Medea

(2002)–Jan Six– rechtenstatus



[pagina 71]
Twede bedryf
[eerste toneel] Creüsa. Jason. Creüsa 'k Verheug my dat gy zijt verdreven: Ga naar eind278 Door dien mijn min te schoonder toont, Ga naar eind279 280[regelnummer] Om dat gy niet en waart verheven, Ga naar eind280 En uw verdiensten onbeloont. Ga naar eind281 Jason In plaats van kroon op kroon te steig'ren, Ga naar eind282 Wowd' ik (wanneer gy maar mijn beê' Ga naar eind283 Wowd' horen, en geen liefde weig'ren) Ga naar eind284 285[regelnummer] Regeerder wezen van het vee. Creüsa Ik waar met u getroost te leven Ga naar eind286 Gantsch slecht; als gy my maar verkoost, Ga naar eind287 Mijn lief, ik waar genoeg verheven; Mijn wensch, ik ben met u getroost. Ga naar eind289 Jason 290[regelnummer] Princes, waar vind men uws gelijke? Gy hoeft geen siersel om uw hooft; Ga naar eind291 Want gowddraad voor uw hair moet wijke', Uw blanke hals de perlen dooft. Ga naar eind293 Creüsa Al wat 'er lieflijk is, mijn waarde, 295[regelnummer] De held're zonne met zijn licht, De leliën, de rozen aarde' Ga naar eind296 Al naar u lieflijk aangezicht. Ga naar eind297 Jason De dochters die men schoon mach noemen, Ga naar eind298 By u geleken, minder zijn Ga naar eind299 300[regelnummer] Dan by de lely slechte bloemen, Ga naar eind300 Dan sterren in de zonneschijn. Creüsa En gy Lief, die men uit ziet steken Ga naar eind302 Als and're helden by u staan, Gelijkt de bomen langs de beken 305[regelnummer] Die 't slechte riet te boven gaan. Ga naar eind305
[pagina 72]
Jason Beminde bomen, op wiens stammen Zo vele minnetekens staan, Ga naar eind307 Als aan des hemels zalen vlammen, Ga naar eind308 Als aan uw takken groene blaân. Creüsa 310[regelnummer] Eens, zo gy my daar kwaamt verrassen, Ga naar eind310 Zeid' ik: al zijn de letters teer, Ga naar eind311 Uw naam zal met de boom noch wassen; Ga naar eind312 Ik dacht: mijn liefde kan niet meer. Ga naar eind313 Jason 'k Heb u zo lief als bei mijn ogen; 315[regelnummer] Of and're toornig zijn of goet, Ga naar eind315 Als wy maar t'zamen leven mogen, Zostoot ik alles met de voet. Ga naar eind317 Creüsa Als noordersterren zijn uw ogen, Ga naar eind318 Mijn welvaart drijft op haar gena; Ga naar eind319 320[regelnummer] Wat zowd ik beter wenschen mogen Ga naar eind320 Als zulke leidslui, waar ik ga? Ga naar eind321 Jason Uw' ogen krachtig in 't bekoren, Ga naar eind322 Bewaren my, mijn zonneschijn; Ga naar eind323 Wat waar ik beter als verloren, 325[regelnummer] Indien ik zonder die zow zijn? Creüsa Kom Jazon, laat ons vorder treden; Ga naar eind326 Mijn Lief, en voogtheer van mijn hert; Ga naar eind327 Daar gy met lofzang en gebeden Ga naar eind328 Gedurig aangesproken werd.
[tweede toneel] Medea. Creon. Enioche. Medea 330[regelnummer] Zie daar de trowstoet gaan! ik zal die vreugt verhind'ren, En zien, of door hun leet mijn lijden kan vermind'ren.
