| |
| |
| |
Voortbrengselen uit het planten- en dierenrijk.
A. Plantenrijk.
Wanneer een vreemdeling, na in de keerkringsgewesten andere koloniën gezien te hebben, Curaçou bezoekt, dat daar als eene naakte klip in zee ligt, dan moet bij hem al dadelijk de gedachte opkomen, dat dit eiland door de natuur niet mild is bedeeld geworden. Uit de verte ziet men op de bergen hier en daar stekelige cactusplanten of schrale en doornachtige heesters, en verder zou men bijna meenen dat de bodem woest en onbegroeid was. Nu mag dit in den droogen tijd eenigszins het geval zijn, als de boomen en planten, op hoog gelegene plaatsen door zon en wind verschroeid, zich als gestorven voordoen; wie echter de verschillende plantages bezoekt, of den bodem des eilands dan ziet, als een milde regen gedurende eenige weken het sluimerend leven opgewekt en alles met een groen kleed heeft omhangen, hij zou zeker ook, gelijk schrijver dezes, verbaasd hebben gestaan over den rijkdom van planten, die zich dan aan het oog vertoont. Mijn bestek gedoogt niet van ieder eene uitvoerige beschrijving te geven; bovendien zou mij zelfs, onbekend als ik nog met vele kruiden en heesters ben, het eene onmogelijkheid zijn geweest, onderstaande opgaaf van planten en dieren te kunnen doen, indien niet de Weledelgestr. Heer N. Anslijn, offic. v. gez. alhier, mij daarin behulpzaam had willen zijn, waarvoor ik ZEd. nogmaals hartelijk dank zeg. Ik laat dus alleen een, zoo ik vertrouw, volledige lijst volgen der hier inheemsch zijnde planten, met opgave der inlandsche benaming en de waarde, die sommige voor de geneeskunde of voor ander gebruik hebben.
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
1. Nyctagineae. |
|
a. |
Mirabilis Jalappa. |
Vier-uur-bloem. |
b. |
Boerhavii laxa. |
Katjoe di baca. |
c. |
Boerhavii diffusa. |
Id. idem. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
2. Genistaceae. |
|
a. |
Spigelia anthelmia. |
Lenga di baca. |
|
3. Plantaginiae. |
|
a. |
Plantago communis. |
Plantijn, tegen oogontsteking. |
|
4. Papayaceae. |
|
a. |
Carica papaya. |
Papaij; het sap der vrucht bij herpes, de bladeren om het vleesch malsch te maken. |
|
5. Solaneac. |
|
a. |
S. Melongenum. |
Beregijn, als groente. |
b. |
S. Lycopersicum. |
Tomati, om spijzen smaak en kleur te geven; de groene vrucht tegen keelontsteking en herpes, de rijpe vrucht wordt soms geconfijt. |
c. |
S. Microcarpum nigrum. |
Lama. |
d. |
S. Spinosissimum prostratium. |
Patiach imaron, bij syphilitische affectiën. |
e. |
Physalis angulata. |
Klap, koorts-werend. |
f. |
Capsicum annuum. |
Promente, specerij. |
g. |
Nicotiana tabacum. |
Tabakoe. |
h. |
Datura Stramonium. |
Ierba stinki, bij asthma zeer pijnstillend. |
i. |
Datura Matal. |
Sierplant. |
j. |
Datura Fastussum. |
Sierplant. |
|
6. Convolvulaceae. |
|
a. |
Convolvula batata. |
