Dagboekfragmenten 1940-1945

[p. 391]

Ambtenaar Nederlandse Spoorwegen, 19 jaar - Kassel
Maandag, 11 September 1944

- Deze week late dienst. - Vanmiddag liep ik een eind met Weil op, die bij mij in de ‘Tour’ zit. Hij vertelde wat, over 't nationaal-socialisme, over Hitler e.d. Hij zei, dat hij 't niet goed kon begrijpen, waarom wij, Hollanders, naar Duitsland gegaan zijn, als we toch niets van Hitler c.s. willen hebben. Ik legde hem uit, dat we hier niet vrijwillig waren, doch dat we verplicht werden, om in 't buitenland te gaan werken. Hij keek daar raar van op en toen ik een paar onvriendelijkheden zei over de Arbeitseinsatz, Saukel en de rest van de hoge heren, werd hij boos en somde de goede dingen op, die Hitler voor 't Duitse Volk gedaan heeft. Vooral over de Rijksautowegen raakte hij niet uitgesproken, totdat ik zei: ‘Ach, was, die Wege hatten wir schon kurz nach dem vorigen Kriege!’ Waar is dat niet, doch de hoofdzaak was, dat hij z'n mond hield over de goede, door H. geschonken dingen (waar dus ook de Bühne^*, Kümmel, licht bier en puin bij hoort!)

Vandaag was het (hoe bestáát 't?) weer luchtalarm. Kort na ‘veilig’ liep ik, met vrachtbrieven voor Lademeisterzimmer, over de Bühne, toen er opeens heel uit de verte alarm werd gegeven. Allen stonden stil en luisterden ingespannen. Henk (die deze week slachtoffer van de Bühne is) kwam eraan en fluisterde tegen me, dat hij voor sirene speelde. En jawel, hij liep naar een afgelegen hoek en ... de huil-toon begon weer! Ik vond 't zo leuk, dat ik de verleiding niet kon weerstaan, om mee te doen en spoedig klonk de sirene-toon dus harder. Doch we zijn er maar gauw mee opgehouden, want als ze 't in de gaten krijgen, dat jij 't doet, dan zwaait er wat, want er werkte bijna niemand meer, alles keek (vooral Nehm!) angstig naar de lucht. Door 't veelvuldige (werkelijke) alarm moest de Bühne vandaag tot 6 uur werken!

* Goederenperron

Dinsdag, 12 September

- Je zult 't altijd zien, als je nachtdienst hebt, is 't 's nachts rustig en overdag alarm en heb je dagdienst, dan loeien 's nachts de sirenes. Verleden week is 't steevast iedere dag alarm geweest, zo tegen 11-12 uur kon je er op rekenen. Nu is 't elke avond ‘Achtung, Achtung für Kurhessen’ enz. Hoor je 't niet door de radio op de Z. abf^†., dan zie je 't wel aan de lichten van 't station. Als er geen luchtgevaar is, branden de grote boog-

† Zugabfertigung (goederenbureau)

[p. 392]

lampen op volle sterkte, zijn ‘ze’ ingevlogen en naderen de vliegtuigen Kassel, dan branden de lampen op 35% (‘Luftgefahr 15’) en als ze nòg dichter bij komen, dan gaan de lichten uit en is 't Vbf^* in duisternis gehuld, voorzover de maan haar zilveren stralen er niet overheen laat glijden. Want ondanks de sentimentele liedjes over de ‘Mond’, is dit hemellichaam wel één van de vele dingen, die de moffen haten i.v.m. bombardementen, beschietingen e.d., uitgevoerd bij 't licht der maan. Zodra de lichten op ‘half’ gaan branden, zoals wij 't noemen, gaan de Fransen hun koffers halen en smeren 'm naar de bunker, die hier vlak bij is. Wij blijven echter staan kijken. Zij hebben méér meegemaakt dan wij, denk maar eens aan 22 Oct. verleden jaar, toen wij veilig(!) in Mönchehof zaten!

Het is een mooie uitvinding: vooralarm - alarm, uit veiligheids-oogpunt bekeken. Alleen is 't meestal zo: Hier in Duitsland kan je met alarm meestal rustig blijven werken, of slapen, doch als er géén alarm is ... blijf dan maar dicht bij de bunker! Vandaag om 5 uur was het bijv.: ‘Es befindet sich kein feindliches Kampfverband über dem Reichsgebiet’ en om 5.07 uur kwam 't bericht door: ‘Achtung, Achtung, für Kurhessen, starke Kampfverbände im Raum Bebra, in Anflug auf die Gauhauptstadt.’ Om 5 uur is er dus géén ‘vijandig’ vliegtuig boven Duitsland en nauwelijks 7 minuten daarna zwermen ze al boven Bebra, dus nog géén eens in grensgebieden, nee, bij Bebra, halverwege tusschen Eisenach en Kassel. Ook gebeurt het vaak, dat de lichten in 't station ‘half’ branden, of zelfs helemaal uit zijn, terwijl de zelfder tijd 't ‘Fräuleintje’ voor Reichssender Frankfurt staat te ratelen van een ‘feindfrei’ Rijksgebied!