[pagina 73]
Creon Wel hoe, of zich Medé noch uit mijn Rijk niet spoeit? Ga naar eind332 Die pest! dat landbederf! wat laat zy ongemoeit? Ga naar eind333 'k Had andersins met haar te leven voorgenomen, 335[regelnummer] 't En waar het Jason had met bidden voorgekomen: Ga naar eind335 Ei, zie hoe fier zy treed; zy komt recht op ons aan: Ga naar eind336 Mijn lijfwacht weest 'er voor, en doet haar van ons staan. Ga naar eind337 Hoe lange zal ik u noch voor mijn ogen lyen Ga naar eind338 Medea? voort, van hier met al uw schelmeryen. Ga naar eind339 Medea 340[regelnummer] 'k Wist garen eerst waarom, wat schelmstuk of 't my doet? Ga naar eind340 Creon Noch vraagt die goede vrow; waarom zy vluchten moet. Ga naar eind341 Medea Hoort reden, pleegt gy recht; dwingt, wilt gy overheren. Ga naar eind342 Creon Of dwang of niet, gy zult hun horen die regeren. Ga naar eind343 Medea Noit Rijken zonder recht genoten lange vreê. Ga naar eind344 Creon 345[regelnummer] Ga, klaag dat t'huis. Medea Ik ga; die my hier bragt, ga meê. Creon Uw vonnis is gevelt, dies voegen hier geen woorde'. Ga naar eind346 Medea Die vonnis velde voor hy bei de zijden hoorde, Al doet hy recht, noch heeft hy onrecht recht gedaan. Ga naar eind348 Creon Maar hebt gy d'onschuld wel van Pelias verstaan? Ga naar eind349 350[regelnummer] Doch, zeg eens op; en laat uw schone zaak eens horen. Ga naar eind350 Medea Ik weet hoe zwaar het valt te matigen zijn toren Ga naar eind351 Als die ontsteken is, en hoe het hem behaagt Ga naar eind352 Te doen het geen hy wil, die in zijn handen draagt Den koninklijken staf; dat heb ik kunnen leren
[pagina 74]
355[regelnummer] In mijn heer vaders hof; hoe zeer zy my braveren, Ga naar eind355 'k Was in de wieg Prinses; 'k wierd eertijts hoog geacht, En blonk gelijk de zon, die ons heeft voortgebragt: Ga naar eind357 Al wat de Phasis stroom bedawt; al wat bewonen, Ga naar eind358 Die weduwlijke schaar, de strijdbaar' Amazonen; Ga naar eind359 360[regelnummer] Al wat d'Euxinus, daar het varsche water bruischt, Ga naar eind360 't Welk met een groot geweld van Caucasus afruischt; Ga naar eind361 Al wat die zoete kust omvangt, dat al te gader Ga naar eind362 Leit onder het gebied van mijnen heer en vader: Ga naar eind363 Daar had ik eers genoeg; ik wierd van die gevrijt Ga naar eind364 365[regelnummer] Die 'k zelfs nu vleyen moet, zo veel vermag de tijt. Ga naar eind365 Betrowt u op een Rijk en koninklijke hoven, Ga naar eind366 Als in een ogenblik, 't geen onder is raakt boven: Een deugt, weldadigheid, die niet vergaan en kan, Ga naar eind368 Voegt koninklijke macht; die deugt daar roem ik van Ga naar eind369 370[regelnummer] Berooft van alles; dit is my alleen gebleven, Dat door mijn raad en hulp behowden is in 't leven De macht van Griekenland, en harer helden roem; Dies Orpheus zoet van zang ik mijn gebergde noem; Ga naar eind373 De zoons van Tyndarus; ook Lynceus klaar van ogen; Ga naar eind374 375[regelnummer] En duizend Minyiers my 't leven danken mogen; Ga naar eind375 En duizend and'ren meer; der helden Vorst alleen Ga naar eind376 En rep ik niet om dank t'ontfangen, noch ook geen Ga naar eind377 Verschoning; ik behield en bragt u t'huis hun allen, Ga naar eind378 Voor my mijn Jason. Ga, en na uw welgevallen 380[regelnummer] Verwijt my nu al 't kwaat, het welk ik dorst bestaan, Ga naar eind380 Om van een erger kwaat u eigen volk t'ontslaan, Ga naar eind381 En niet te voren dat de vloot der Grieksche schepen Ga naar eind382 Ging herwaarts aan den buit van 't gowdrijk Colchis slepen: Ga naar eind383 Had' ik mijn vader en my zelven niet misdaan, Ga naar eind384 385[regelnummer] Gy weet het, Jason waar met al dien hoop vergaan: Ga naar eind385 Doch of nu het geluk niet staande schijnt te howwen, Ga naar eind386 Maar doemt en drukt mijn zaak; des is 't my niet berowwen: Ga naar eind387 Maar dat men loont met straf mijn dienst, (en hoe? dien vrind, Ga naar eind388 Die 't nochtans met my hield, behowd men voor zijn kind!) Ga naar eind389 390[regelnummer] Daar klaag ik van met recht, dat maakt my onverduldig: Ga naar eind390 Wat rechter oordeelt oit een samenspanner schuldig, Ga naar eind391 Den andren zonder schuld? ook, wistmen wie ik waar, Ga naar eind392 (Eer datmen 't had gemunt te geven hem aan haar) Ga naar eind393 'k Was toen geen landbederf, toen ik u eerst kwam groeten, Ga naar eind394 395[regelnummer] En mijn gebogen hert wierp neder voor uw voeten; Ga naar eind395 Toen wierd ik wel onthaald, nu wijst men my van kant: Ga naar eind396 Als ik vertrekken zal, ei zeg toch, na wat land? Na Colchis? Minya? 