Batata doessie, een voedingsmiddel. |
b. |
Convolvula parviflorens. |
Trompet. |
c. |
Convolvula merricatus. |
Trompet. |
d. |
Convolvula purpureus. |
Trompet. |
e. |
Ipomea quamoclis. |
Redado, sierplant. |
f. |
Evovulus encanus. |
|
g. |
Cuscuta americana. |
Hilo di diabel het sap wordt ingewreven bij vitiligo, morphaeo en lepra. |
|
7. Jasmineae. |
|
a. |
Jasminum officin. |
Jasmijn, sierp art. |
b. |
Jasminum Sambae. |
Jasmijn, sierp art. |
|
8. Asclepiadeae. |
|
a. |
Asclepia Volubilis. |
Mari Pompoen; de vrucht wordt gebruikt als groente, de rank voor slependen hoest. |
b. |
Asclepia gigantea. |
Zijkatoen; de bladeren bij hoofdpijn, het zaadpluis tot vulling van kussens. |
c. |
Asclepia curasarica. |
Komtji koe scotel; sierplant. |
|
9. Apocyneae. |
|
a. |
Vinca Rosea. |
Magdalena, sierplant. |
b. |
Theretia Neriflora. |
Joro-Joro, sierplant. |
c. |
Nerium oleander alba et rosea. |
Fransche bloem, roode en witte. |
d. |
Plumeria rose alba et hymenea. |
Sierplanten: oleander corra, blanca i donceja. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
10. Boragineae. |
|
a. |
Heliotropium undulatum. |
Kokolode; tegen icterus neonatorum, urinedrijvend. |
b. |
Heliotropium ternatum. |
Salle, zweetdrijvend. |
c. |
Heliotropium Gnaphaloides. |
Tabaco di Piscador; wondzuiverend, antisyphilitisch. |
d. |
Heliotropium Prostratum. |
|
e. |
Varonia Curasauica. |
Basora preto; krampstillend, zweetdrijvend antidyssentericum en zuiverend. |
|
11. Ehretiaceae. |
|
a. |
Tournefortia tetandra. |
Klaas Mirlato; verkoelend en wondzuiverend. |
|
12. Cerdiaceae. |
|
a. |
Cordia dentata. |
Kaohara; zuiverend tegen maag- en buikaandoeningen. |
b. |
Cordia speciosa. |
Sierplant. |
|
13. Bigmoniaceae. |
|
a. |
Bigmonia stans. |
Sierplant. |
b. |
Bigmonia ? |
Kibra hacha; Meubelhout. |
c. |
Crescentia cujeta. |
Kalbas; het hout bij den scheepsbouw; het merg uit de vrucht als laxans en uitwendig bij kneuzing; de vruchtschaal als schepper of lepel; de olie uit het zaad om te branden en tegen borstaandoeningen; de bladeren wondzuiverend. |
d. |
Sesamum indicum. |
Jojoli; het zaad voedend, de olie tegen borstaandoeningen en de bladeren bij oogontsteking. |
|
14. Verbenaceae. |
|
a. |
Stachytarpheta presmetica. |
Jerba statia; koortsverdrijvend. |
b. |
Stachytarpheta dichotoma. |
Jerba statia; |
c. |
Lantana camara. |
Flor di Sangur; koorts- en zweetafdrijvend. |
d. |
Lantana reticulata. |
Idem idem. |
e. |
Lantana melissifolia. |
Idem idem. |
f. |
Lantana odorata. |
Flor di Sangur. |
g. |
Verbena Vulgaris. |
Verbena, sierplant. |
h. |
Verbena Verreina. |
Lenga di baca. |
i. |
Avicennia nitida. |
Mangel. |
j. |
Avicennia tomentosa. |
Mangel. |
k. |
Lippia americana. |
|
|
15. Labiatae. |
|
a. |
Mentha gentilis. |
Jerba hole hoedieuw; in en uitwendig bij braking, koliek en catharrale borstaandoeningen. |
