Dagboekfragmenten 1940-1945
(1954)–T.M. Sjenitzer-van Leening–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 271]
| |
mannen thuis met berichten over staking. Inderdaad dreigde heel Nederland te staken. Door de Philipsdirectie ter voorkoming van moeilijkheden 1 Mei vrij gegeven en zich door de Verwaltung laten wijsmaken dat het alleen beroepsonderofficieren gold, hetgeen later bleek niet waar te zijn, waarop vrije dag om 6 uur is ingetrokken. Dus toch niet gewerkt gisteren. Gisterenmorgen zag ik de melkboeren van St Jozef naar huis fietsen dus die staakten ook. Gauw zooveel mogelijk brood, aardappelen en sla in huis gehaald. Het gas zou afgesloten worden dat vertelde ‘men’ Vrijdag al. Het water was Vrijdag al weg geweest, waarop ik als een haas omwaschte met teiltjes gehaald van beneden. Een toestand! Hannie kwam gelukkig wel dus heeft die ook nog aardappelen kunnen schillen e.d. s' middags zou de Etos boter hebben. Wim en ik in de queu en na een ware veldslag ieder 1 pakje gekregen. Daarna zou ik naar de boer. Joop kwam thuis, staakte, dus samen erop uit. Eerst naar Sm (St. Petrus melkfabriek) om boter want nog 3 boterbonnen over waarop niets te krijgen. Had niets, zou Zaterdagmorgen wel hebben. Gisteren dus vroeg, weer met Wim erop uit. Heele volksstammen de boer op met groote emmers en tasschen, volkomen gevaarloos want controleurs staakten ook. De boeren leverden niet aan de fabrieken maar wel aan de burgers uit de stad. St. Petrus staakte, dus door naar onze boer, had alles net meegegeven aan een familielid, maar de arme stedelingen die zonder iets zaten gevoederd met brood en spek en koffie met echte melk. Dit al om ± 11 uur dus met dikke buiken naar huis. Riet in tranen, nog steeds. Gas alleen s morgens, s middags en s'avonds 1 uur. Toch voor Riek en Joop een diner gewrocht, omdat ze volgens afspraak bij ons zouden eten. s Avonds gebridged. Vrijdagavond standrecht afgekondigd, dus 8 uur binnen en geen samenscholingen op straffe van doodschieten. Zullen desondanks vanavond gaan bridgen bij Henk en Map maar zal overschoenen meenemen voor geruischlooze terugtocht. Gisteravond vooralarm gegeven om iets over achten, waarschijnlijk om alle menschen binnen te krijgen. Directeur van St. Jozef opgepakt en zou doodgeschoten wanneer melkrijders s' middags niet uitreden, dus s'middags weer melk. Ik omdat hier geen kinderen zijn ½ L. tapte[melk], die samen gedeeld met Wim. Overigens geen gebrek want had nog van de boer van Vrijdagmiddag. | |
[pagina 272]
| |
In de stad grüne polizei met bajonet op het geweer en alle winkels met luiken voor uit angst voor relletjes. Vandaag nog steeds gas rantsoen dus mijnen blijkbaar nog niet aan het werk. Ned. radio valt ook steeds weg. Heeft gisteren (Woudenberg) gezegd dat in D. ook de 1 Mei dag niet gevierd wordt dus dat wij hier ook weer rustig aan het werk moeten gaan. De spoorwegen zouden Donderdag 12 uur ook staken maar niets van gemerkt. Posterijen en telefoon schijnen wel even gestagneerd te hebben. Vrijdagmiddag kennismaking met boer W. weer aangeknoopt. Leken zeer verheugd. Kregen ter eere van de ontmoeting wat brooddeeg mee en een pond tarwe. Het deeg kon gelukkig nog net gebakken worden en is een heerlijk brood geworden, nu al opgegeten overigens. | |
3 Mei- Gisterenmiddag bij de boer op visite. Fototoestel mee. Weer brood met spek gegeten en daarna gewandeld met de dochters + vrijers naar de wei met de koeien. De stemming dreigde eerst heelemaal verkeerd te gaan want de baas had kiespijn, echter waren de jongelieden vroolijk genoeg. Met één v/d vrijers nog een afspraak gemaakt voor een kip. Als hij die had zou hij hem brengen. Rika kwam toevallig ook dáár melk vragen voor Fransje, kreeg niet. Wij op heete kolen want ze zouden voor ons bewaren. Achteraf hadden ze dat toch gedaan. Daarvan Fransje een ½ L. gebracht. Rika kreeg 2 eieren vanwege de relatie met ons. Gisteravond bij Henk en Map echte thee gehad met een op gasrantsoen gekookt cake'je gegeten. Ze had zelfs nog een slaatje waarbij de meegebrachte boterhammen (en rooster) een succes waren. Ik met