'k weet niet waar heen te vluchten: Ga naar eind398 Vergun my in uw Rijk een hoek om uit te zuchten. Ga naar eind399
[pagina 75]
Creon 400[regelnummer] Of ik het volk verdruk, dan of ik zwakken stut, Ga naar eind400 Dat tuige Jason zelf, of ik hem heb beschut Ga naar eind401 Wanneer Acastus loon na werken zocht te geven, Ga naar eind402 Toen door u kruiden laatst zijn vader kwam om 't leven: Ga naar eind403 Wat Jason heeft gedaan, ik goet en eerlijk how, Ga naar eind404 405[regelnummer] Behalven dat hy u gekoren heeft tot vrow; Ga naar eind405 Vertrek, op dat hy zo die schande mach ontkomen: 't En waar door u verraad, het gowd waar noit genomen, Ga naar eind407 Uw broeder leefde noch. Medea Ik ben van vleesch en bloed, Ga naar eind408 En heb 't te veel betoont; maar wie was oit zo goet, Ga naar eind409 410[regelnummer] Die niet en wierd vervoert van menschelijke dingen? Ga naar eind410 Die ons van 't rechte pad, ons ondanks, somtijds dringen. Ga naar eind411 Doch datmen my verwijt de dood van Pelias; Ik zweer het geen vergif, maar eige zwakheid was: Ga naar eind413 Ik gaf hem wel den drank, en dacht hem te versterken 415[regelnummer] Gelijk ik AEson deê; doch als geen kruiden werken Ga naar eind415 Noch helpen zo men wenscht, is dat des meesters schuld? Ga naar eind416 En legt men 't hem te last? zo hoeft hy groot geduld. Ga naar eind417 Och! alle ding werd my, en my alleen geweten. Ga naar eind418 Creon Nu wel, vertrek; ik ga, hier word maar tijt versleten. Ga naar eind419 Medea 420[regelnummer] Hoe trek ik? zal ik niet de vrucht van mijne schoot Ga naar eind420 Meê voeren? zal my die niet troosten in mijn noot? Ga naar eind421 Of laat haar met my gaan, of laat ik by haar blijven; Ga naar eind422 De moederlijke zorg zal best aan haar beklijven; Ga naar eind423 Ei! weiger niet aan 't kind, wilt gy 't my weig'ren. Creon Neen; Ga naar eind424 425[regelnummer] 't Is eens genoeg gezeit, vertrek, en dat alleen. Ga naar eind425 Medea Alleen, en onverzelt van die ik zelver baarde? Ga naar eind426 O Hemel! lijd gy dit? O! spalk u open, aarde! Ga naar eind427 En zwelg my levend in. Maar, gy zijt van my schuw Ga naar eind428 Gelijk zy alle zijn. 'k Vergeef het hun, en u; Ga naar eind429 430[regelnummer] De Konink, ik beken, 't is waar, hy mag gebieden; Al wederstreeft mijn hert, het moet nochtans geschieden. Ga naar eind431 Maar grote Vorst, mag 't zijn, vergun deez' eene beê, Ga naar eind432
[pagina 76]
Zo bloei uw Rijk, vergun my maar een dag of twee; Laat my mijn tranen op die teed're handen plengen. Creon 435[regelnummer] Waar zal dit nut voor zijn? waar toe al dit verlengen? Ga naar eind435 Medea Op dat ik leren mag te lijden mijn verdriet. Ga naar eind436 Creon Nu voort, wel aan, 'k vergun u dezen dag; maar ziet Ga naar eind437 Dat gy na dezen dag u hier niet meer laat vinden. Medea Het zal zo zijn: ik zweer 't: gy zult het waar bevinden. Ga naar eind439
[derde toneel] Euippe. Medea. Enioche. Euippe 440[regelnummer] Behoed ons! ô Prinses! Medea Wat is 'er? spreek. wat beeft Wat zwijgt gy? Euippe Och! de tong my aan 't verhemelt kleeft. Wat schrikkelijker spook! ô wee! Medea Zeg op, laat horen; Ga naar eind442 Is 't ramp, is 't ongeval? ik ben 'er toe geboren. Euippe 'k Verhaal het dan, dewijl men niet te horen vreest Ga naar eind444 445[regelnummer] Waar van ik langen tijt in onmacht ben geweest. Ga naar eind445 Zo dra en waard gy niet ter poorten uit getreden, Of iets gelijk de dood ging over al mijn leden; Ga naar eind447 Mijn hert kromp in van schrik; een druppel bloeds bespat Het lynwaad, datmen my ter hand gegeven had, Ga naar eind449 450[regelnummer] Toen noch een, toen noch een; ik beefd'; en onder 't schromen Ga naar eind450