b. |
Ocimum basilicum. |
Jerba hole blanco, als boven. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
c. |
Ocimum Micranthum. |
Nagel, sierplant. |
d. |
Ocimum Polystachium. |
Nagel, sierplant. |
e. |
Ocimum ? ? |
Couwslief; de bladeren bij zenuwhoofdpijn. |
f. |
Leonotis nepetaefolia. |
Pompoen. |
g. |
Nepotes suaveolens. |
Sangoera, maagversterkend, krampstillend en windbrekend. |
h. |
Nepotes verticillata. |
Sierplant. |
i. |
Chlomis caribaea. |
|
|
16. Tiliaceae. |
|
a. |
Corchorus siliquosa. |
Foenfoen homber. |
b. |
Corchorus hirtus. |
|
|
17. Malpighiaceae. |
|
a. |
Malpighia glabra. |
Chimaroeka, als vrucht bekend. |
|
18. Loaseae. |
|
a. |
Loasa triloba. |
Amora falso. |
b. |
Mentzelia hispida. |
Dalpega, urinedrijvend. |
|
19. Hydroleae. |
|
a. |
Nama Jamaicensis. |
|
|
20. Verroniaceae. |
|
a. |
Pectis ciliata. |
Theebink homber. |
b. |
Pectis prostrata. |
Theebink mogeer, zweet- en koortsverdrijvend, de bekende Curaç. thee. |
|
21. Mutisiaceae. |
|
a. |
Perdicium Curasauicum. |
Monporito, bij koliek en diarrhoea. |
|
22. Laurineae. |
|
a. |
Persea gratissima. |
Aguacati, bekende smakelijke vrucht. |
|
23. Connaraceae. |
|
a. |
Suriana triternata. |
Behoecoe. |
b. |
Suriana maritima. |
|
|
24. Turneraceae. |
|
a. |
Turnera tomentosa. |
|
|
25. Meliaceae. |
|
a. |
Trichilia trifoliata. |
Chimaroeka macho, vruchtafdrijvend en antidyssentericum. |
|
26. Buttneraceae. |
|
a. |
Waltheria Americana. |
|
|
27. Sapoteae. |
|
a. |
Achras sapota. |
Mispel, eigenlijk sapodel, bekende vrucht. |
b. |
Chrysophillum cainito. |
Sterappel, bekende vrucht. |
|
28. Cotyledoneae. |
|
a. |
Bryophillum calycinum. |
Wonderblad. |
|
29. Scrophularineae. |
|
a. |
Hemodia maritima. |
|
b. |
Capraria biflora. |
Tantje, urinedrijvend. |
c. |
Scoparia dulcis. |
Mata comblees, als purgans. |
|
30. Acanthageae. |
|
a. |
Elythraria frondosa. |
Jerba sjie Lena, tegen diarrhoea. |
b. |
Justia Sclopeta. |
Scopet, urinedrijvend. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
c. |
Justia Pistoleta. |
Pistool, een aphrodisiacum. |
d. |
Justia ? |
Juffer-in-'tgroen, sierplant. |
|
31. Malvaceae. |
|
a. |
Malva Americana. |
Gianbo simara, verzachtend, wondzuiverend. |
b. |
Gossipium barbadense. |
} Katoen, idem. |
c. |
Gossipium arborea. |
} Katoen, idem. |
d. |
Hibiscus esculentus. |
Gianbo, als groente bekend, verzachtend. |
e. |
Hibiscus elatus. |
Otaheiti, wondzuiverend. |
f. |
Hibiscus oleraceus. |
Zuring. |
g. |
Bombax ceira. |
Zeekatoenboom; het zaadpluis om kussens te vullen. |
h. |
Sida angustifolia. |
|
i. |
Sida ciliaris. |
Jerba di seroe; bij catarrhale borst- en buikaandoeningen. |
j. |
Sida umbellatum. |
Siejawa. |
k. |
Hibiscus Clypeathis. |
|
|
32. Sterculiaceae. |
|
a. |
Helicteres Carthaginiensis. |
|
b. |
Melochia pyramidata. |
