Gedichten (2 delen)

[399] Trouw van Robbert Kaffart, en Maria Wyntjens (p. 681)

toelichting

Het huwelijk van de weduwnaar Robbert Kaffart met Maria Wyntjens zal in de winter van 1654-1655 hebben plaatsgevonden, blijkens Six' gedicht no. [406], r. 81. Six noemt Kaffart daar een oom, maar ik heb de precieze familierelatie niet kunnen reconstrueren. Robbert Kaffart was een voornaam koopman van scheepsbenodigheden op de landen aan de Middellandse zee (Wätjen, 1909, p. 358-359 en p. 361). Voor een Samuel Kaffart (een broer van Robbert?) had Six enkele jaren eerder al eens een huwelijksdicht gemaakt (no. [150]). Six' epithalamium op het bruidspaar Kaffart-Wyntjens heeft de vorm van een Pindarische ode. De Keer en de Teegenkeer hebben dezelfde rijmwoorden. Inhoudelijk zijn ze elkaars tegenhangers. Het gedicht staat op p. 515-517 van Six' bundel.

[p. 696]

annotatie
1	welks naam: nl. ‘de dood’
3	vygheet: beet in de verboden vrucht
4	bestemoer: ons oude moedertje, Eva
6	geschildert, naa: afgebeeld als
7-8	neergeleit, Benydight: die vermoord werd uit afgunst
9	beene: uit beenderen bestaande
11	doodplek: doods spoor
	bedroeft: wordt bedroefd
12	van trouwen handelt: gaat trouwen
13	werd verbreidt: wordt voortgeplant
14	reedelyke mieren: metaforisch voor: nijvere mensjes
15	Verheught, in: En dat monster is blij met
	stervende eensaamheit: een eenzaam sterven
16	haast vervielen: weldra te gronde zouden gaan
18	Met weeuwen, en te weeuwenaaren: Door echtelieden tot weduwen en weduwnaars te maken
21	Die gryns: Dat grijnzende monster
22	keisers naamen: Kaffart woonde dus aan de Keizersgracht.
23	Wyl: Toen
	lentemaand: maart
25	flitsen: pijlen, schichten
26	duif: nl. zijn eerste vrouw
28	Niet min vervaarlik: Zeker zo beangstigend
29	scheutschen: geneigd om opeens uit te schieten en te bijten (wnt xiv, 545, deze plaats: ‘eenmaal aangetroffen’)
30	Met onse grootmoer eerst gebooren: (de liefde), die met onze grootmoeder Eva ontstond
32	Gekonterfeit, naa geen geraamte: Zeker niet afgebeeld als een geraamte
33	Maar elpen beeltnis: Maar als een ivoorblank beeld (van een Nimf, r. 35)
33-34	ingeleit Van: ‘ingelegd’ met, begiftigd met
36	quetsende aanvokt: door te wonden aankweekt (zij verpreidt liefde met haar pijlen)
39	Bedroeft: Wordt bedroefd
	verbreidt: groter wordt, toeneemt
41-42	in gemeensaamheit, Geerft: die wij allen geërfd hebben
42	en waar wy in vervielen: en die waarin wij zelf vervallen zijn
43	Maar vroolik: Maar die lieve Nimf is blij
45	maaghdendom: tussen voorheen ongehuwde echtelieden. Robbert Kaffart was weduwnaar, Maria Wyntjens was nooit getrouwd geweest.
	plant, op plant: nakomeling op nakomeling (vgl. ‘voortplanting’)
48	Boomsdwarssloot: de Kornelis Boomendwarssloot, tegenwoordig Rechtboomssloot geheten (d'Ailly, 1963, p. 161). Kennelijk woonde de bruid daar.
49	Wyl: Toen namelijk (als verklaring bij 't doodste, r. 47, vgl. ook r. 21)
51	Kaffarts oogen: de blikken van Kaffart, als pijlen, afgeschoten door de Nimf
53-54	die ... docht: die niet aan hertrouwen dacht, met het oog op zijn panden (wnt v, 1716, deze plaats). De betekenis van panden is mij niet duide-

[p. 697]

	lijk. Het woord kan kinderen (wnt xii, 291) betekenen, maar ook bezittingen (wnt xii, 291-292). Wilde de degelijke Kaffart aanvankelijk niet hertrouwen, omdat hij zijn erfgenamen (kinderen uit zijn eerste huwelijk?) wilde beschermen? Maria Wyntjens kon zijn bezwaren kennelijk wegnemen. Bracht zij geld in in het huwelijk? Of bedoelt Six dat Kaffart, uit verdriet, aanvankelijk niet dacht aan de betere oplossing voor zijn kinderen, nl. een huwelijk dat hun een goede stiefmoeder zou bezorgen?
56	mocht: kon, wilde
58	ontseit: afgewezen
61	maagen: meisjes (nevenvorm van maagden in rijmpositie)
62-63	die ... saagen: die elkaar voorheen niet kenden
64	flus: weldra
	't nieuwe koor: het koor van de Nieuwe Kerk
65	mengelde, onder: vermengde zich met (waarschijnlijk waren de Kaffarts, familie van de Sixen, afkomstig uit Keulen)
66	gevoeght: samengevoegd
67	Heul nu, paartje, heul aan heulen: Geef, paartje, elkaar nu kus op kussen (wnt vi, 708, deze plaats)
69	Trekkebek, gelyk de krakjes: Kus elkaar zoals de duifjes elkaar met de snaveltjes kussen (wnt viii, i, 63, deze plaats en xvii, i, 2451)
70	Kleef gelyk het kleevergroen: Blijf bij het zoenen aan elkaar plakken zoals klimop zich vasthecht (vgl. wnt vii, ii, 4004, deze plaats)
71	swakjes: zachtjes, teder
72	een soontjen: wiens forsheid aansluit bij de stevigheid van een zoen
73	een susjen: een meisje, wier tederheid aansluit bij een wat swakjes gegeven kus (vgl. ook de oppositie mannelijk-vrouwelijk in Teel en Baar)
74	Heemel kroon dit houwlikslusjen: De hemel krone dit lieve huwelijksgenot