[pagina 77]
En duchten, van wat kant of dit zow mogen komen, Ga naar eind451 Sla ik 't gezicht om hoog; en, 't geen mijn schrik vermeêrt, Ga naar eind452 Het beeld van Juno zelf vernam ik omgekeert: Ga naar eind453 Ook is u ledekant, Prinses, toen ingevallen. Ga naar eind454 Medea 455[regelnummer] Dat is niet niew voor my; zy zullen vallen, allen Ga naar eind455 Die oorzaak daar van zijn. nu is 'er noch iet meer? Vernaamt gy meer Euip? Euippe Och! ja. Medea Begin dan weêr. Euippe Een rave zwart als pik van ongemene grote Ga naar eind458 Zit achter op het dak, en laat zich niet verstote'; Ga naar eind459 460[regelnummer] Maar krijt gedurig wraak. Medea Verjaag die vogel niet, Ga naar eind460 Want zulks behaagd my meer als 't allervrolijkst lied. Ga naar eind461 Krast, krijt vry datmen 't hoort; dat kan my noch behagen, Ga naar eind462 En diergelijk gezang kan ik alleen verdragen. Euippe Ook d'eene poort slaat toe, en d'ander op; het raast Ga naar eind464 465[regelnummer] En leeft 'er over al, de stoelen staan verplaast: Ga naar eind465 Met naar en duister licht zag ik de toortsen schijnen, Ga naar eind466 En deez' onzek're vlam dan weêr van zelf verdwijnen: Ga naar eind467 Maar boven al; een mensch, of 't geen zijn schijnsel voert Ga naar eind468 Ontroert my allermeest, hy heeft my aangeroert Ga naar eind469 470[regelnummer] Met een doodkille hand, en (mag ik waarheid spreken) Hy sprak my toe, en heeft my drymaal stuurs bekeken, Ga naar eind471 Maar weet niet wat hy sprak, zo was my 't hart ontroert; Ga naar eind472 En is al morrend weg, voorby my heen, gevoert. Ga naar eind473 Medea 't Zy wat het wil, men dreigt den onvervaarden: Ga naar eind474 475[regelnummer] Daar is geen vreez daar gene hoop en is: Ga naar eind475 Of waar hier vreez, zo most Medé veraarden. Ga naar eind476 O dood! ô still' en altijt duisternis! Spaar haar niet meer dan gy haar broeder spaarde; Ga naar eind478 Het schijnt my lang dat ik uw naarheit mis. 480[regelnummer] Wat hier gebeurt, my kan niet overkomen Ga naar eind480
[pagina 78]
Dan 't geen ik zelf alreê heb voorgenomen. Ga naar eind481 Waar kom ik toe? waar werd' ik heen gedreven? Hoe ben ik reukeloos dus ver gebragt? Ga naar eind483 Ik zie vast om, en vind geen troost gebleven, Ga naar eind484 485[regelnummer] Dan 't geen de mensch het allerschriklijkst acht, Ga naar eind485 Dat is de dood, die ieder een doet beven; Maar my in dit geval zo zoet toelacht. Ga naar eind487 Bedroge vrow! waar moet ik heul gaan zoeken? Ga naar eind488 Ik mach dan wel mijn zotte zin vervloeken. Ga naar eind489 490[regelnummer] Maar is hy valsch, dat hem zijn valscheid spijte, Ga naar eind490 Die 'k heb gevolgt, gedient, en aangebeên: Wat wil ik dit my zelve gaan verwijten Dat ik beminde 't geen my minlijk scheen? Ga naar eind493 Wie kan het juk der liefde van zich smijten? Ga naar eind494 495[regelnummer] Het is de schuld mijns ongeluks alleen. Ga naar eind495 O! eewig zuiver licht! ô! ly na dezen Ga naar eind496 Geen valschen schijn, noch zulk bedrieglijk wezen. Ga naar eind497 Maar waarom schept hy zulk een wreed behagen Ga naar eind498 In mijn bederf? wat heb ik hem misdaan? Ga naar eind499 500[regelnummer] Waarom hy my verlaat, zowd' ik niet vragen, Zo 'k oit mijn trow te buiten waar gegaan; Ga naar eind501 Indien ik my boosaardig had gedragen; Of, zo 'k hem oit na 't leven had gestaan; Ga naar eind503 Of zo men and're schuld in my kan vinde', 505[regelnummer] Als, dat ik hem te hartelijk beminde. Ga naar eind505 Geen niewe vlam deed' oit mijn zinnen drayen; Ga naar eind506 Neen, hy was d'eerst', hy zal de laatste zijn: Maar sint hem 't luk een kroon schijnt toe te wayen, Ga naar eind508 Zo trekt hy heel aan eenen and'ren lijn; Ga naar eind509 510[regelnummer] De wind van Staat heeft hem het hooft doen zwayen; Ga naar eind510 Daar komt het my van daan, naar allen schijn: Ga naar eind511 Nu zoektmen slechs de hand met my te lichten; Ga naar eind512 En, och! de trow moet voor de staatzucht zwichten. Ga naar eind513 Maar niet mijn moed, die zal d'er tegen streven: Ga naar eind514 515[regelnummer] Men stelle vry hier na in steen of staal Ga naar eind515 Het ongelijk zo snood aan my bedreven; Ga naar eind516 En van mijn end het droevige verhaal: Ga naar eind517 Men voeg daar by: dit kan het minnen geven; Ga naar eind518 Op dat die 't leest daar door te minder dwaal; Ga naar eind519 520[regelnummer] Men zal daar by met eenen stellen mogen: Die lichtelijk vertrowt werd licht bedrogen. Ga naar eind521