Basora corra, tegen slepende diarrhoea. |
|
33. Papaveraceae. |
|
a. |
Agrimonia Mexicana. |
Polver simaron, in- en uitwendig bij tusschenpoozende koorts, ook bij asthma en hoest. |
|
34. Oxalideae. |
|
a. |
Averrhoea bilimbi. |
Birambi, als groente, als zuur en ook geconfijt. |
|
35. Anonaceae. |
|
a. |
Anona squamosa. |
Schubappel, bekende vrucht. |
b. |
Anona muricata. |
Sorsaka, bekende vrucht. |
c. |
Anona reticulata. |
Cajoega, bekende vrucht. |
|
36. Portulaceae. |
|
a. |
Portulacea olaracea. |
Als groente bekend, in- en uitwendig verkoelend. |
b. |
Portulacea pilosa. |
|
c. |
Talinum Triangulare. |
Postelein di Surinam, als groente bekend, tevens sierplant. |
|
37. Polygaleae. |
|
a. |
Krameria ixina. |
Pegasaja chimaron, zamentrekkend; werkt in die gevallen, waarin ratanhia aangewezen is. |
b. |
Polygala. |
Elephanti. |
|
38. Cruciferae. |
|
a. |
Sinapis nigra. |
Mosterd; de bladen worden als salade gebruikt. |
|
39. Capparideae. |
|
a. |
Capparis torulosa. |
|
b. |
Capparis oblongifolia. |
Oliva. |
c. |
Cratera gynandra. |
Soeroen. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
40. Sapindaceae. |
|
a. |
Paullivia curasarica. |
Bij blennorrhoea en dyssenterie. |
b. |
Sapindus Surinamensis. |
Savonet-bal. |
c. |
Mellicocca bijuga. |
Knippa, als vrucht bekend. |
d. |
Sapindus coriaria. |
Dividivi, watapana, wordt gebruikt tot leerlooien, bij slepende diarrhaea en catarh. der luchtpijp, bij syphilitische zweren en het vervaardigen van inkt. |
|
41. Cedreleae. |
|
a. |
Swietenia domingensis. |
Mahogany, meubelhout. |
|
42. Aurantiaceae. |
|
a. |
Citrus aurantium. |
Raraga, eene vrucht. |
b. |
Citrus vulgaris. |
Citroen. |
c. |
Citrus dechimana. |
Pompelmoes. |
d. |
Citrus limonum. |
Lamoentjie. |
e. |
Citrus limetta trifoliata. |
Lamoentje de Suriname. |
|
43. Leguminosae. |
|
|
a. Mimoseae. |
|
a. |
Mimosa farnesiaua. |
Wabi, brandhout, de wortel bij blennorrhaea. |
b. |
Mimosa theret. |
De zaden worden aan elkander geregen en tot halssieraad, mandjes, armbanden gemaakt. |
c. |
Mimosa chrisantha. |
Watapana chimaron; een afkooksel van den wortel bij mond- en keelaandoening. |
d. |
Mimosa salinarum. |
Indio breeuw; de peulen bij catarrh., de bladen tot gisting gebracht bij slepende oogontsteking. |
e. |
Mimosa unguiscata. |
Lokki; de bladen in afkooksel bij syphilitische zweren. |
f. |
Mimosa humilis. |
|
g. |
Inga vera. |
|
h. |
Mimosa carbata. |
Barba di jonkman. |
|
b. Cassiaceae. |
|
a. |
Cassia fistulosa. |
Trommelstok; de bladeren bloedzuiverend, de vrucht als purgans. |
b. |
Cassia chamae Christi. |
Montanja. |
c. |
Cassia ruscifolia. |
Broeska; in- en uitwendig bij koortsen. |
d. |
Cassia brasiliana. |
Trommelstok di kabaai als catharticum. |
e. |
Cassia tamarindus indica. |
Tamarijn, als catharticum en verkoelingsmiddel bekend. |
f. |
Caesalpinia sappan. |