Meinke zou zeggen: ‘Wer lügt da so schön?’

* Verschiebebahnhof (rangeerterrein)

Woensdag, 13 September

- Vanuit Hasselt hebben de Geallieerde legers Eindhoven bereikt. Ook Maastricht wordt telkens in de legerberichten genoemd. Ik herinner me nog een artikeltje uit ‘Vova’ (of was het ‘het nationale dagblad’?), dat handelde over de handelingen van onzen handigen ‘lijder’, pardon, ik bedoel 't goed: ‘leider’. Volgens dat zou Mussert, als de gevechtshandelingen ooit nog eens Utrecht zouden naderen, z'n soldatenpak aantrekken; z'n tante mag nu dus wel eens beginnen, met het uit de kast te halen en 't op te strijken. (Net zoals de vrouwen van Kaiser, Braun, Gemmecke enz., die onlangs hun mannen opgeroepen zagen!) Hier vertellen de

[p. 393]

Hollanders, dat Mussert in Soest is. De Koningin was in Soestdijk, Mussert nu in Soest, omdat hij van de dijk gezet wordt. Gelukkig voor de de Hollanders ligt er óók nog een Soest in Duitsland (Ruhrgebied), Mussert is dus al volgens plan teruggetrokken (van zijn plan!)

Donderdag, 14 September

- Le Havre is door de Geallieerden bevrijd, nadat het sinds begin September door hen omsingeld was. 't Wehrmacht bericht kon dus weer over ‘heroïke strijd’ en ‘bovenmenselijke prestaties’ spreken! Het gaat nu echter véél langzamer aan de fronten, helaas, want des te meer wordt er nu vernield. Zou Mussert toch nog gelijk krijgen met z'n bewering in het voor hem zijnde lijfblad, voor ons zijnde W-C. papier, toen hij sprak over de naderende invasie? Volgens hem zouden de Duitsers ‘langzaam terugtrekken, zodat heel Nederland één grote puinhoop zou worden.’

Zaterdag, 16 September

- Van gisteren was er niet veel te vertellen, zodat ik maar weer eens een dag heb overgeslagen. - Het eten op de Bühne is nog nooit zo ‘hopeloos’ (om eens een modewoord te gebruiken) geweest als nu. Sinds we Lagerverpleging hebben, was 't altijd zo: We betaalden voor de hele week, doch moesten wachten, tot zij, die bonnen gegeven hadden, gegeten hadden. Ook nu moeten we wachten, doch dan bij ieder portie dat je krijgt (meestal is het er maar één) 30 Pfennig betalen. De ‘eetzaal’ is nu gevestigd in een gebouwtje van de Bahnmeisterei, naast de Bühne. 't Tot nu toe gebruikte Lademeisterzimmer verdwijnt en wordt weer gevestigd op de oude, voor 22-octoberse-plaats. Aan de opbouw van dit gebouwtje heeft Bart nog mee ‘gewerkt’

In m'n ‘vrije diensttijd’, d.w.z. tussen het beschrijven door ben ik nu 'n stel gedichtjes aan 't maken over het jaar, dat we in Duitsland waren (op 12 Oct.) Het is nog maar half klaar en telt al ± 20 coupletjes, op de wijs van een door ons vaak gefloten of geneuried liedje (gezongen niet, daar we geen woorden weten)

Zondag, 17 September

- Vandaag dienst van 7-19 uur. Ik heb uitgerekend, dat je net op kunt staan, als de Bühne-werkers uit de barak weggaan (tien over half zeven). Je loopt dan langs spoor 7 òf 9 West, alwaar de trein naar Gieszen opgesteld staat. Je schrijft de wagennummers en de bestemmingsstations op en komt dan om ± 7.15 uur op de Zugabfertigung aan. Die tien minuten reken je

[p. 394]

natuurlijk voor 't opschrijven. Dit is voor diegene, die de vrachtbrieven moet uitgeven, aan den conducteur, gemakkelijk, want ze kan dan rustig de vrachtbrieven opzoeken en als de conducteur komt, ligt alles klaar, dit vanwege 't feit, dat ‘Gieszen’ zo'n lange trein is!

Maandag, 18 September

- Het nieuws van vandaag was wel de landingen van parachutisten bij Eindhoven, Arnhem en Nijmegen, en het bereiken van de Siegfriedlinie, Westwall e.d. bij Prüm.