[pagina 79]
Enioche Helaas! ik voel mijn ogen overlopen Ga naar eind522 Om 't ongeluk dat gy vermeerd'ren gaat; Ga naar eind523 Gelijk, in waters nood, die geen die hopen Ga naar eind524 525[regelnummer] Een dijk te sterken daar de zee op slaat; Ga naar eind525 Men vult een plaats, en twintig gaand'er open: Hoe zijt gy zo in diergelijke staat? Ga naar eind527 Of als een schaap dat hulp roept tot zijn schade In 't bosch verdwaald op 's wollefs ongenade. Ga naar eind529 Medea 530[regelnummer] Enioché, of anders gy jonkvrowwen Wie dat het zy, indien gy immermeer Ga naar eind531 Mijn vaderland en vader komt t'aanschowwen, Verhaal hem daar, dat bidd' ik u, hoe zeer My drukt', en, och! hoe zeer 't my was berowwen, Ga naar eind534 535[regelnummer] Dat ik my zelfs verlopen had zo veer, Ga naar eind535 Verhaal het hem; en 't kwaat van my bedreve', Ga naar eind536 Indien hy kan, och! dat hy 't my vergeve. Wanneer gy ook met uw godvruchte handen Ga naar eind538 (Zo gy 't vermoogt, en zo 'k zo veel ben waard) Ga naar eind539 540[regelnummer] In zuivrend vuur tot assche zult verbranden Dit lichaam, of de stukken t'zaam vergaârt; Ga naar eind541 Zo brengt mijn doodbus aan mijn vaders stranden Ga naar eind542 Met 't eerste schip dat derwaarts henen vaart; Ga naar eind543 En plaatst het, daar geen Grieken oit en komen, Ga naar eind544 545[regelnummer] Daar nimmermeer een man en werd vernomen. Een man, helaas! een man heeft my bedurven, Ga naar eind546 My leidend' op het averechtse pad; Ga naar eind547 Door eenen man is al mijn vreugt gesturven, En goede naam dien ik te voren had, 550[regelnummer] Die nimmer weêr door tranen word verwurven: Ga naar eind550 Een man... fi! fi! ik ben die naam te zad; Ga naar eind551 Zo moet hy zijn van alle goet verlaten, Ga naar eind552 Gelijk ik hem met reden wel mach haten. Ga naar eind553 Vriendin, gy hebt verhaalt veel dingen, mijn elenden Ga naar eind554 555[regelnummer] Niet ongelijk, ô! neen! ik zal my derwaarts wenden: Ga naar eind555 Het zy dan wat het zy, 'k wil zien wie dat dit doet; En treden, onbeschroomt, het onheil te gemoet. Ga naar eind557
[pagina 80]
*Rey* Wanneer men ziet de geesten waren Ga naar eind558 In een lichamelijke schijn, Ga naar eind559 560[regelnummer] Na dat zy henen zijn gevaren Ontlast van 't vleesch, wat mach het zijn? Ga naar eind561 Of wel zodanig yslijk zwieren Ga naar eind562 Den menschen zoekt tot deugt te stieren? Ga naar eind563 Of, zow de mensch zich zelf bedriegen 565[regelnummer] Als schrik of zwarte gal hem kwelt, Ga naar eind565 Die na de herssenen komt vliegen, En, 't geen niet is, daar zichtbaar stelt; Ga naar eind567 Gelijk men dikmaals werd bedrogen Ga naar eind568 Als alles geel schijnt voor onz' ogen. Ga naar eind569 570[regelnummer] Wat dat het zy, men moet niet schromen; Ga naar eind570 Want schromen schaad: best wel gemoed Ga naar eind571 Den hemel tot zijn schild genomen; Ga naar eind572 Noit kan men beter zijn behoed: Men kan door alle hinder streven Ga naar eind574 575[regelnummer] Met wel te doen, en vrolijk leven. Ga naar eind575	eind278 verdreven: Acastus heeft Jason en Medea uit Iolcus verdreven, omdat hij de laatste ervan verdacht voor de dood van zijn vader verantwoordelijk te zijn (zie v. 56-63). eind279 Door dien: Daardoor; min: liefde; te: deste; toont: zich vertoont. eind280 niet ... verheven: anders niet [tot een hogere staat] verheven zou zijn. eind281 onbeloont: onbeloond gebleven zouden zijn. eind282 van kroon op kroon: van de ene troon op de andere; steig'ren: klimmen. eind283 wanneer: op voorwaarde