Palo di Brazilië. |
g. |
Caesalpinia orubensis. |
Palo di trankera. |
h. |
Caesalpinia saponaria. |
Palo di gabon; de bast geraspt wordt als zeep gebruikt. |
i. |
Parkinsonia aculeata. |
Boontje di strena. |
j. |
Gynandropsis palmipes. |
Akaja. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
k. |
Guillandina bonduc; var. bonducilla. |
Djoekoe; de vrucht, met olie gestampt, wordt tegen haemorrhoïden gegeven. |
l. |
Hymenaea courbaril. |
Tamarijn di Hollanda, als vrucht bekend. |
|
c. Robiniaceae. |
|
a. |
Robinia pulcherrima. |
Toe-toe-roe-toe. |
b. |
Robinia arborea. |
Flamboyant, sierplant. |
c. |
Colutea odorata. |
Jerba di tonka; de bladeren worden gebruikt om de sigaren geurig te maken (Mata-Raton). |
|
d. Hedysareae. |
|
a. |
Hedysarum brasiliense. |
Pinda Simaron. |
b. |
Hedysarum tortuosum. |
|
c. |
Hedysarum ? ? |
|
d. |
Alysicarpus vaginalis. |
|
e. |
Arachis hypagea. |
Pinda, bekend. |
f. |
Dalea bicolor. |
Jerba di sonjo, slaapverwekkend. |
|
e. Galegaceae. |
|
a. |
Indigo fera anil. |
Indigo Simaron. |
b. |
Indigo tinctoria. |
Indigo. |
|
f. Viciaceae. |
|
Vele varieteiten. |
Boontje jangado, marines enz. |
|
g. Phasiolideae. |
|
a. |
Phasiolus nannus. |
|
b. |
Phasiolus vulgaris. |
Snijboontje |
c. |
Phasiolus lathyrioides. |
Boontje simaron. |
d. |
Phasiolus gibossifolia. |
Idem idem. |
e. |
Abrus precatorius. |
Makoera, de bladen bij borst catarrh. |
f. |
Clitorea ternata. |
Blomtje cocolisi. |
g. |
Dolichos catjan. |
Boontje ojada. |
|
h. Genistaceae. |
|
a. |
Cytisus catjan. |
Wandoe, als groente gebruikt; een decoctum der bladeren bij fl. alb. |
b. |
Erythrina corallo dendron. |
Boontje di Carta. |
c. |
Sesbania picta. |
Boontje di Palomba. |
d. |
Sesbania ? ? |
Sierplant. |
|
44. Anacardiaceae. |
|
a. |
Anacardium occidentale. |
Casjoe, als vrucht bekend. |
b. |
Mangifera indica. |
Mango, idem. |
|
45. Spondiaceae. |
|
a. |
Spondias cythera. |
Pomme di cythér, eene vrucht. |
b. |
Spondias lutea. |
Goba, idem. |
c. |
Spondias mombin. |
Macapruim idem. |
|
46. Terebinthaceae. |
|
a. |
Ragara octandra. |
Tacamahac. |
|
47. Burseraceae. |
|
a. |
Icica heptaphylla. |
Sija blanco; het hout wordt door de zadelmakers gebruikt. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
48. Rosaceae. |
|
a. |
Rosa, in eenige varieteiten. |
Rosa, sierplant. |
b. |
Chrysobalanus Icaca. |
Ekakes, als vrucht bekend. |
|
49. Salicariae Lythrariae. |
|
a. |
Lacosonia inermis. |
Resida, sierplant. |
b. |
Lacosonia spicata. |
|
c. |
Lagerstroemia indica. |
Japonica, sierplant. |
|
50. Passifloreae. |
|
a. |
Passiflora pinnastipula. |
Kruisbloem, verkoelend. |
b. |
Passiflora quadrangularis. |
Marcoesa, als vrucht bekend. |
c. |
Passiflora hederacea? |
Belappel, idem. |
d. |
Passiflora minima. |
Besji di tinta. |
|
51. Amaranthaceae. |
|
a. |
Amaranthus hybrydus. |
