddels was Jan naar v. Beyen Henegouwen gegaan en kwam terug met de boodschap dat zij daar in de kelder konden komen. Toen ik vroeg of er daar voor ons misschien ook nog plaats was, wist Jan dat niet. Zoo lieten ze ons dus in den steek en de fam. Krom toog naar v. Beyen H. Mien Riph. bleef echter bij ons, zij vond het ook niet sportief tegenover Dr. de Lange om niet op hem te wachten. Zoo gingen Mien en Dan en de kinderen, Truus en ik weer in onze kelder. Nooit zal ik de uren die toen volgden vergeten. Buiten was alles doodstil, geen schoten werden gehoord. Mien ging naar buiten om te kijken waar Dok bleef en zij kwam ook maar niet terug. De spanning was haast niet om uit te houden. Ieder oogenblik dachten we zou het postkantoor in de lucht vliegen. Maar niets gebeurde, tot we plotseling iemand hoorden hollen in de gang en naar de kelder komen. Het was Mien, die riep ‘Ik heb ze gezien, ik heb ze gezien!’ Wat heb je dan gezien vroegen we ‘De Tommies’ ze zijn in de stad Het was of er een steen van ons hart viel. Mien was naar den wal gegaan om Dok te zoeken en aan de buitenkant van de wal zag ze een rij mannen aankomen, wat Tommies bleken te zijn. Al gauw daarna kwam de marechaussee v. Dillen bij ons binnen rennen met de boodschap dat er Engelschen op de Marechausseekazerne waren. Dan ging er natuurlijk direct op af. 't Was zoo'n gekke gewaarwording die mannen waar we zooveel jaren op gewacht hadden daar te zien loopen door de straat volkomen op hun gemak, hoewel er toch nog steeds Moffen in de stad waren. Deze waren al gauw gevangen genomen.

Wat een opluchting, eindelijk bevrijd te zijn.