dat; beê': bede, verzoek. eind284 horen: gehoor schenken aan. eind286 getroost: gaarne bereid. eind287 Gantsch slecht: Heel eenvoudig; verkoost: zou verkiezen. eind289 getroost: geheel en al tevreden gesteld. eind291 hoeft: hebt nodig; siersel: sieraad, pronk. eind293 perlen: parels. eind296 aarde': aarden, komen in aard overeen met. eind297 Al: Allemaal. eind298 dochters: jonge vrouwen. eind299 geleken: vergeleken. eind300 slechte: eenvoudige, gewone. eind302 uit [...] steken: zich onderscheiden, uitblinken. eind305 te boven gaan: uittorenen boven. eind307 minnetekens: liefdesbekentenissen. eind308 des hemels zalen: hemelgewelf, firmament; vlammen: sterren. eind310 zo: toen. eind311 teer: nog kwetsbaar. eind312 wassen: groeien. eind313 kan niet meer: Te weten: groeien. eind315 goet: [ons] toegenegen. eind317 Zo: Dan; stoot ik [...] met de voet: laat mij koud. eind318 noordersterren: Verwezen wordt naar de Noord- of Poolster, die bekend staat om zijn helderheid. eind319 welvaart: geluk; drijft op: is afhankelijk van; haar: hun. eind320 mogen: kunnen. eind321 leidslui: leidslieden, gidsen; waar ik ga: waarheen ik ook mag gaan. eind322 krachtig: die veel vermogen. eind323 Bewaren: Beschermen. eind326 vorder treden: verder gaan. eind327 voogtheer: voogd, gebieder. eind328 Daar: Daarheen waar; gebeden: smeekbedes. eind332 spoeit: spoedt, haast. eind333 Die ... landbederf: Medea, die een plaag is, de ondergang van mijn rijk. eind335 't En waar: Als niet; bidden: smeken. eind336 aan: af. eind337 doet ... staan: houdt haar op enige afstand van ons staande. eind338 lyen: dulden moeten. eind339 van: weg van; schelmeryen: verdorvenheden, wandaden. eind340 wat ... doet: welk vergrijp mij in een kwaad daglicht stelt. eind341 goede: Ironisch bedoeld. eind342 Hoort ... recht: Luister naar argumenten, wanneer gij rechtspreekt; overheren: heer en meester zijn. eind343 horen: gehoorzamen. eind344 Rijken: koninkrijken. eind346 voegen: passen, betamen. eind348 Ook al velt hij het juiste vonnis, desalniettemin heeft hij op onrechtvaardige wijze recht gesproken. eind349 Pelias: Vergelijk v. 56-58; verstaan: zich gerealiseerd. eind350 schone: Ironisch bedoeld. eind351 toren: toorn. eind352 ontsteken: opgelaaid. eind355 zy: Versta: de tegenstanders van Medea; braveren: tarten, trotseren. eind357 gelijk: zoals; die ... voortgebragt: Medea's vader, Aetes, is naar de mythologische voorstelling als zoon van de zonnegod Sol geboren. eind358 Phasis: Zie v. 20; bedawt: bevochtigt. eind359 weduwlijke: De Amazonen wezen het huwelijk ten enenmale af; Amazonen: Een volk van strijdhaftige vrouwen dat ten zuidoosten van de Zwarte Zee gewoond zou hebben. eind360 d'Euxinus: Pontus Euxinus, de Zwarte Zee. eind361 Caucasus: Zie v. 19. eind362 al te gader: alles samen. eind363 Leit ... van: Wordt bestuurd door. eind364 Daar: Versta: in het machtsgebied van haar vader; van: door; gevrijt: gepaaid, gevleid. eind365 zelfs: zelf. eind366 Betrowt u op: Stel uw vertrouwen in. eind368 Een: Eén; weldadigheid: goedertierenheid, het verlangen anderen goed te doen. eind369 Voegt: Past bij, betaamt; daar roem ik van: daarvan verkondig ik de lof. eind373 Dies: Zodoende; Orpheus: Zoon van de muze Calliope; hij nam aan de Argonautentocht deel; zoet van zang: In de klassieke literatuur wordt Orpheus als de zanger en dichter bij uitstek voorgesteld; mijn gebergde: iemand die ik gered heb. eind374 zoons van Tyndarus: de tweelingbroers Castor en Pollux, die door Tyndareos, de koning van Sparta, voortgebracht waren, namen eveneens aan de Argonautentocht deel; Lynceus: Griekse held en een van de deelnemers aan de Argonautentocht; klaar van ogen: Lynceus was beroemd om zijn scherpe blik waarmee hij zelfs door vaste voorwerpen en de aarde heen kon kijken. eind375 Minyiers: de Minyers, een Griekse volksstam in Boeotië die afstamt van de legendarische koning Minyas. De meeste Argonauten zouden Minyers geweest zijn. eind376 der helden Vorst: Jason. eind377 rep: noem. eind378 Verschoning: Verontschuldiging; ik behield ... / ... Jason: ik redde hen en bracht u allen