overschoenen zeer vief op de terugtocht. Joop trekt volgende keer gymschoenen aan, want gewone schoenen kraken bij ieder zandkorreltje en het is dood en doodstil. Om 9 uur werd gepatrouilleerd door politie + grüne polizei. s' Nachts alleen 1 agent gezien waarvoor tegen een haag gehurkt gezeten tot hij voorbij was. Gisteren langs spoorlijn Geldrop Eindh. draden door geknipt. Men zegt ook langs Nunen-Eindh. en Weert-Eindh. In Geldrop al 5 lieden opgepakt, willekeurlingen. In Nederland al 18 menschen doodgeschoten volgens standrecht, namen staan in de krant. Er is ook een stationschef bij dus de spoorwegen hebben toch wel iets gedaan. | |
[pagina 273]
| |
De hoofdcontroleur van de centrale controledienst heeft ook de kogel met de adj. en een districtsleider allemaal in Roermond. Fantastisch van die kerels. Er zullen er wel meer volgen, want het is nog steeds niet rustig. Alleen gaan er verhalen, dat Rotterdam heelemaal niet heeft gestaakt. Ons gas is nog gerantsoeneerd. Trouwens er staan ook eenige mijnwerkers bij de lijst in de krant. De arbeiders houden zich beter dan de hoogeren. Vanmorgen met Ans melk gehaald bij haar melkboer die nog steeds niet langs komt. Voor Fransje, die ook klant bij hem is een L. gekregen en uit goeigheid ik zelf ook één, waarvan de helft aan Wim gebracht. Vertelde, dat de boeren over het algemeen niet leveren en in de zuivelfabrieken het personeel nog staakt. De melkemmers, die aan de weg stonden werden bovendien door de voorbij komende stadsmenschen geleegd. Er kwamen vanmorgen 3 melkkarren voorbij met enkele bussen erop en politie er achteraan. Joop kwam opgewonden terug van een bezoek aan Henk en Map want Henk zat opgesloten in de fabriek met vele anderen. Heintje was ook niet thuis gekomen. Jan kwamen we tegen, die vertelde dat de Emmasingel toen hij er liep aan 2 kanten afgesloten werd door Gr. P. en allerlei menschen ook vrouwen en kinderen al schoppend en slaande in overvalwagens werden geduwd. Hijzelf kwam er met een smoesje doorheen. Bericht kwam, dat wanneer alle arbeiders morgen om acht uur niet aanwezig waren, de directie doodgeschoten zou worden. Die zat gevangen in de fabrieken. Later verwarring doordat iedereen er s'middags om 5 uur al had moeten zijn. Henk en Heintje later weer thuis. Henri zag 10 menschen tegen een muur staan op het fabrieksterrein en hoorde even later het salvo. Hij liep met zijn ster maar gauw door. De mof aan de poort zei ‘die ersten Toten!’ Van die voor Jans oogen opgepakte (Wim zag het ook, maar kon zich in de fietsenstalling schuil houden) zijn er blijkbaar verscheidene doodgeschoten. Gisteravond om half acht is nog iemand van huis gehaald en gedood. Die was verraden en om ± 8 uur reed een polygoon wagen door de stad om de namen der slachtoffers bekend te maken. Iedereen in angst om de directie. Geen leeg dreigement want | |
[pagina 274]
| |
Frits Ph[ilips] heeft het zelf gezegd. Om 6.15 zijn ze met een auto naar Haren vervoerd. Jan vertelde dát Gerbrandi had gesproken en de rede s'avonds zou herhaald worden. Henri kwam luisteren en Joop kwam ook boven toevallig. We waren verbijsterd. Henri was direct bereid het bevel op te volgen.Ga naar voetnoot* Joop wacht nog eerst af. Hij zal ook niet gaan, denk ik. Het bericht was zóó positief met aanmelden en niet oppikken laten. Later Ans, Riet en Wim ook boven. Thee geschonken waarbij Ans toast met jam fourneerde en druk gepraat. Mateur gevallen.Ga naar voetnoot† | |
5 Mei- Gisteren alles vrij normaal. Alles aan het werk. In Den Haag was alles Zaterdag alweer afgeloopen, schreef Celine. Het Zuiden en Oosten des lands schijnen hardnekkig te zijn, maar ook hebben ze de eerste dooden gehad in N. en Z.Holland. Breda scheen gisteren nog niet normaal te zijn. Gisteravond reed de Gr.P. in een overvalwagen rond en hoopen NSB en politie. We luisterden bij elk geluid op straat want ze konden best een razzia gaan houden Niets gemerkt echter, misschien komt Joop nog met verhalen thuis. Nu juist fietst er weer een marechaussee voorbij met een vent in het zwart met rooden band om den arm naast zich. De stakker! |