Dagboekfragmenten 1940-1945

[p. 265]

Student, 21 jaar - Omgeving Leiden, Utrecht
9 April 1943, Vrijdag

- Morgen is het de laatste dag dat we officieel student zijn. Wie op 10 April niet getekend heeft, is automatisch daarna geen student meer, en wat de ambteloze burgers boven het hoofd hangt, is overbekend.

Ik ben hard aan 't werk. Dat is begonnen, doordat ik her naieve idee koesterde, nog wel candidaats te kunnen doen voor de zomervacantie: Van Vuuren^* had een mooi verhaal gehouden over verlenging van den termijn, en door laten schemeren dat het wel September kon worden. Al is nu gebleken, dat van examen doen niets zal komen, ik werk toch maar even hard door: het geeft me nu weer veel bevrediging, en dit werk moet toch in ieder geval gebeuren.

Het begint nu lente te worden. Dit is de tijd van de grote hernieuwing.

De merel, die vanavond in de stille avondlucht boven in een boom zat te zingen, God, die vervult de zin van het leven. Het was zo zuiver en goed.

* Rector-magnificus van de Rijksuniversiteit, Utrecht.

18 April, Zondag

- We zijn nu de gevaarlijke periode ingegaan, na een week uitstel. Iedere dag kan nu de slag vallen - er wordt zelfs gezegd, dat het morgen zal zijn.

Dit is een moment van diepe bezinning. Zo langzamerhand zie je de kust van het veilig, burgerlijk bestaan wegzinken - en ach, het is niet zeker, dat we er ooit zullen terugkeren.

Wanneer ik over al deze dingen denk, komt er een gevoel van grote veiligheid over me. Gisterenavond heb ik nog lang in het open raam gezeten. De wind ruischte in de kastanjeboom, en ik voelde, dat het leven zo goed, zo oneindig goed is, omdat ik Zijn stem hoorde in de wind. Te weten, dat dit je nooit afgenomen kán worden: in Hem veilig te zijn en gerust - dat is alles wat wij nodig hebben om met vertrouwen de toekomst in te gaan. Wanneer ik op dit ernstige ogenblik de balans op moest maken van mijn leven, valt alles, alles weg, en er is maar één ding waar het om gaat: God. Mijn bezittingen, mijn vrijheid, mijn leven - zeker, ik hecht er waarde aan, maar vergeleken bij het eindeloze bezit in Hem valt het andere toch zonder veel moeite weg. En ja, dan is er wel de ge-

[p. 266]

dachte, dat ik méer had moeten doen voor anderen, dat ik ver in gebreke gebleven ben. Er is veel, dat ik anders zou willen gedaan hebben, of zou willen hebben nagelaten. Ik weet niet, wat ik hier verder van zal zeggen. Het maakt me wel bedroefd, maar niet ongerust.

Gods goedertierenheid duurt tóch den gansen dag.

23 April, Vrijdag

- Het leven is in diepste wezen zo heel, heel eenvoudig. Zeker, er zijn problemen genoeg, maar als wij afdalen tot de diepste grond is het zo simpel, zo ongelooflijk simpel - en tegelijk zó overweldigend rijk en zó goed en mooi. Ik geloof haast, dat zij, die maar steeds zoeken zonder te vinden, misleid worden doordat het zó eenvoudig is. Te zijn - omdat God is; goed te zijn omdat wij Zijn kinderen zijn - er naar streven, goed te zijn, en gaaf en eerlijk. En over dat alles het zachte schijnsel van Zijn aanwezigheid. En mijn God, wat is Uw wereld ondanks alles overstelpend mooi. Wie kan deze rijkdom peilen. Mijn God, hoe dank ik U voor dit leven. Juist nu het gaat langs afgronden waarvan wij niet kunnen weten hoe dichtbij ze zijn, leren we zo goed beseffen waar het om gaat, en hoe eeuwig mooi en goed dat is. Mijn God, ik doe in deze dagen krachten op waarmee ik heel veel aandurf. En ik dank U, - geef dat ik U mag blijven danken. Ik ken dat prachtige voorbeeld - als ik ook zo mag zijn, is alles goed

29 April, Donderdag

- Nu moeten alle Nederlandse krijgsgevangenen weer terug naar Duitsland. Mijn God, mijn God wat een toestand. Het is alsof ik droom, maar het zal wel harde werkelijkheid worden. Mijn God, hier weet ik geen raad mee.

2 Mei, Zondag

- Het gaat niet goed, geloof ik. Stakingen en geruchten van stakingen (vooral veel geruchten!) - maar van doorzetten is geen sprake. Nu het Vrijdag niet gebeurd is, is er weinig kans meer. Misschien morgen ... maar ook daar wordt al te veel over gepraat. De mensen hebben iets nodig om hun spanning af te reageren en vinden dat in staking óf gepraat over staking.

Het is trouwens geen kleinigheid. Het standrecht is afgekondigd (er zijn, naar verteld wordt, al mensen doodgeschoten; verder 8 uur binnen) - en als de strijd begonnen wordt, gaat het er om, vol te houden ondanks alles, anders is het zinloos. En daarom is het

[p. 267]

misschien maar beter, er niet aan te beginnen (ik sta trouwens overal buiten door onze omstandigheden).

Maar, mijn God in den hemel, wat een toestand. Al die mannen die weg moeten - wat zal er van terugkomen?

En ondertussen is het zó mooi buiten. 't Is wéér, of ik het nog nooit zo gezien heb.

3 Mei, Maandag

- Er zijn al ruim twintig mensen doodgeschoten. Mijn God, heerst dan de waanzin in deze wereld? Dit is om gek te worden!

5 Mei, Woensdag

- Het is nu zo ver. Morgen moeten wij ons aanmelden.

Al ging ik ook door een dal der schaduw des doods, ik zal geen kwaad vrezen, want Gij zijt met mij, Uw stok en Uw staf, die vertroosten mij. Mijn God, Uw nabijheid maakt alles, alles goed. Gij zijt de kracht van mijn leven, en ik wil gaan waar Gij mij roept. Uw goedertierenheid duurt toch den gansen dag. En ja: ik dank U, nóg kan ik het zeggen: ik dank U, het leven is goed. Amen.