weer thuis, mijn Jason echter redde ik alleen voor mijzelf. eind380 dorst bestaan: aandurfde. eind381 t'ontslaan: te verlossen, te vrijwaren. eind382 En niet: En verwijt mij niet. eind383 herwaarts aan: hierheen. eind384 misdaan: tekort gedaan. eind385 met ... hoop: met al zijn manschappen; vergaan: ten onder gegaan. eind386 Doch of: Maar ook al; staande: stand. eind387 doemt ... zaak: mijn belangen tegengaat; des ... berowwen: dat nu verdriet mij niet. eind388 loont: beloont; dien vrind: (ironisch) Jason. eind389 't [...] met my hield: mij beminde. eind390 onverduldig: woedend. eind391 Wat: Welke. eind392 Den andren: De andere, de tweede samenspanner. eind393 't had gemunt: zich had voorgenomen; haar: Te weten: Creüsa. eind394 landbederf: Zie v. 333; eerst: voor de eerste keer. eind395 mijn ... neder: knielde. eind396 wel onthaald: goed ontvangen; wijst [...] van kant: stuurt weg. eind398 Minya: Zie v. 375. eind399 hoek: plekje. eind400 verdruk: onderdruk; stut: steun verleen. eind401 Dat tuige: Daarvan moge getuigen; beschut: beschermd. eind402 Wanneer: Toen; Acastus: Zie v. 59; loon ... geven: zich wilde wreken. eind403 zijn vader: Pelias, zie v. 56-58. eind404 how: acht. eind405 gekoren: gekozen. eind407 't En waar: Was het niet. eind408 Uw broeder: Apsyrtus, zie v. 44-45. eind409 betoont: getoond, in het bijzonder namelijk door Jason haar liefde te betuigen; goet: standvastig, onverstoorbaar. eind410 vervoert van: meegetroond door; menschelijke dingen: maar al te menselijke gevoelens. eind411 ons ondanks: zonder dat we het zelf willen. eind413 eige: zijn eigen. eind415 Gelijk: Zoals; AEson: Zie v. 50-55. eind416 des meesters: van de heelmeester. eind417 legt men 't [...] te last: geeft men de schuld; hoeft: behoeft, heeft nodig; geduld: lijdzaamheid, berusting. eind418 geweten: verweten. eind419 maar: slechts. eind420 trek: vertrek. eind421 noot: smart. eind422 Of [...] of: Ofwel [...] ofwel. eind423 Door de zorg van haar moeder zal zij het best gedijen. eind424 Ach, wanneer u het mij wilt weigeren, weiger het dan het kind niet. eind425 eens: eenmaal. eind426 onverzelt: niet in het gezelschap. eind427 lijd: duldt; spalk [...] open: Afgeleid van ‘openspalken’: opensperren, splijten. eind428 zwelg [...] in: verslind; schuw: bang, bevreesd. eind429 Gelijk: Zoals. eind431 wederstreeft: verzet zich. eind432 beê: bede, verzoek. eind435 verlengen: uitstellen. eind436 lijden: verdragen, verduren. eind437 ziet: zie erop toe, zorg ervoor. eind439 waar: inderdaad zo. eind442 spook: geestesverschijning, visioen. eind444 dewijl: aangezien. eind445 Waar van: Waardoor. eind447 gelijk: zoals; ging ... leden: bekroop mij. eind449 lynwaad: linnengoed. eind450 schromen: vrezen. eind451 duchten: vrezen; van wat kant: waarvandaan; mogen: kunnen. eind452 Sla ik 't gezicht: Kijk ik; schrik: angst, vrees; vermeêrt: groter maakt. eind453 Juno: Zie v. 228; omgekeert: omgevallen. eind454 ledekant: Als symbool van haar huwelijk met Jason; ingevallen: ineengezakt. eind455 vallen: ten onder gaan. eind458 rave: Traditioneel geldt de raaf als een onheilsbode; pik: pek; grote: grootte, afmetingen. eind459 verstote': wegjagen. eind460 krijt: krast, kraait; wraak: om wraak. eind461 zulks: Versta: zijn gekras. eind462 datmen: zodat men. eind464 slaat toe: valt dicht; op: gaat open; raast: gaat tekeer. eind465 verplaast: in wanorde. eind466 naar: angstaanjagend. eind467 onzek're: onvaste. eind468 't geen ... voert: iets wat een menselijke gedaante aangenomen heeft. eind469 Ontroert: Verwart, beangstigt; aangeroert: aangeraakt. eind471 stuurs: nors; bekeken: aangekeken. eind472 zo: zozeer. eind473 morrend: prevelend, brommend; weg [...] gevoert: door de lucht weg gezweefd; voorby: langs. eind474 den onvervaarden: iemand die geen angst kent. eind475 Daar: Er; daar: waar. eind476 most: zou moeten; veraarden: van aard, karakter veranderen. eind478 haar broeder: Apsyrtus, zie v. 44-45. eind480 Wat hier gebeurt: Wat hier ook moge gebeuren; niet: niets. eind481 Dan: Behalve; alreê: reeds. eind483 reukeloos: roekeloos, zonder voor de gevolgen terug te schrikken; dus ver: zover. eind484 vast: steeds, onophoudelijk. eind485 Dan: behalve; allerschriklijkst: meest afschuwelijke. eind487 zo zoet toelacht: zozeer behaagt, bevalt. eind488 heul: verlichting, troost. eind489 mijn zotte zin: mijn dwaze voornemen, destijds namelijk om Jason bij te staan en met hem in het huwelijk te treden. eind490 hy: Jason; spijte: moge grieven, krenken. eind493 minlijk: beminnelijk, innemend. eind494 Wie kan zich aan de kracht van de liefde onttrekken? eind495 Het: Verwijst naar ‘het juk der liefde’ (v. 494). eind496 ly: duld. eind497 zulk ... wezen: een persoon die anderen zozeer bedriegt. eind498 schept ... behagen: beleeft hij op zo wrede wijze plezier. eind499 bederf: ondergang. eind501 Zo: Wanneer; mijn ... gegaan: hem ontrouw geweest zou zijn. eind503 na: naar. eind505 Als: Behalve dan; hartelijk: innig, diep. eind506 vlam: liefde; deed' [...] mijn zinnen drayen: bracht verandering in mijn genegenheid. eind508 Maar sinds het er de schijn van heeft dat de fortuin hem een koninkrijk [te weten dat van Creon] in de schoot werpt. eind509 Gedraagt hij zich anders dan voorheen. eind510 De wind van Staat: De ijdelheid, vluchtigheid van maatschappelijk aanzien; doen zwayen: op hol gebracht. eind511 komt het [...] van daan: ligt de oorzaak. eind512 de hand ... lichten: mij uit de weg te ruimen. eind513 staatzucht: begeerte naar een hogere maatschappelijke positie. eind514 streven: zich verzetten. eind515 stelle [...] in steen of staal: moge in steen of staal vastleggen; vry: gerust. eind516 ongelijk: onrecht; aan my bedreven: mij aangedaan. eind517 end: dood. eind518 dit ... geven: hiertoe kan de liefde leiden. eind519 die: degene die; te: deste. eind521 Die: Wie; lichtelijk: vlug, onnadenkend; licht: gemakkelijk. eind522 overlopen: zich met tranen vullen. eind523 vermeerd'ren gaat: Enioche vreest hier dat Medea zelfmoord zal plegen. eind524 Gelijk: Zoals. eind525 sterken: versterken, repareren. eind527 staat: toestand. eind529 op ... ongenade: overgeleverd aan de onbarmhartigheid, de wreedheid van de wolf. eind531 immermeer: ooit nog. eind534 drukt': verdriette, speet; 't my was berowwen: ik berouwde. eind535 my ... veer: zoveel misdaan had; Medea doelt hier op het verraad dat ze ten opzichte van haar vader begaan heeft toen zij Jason in Colchis bijstand verleende. eind536 van: door. eind538 godvruchte: vrome. eind539 Zo ... vermoogt: Wanneer u daartoe in de gelegenheid bent. eind541 t'zaam vergaârt: die door u samengebracht zijn. eind542 doodbus: urn. eind543 derwaarts henen: daarheen. eind544 het: Bedoeld is de ‘doodbus'’ (v. 542). eind546 bedurven: te gronde gericht. eind547 averechtse: verkeerde. eind550 weêr [...] verwurven: teruggekregen. eind551 fi: foei; ben [...] te zad: heb genoeg van. eind552 moet: moge. eind553 Gelijk: Omdat. eind554 veel dingen: Zie v. 444-473. eind555 Niet ongelijk: Passend bij; derwaarts: daarheen. eind557 onbeschroomt: onbevreesd. eind558 waren: rondwaren. eind559 Die een menselijke gedaante aangenomen hebben. eind561 Ontlast ... vleesch: Nadat ze hun menselijke gedaante afgelegd hebben; wat ... zijn?: hoe moet dit verstaan worden? eind562 yslijk: angstaanjagend; zwieren: rondwaren eind563 stieren: bewegen. eind565 zwarte gal: Volgens de geldende opvatting in de zeventiende eeuw maakt een teveel aan zwarte gal de mens bij uitstek ontvankelijk voor hallucinaties. eind567 't geen ... stelt: dat wat er in werkelijkheid niet is, als waarachtig voorstelt. eind568 Gelijk: Zoals. eind569 geel: Vergelijk de uitdrukking ‘Het wordt iemand geel en groen voor de ogen’, bijvoorbeeld als het gevolg van langdurig turen. eind570 schromen: vrezen. eind571 best: het beste is het; wel gemoed: vol vertrouwen. eind572 schild: beschutting, bescherming. eind574 door ... streven: alle ellende, tegenslagen overwinnen. eind575 wel [...] doen: de deugd betrachten; vrolijk: onbekommerd, in hoopvolle berusting.

Vorige Volgende

Medea

Twede bedryf

[eerste toneel]

[tweede toneel]

[derde toneel]

Over het gehele werk

auteurs

Over dit hoofdstuk/artikel

lied