Kalaloe, als groente. |
b. |
Amaranthus spinocissimus. |
Kalaloe, de porco, in afkooksel bij dyssenterie. |
c. |
Celosia custata. |
Hanekam, sierplant. |
d. |
Gomphrena globosa. |
Amora séco sierplant. |
e. |
Illecebrum verniculatum. |
|
|
52. Polygoneae. |
|
a. |
Coccoloba urifera. |
Druifi; de bast en de vruchten bij diarrhoea en dyssenterie. |
b. |
Coccoloba pubescens. |
Druifi di Lamár, idem. |
|
53. Chenopodieae. |
|
a. |
Atriplex custata. |
|
b. |
Chenopodium atriplicifolium. |
Jerba di frominga, in- en uitwendig bij koorts. |
c. |
Chenopodium ambrosioides. |
Sagradoe, wormdrijvend en krampstillend. |
d. |
Rivina Levis. |
|
e. |
Rivina brasiliensis. |
|
f. |
Rivina humilis. |
Stopmahatje, bij dyssenterie en tenesmus. |
g. |
Salsola sartiva. |
Zeekraal, als groente bekend, en het afkooksel bij blennorrhoea. |
|
54. Urticaceae. |
|
a. |
Urtica aestuans. |
|
b. |
Ficus carica. |
Vijg, als vrucht; een afkooksel der bladeren bij borstaandoening en de bladen ook om sigaren geurig te maken. |
c. |
Morus multicula. |
Moerbei. |
d. |
Morus Macluva tinctoria. |
Palo doesji; het hout komt als geel verfhout in den handel voor, de vrucht wordt gegeten. |
e. |
Artocarpus incisa. |
Broodboom; de vrucht wordt als kastanjes gegeten. |
|
55. Euphorbiaceae. |
|
I. |
a. Euphorbia maculata. |
Jerba di leetje homber. |
b. |
Euphorbia Thymifolia. |
Jerba di leetje mugeer; tegen dyssenterie. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
c. |
Euphorbia pereskia. |
Kabees de Medusa, sierplant. |
d. |
Euphorbia cotenifolia. |
Manzanille bobo, vergiftig. |
e. |
Hippomane Manzanella. |
Manzanilie, vergiftig. |
f. |
Dalechampia? |
|
g. |
Pedelanthystithymala. |
Prikietje, bij asthma en hoest |
II. Crotoneae. |
|
a. |
Croton Libatum. |
Trees dede, als groente bekend. |
b. |
Croton cerilifolium. |
Wilde salie; wondzuiverend, krampstillend, verdrijft ongedierte. |
c. |
Croton nitens. |
Loembra blanco; bij diarrhoea, fl. alb. en om de menstrua te bevorderen. |
d. |
Croton discolor. |
|
e. |
Ricinus communis. |
Karpat, bekend. |
f. |
Jatropha curcas. |
Schijtnoot; de bladeren uitwendig bij haemorrhoïden. |
g. |
Jatropha multifida. |
Schijtnoot di Cayenne, sierplant. |
h. |
Janipha manihol. |
Casaba. |
i. |
Janipha gossypifolia. |
Flaria; het sap wordt gebruikt bij spruw; de wortel is emolliëerend. |
j. |
Janipha urens. |
Bringa mosa. |
k. |
Janipha locflingi. |
Bitter Casaba, Batoetoe. |
l. |
Hora crepitans. |
Zandkokerboom; de vrucht als een zandkoker, het sap bij lepra. |
|
56. Myrtaceae. |
|
a. |
Psidium pomiferum. |
Goejaba, als vrucht bekend. |
b. |
Psidium pomiferum. |
Goejaba, als vrucht bekend. |
c. |
Punica granatum. |
Granaatappel; de wortel tegen lintworm, de schil in afkooksel tegen dyssenterie en emmagogicum. |
d. |
Mirtus communis. |
Mirt. |
e. |
Jambosa vulgaris. |
Pomme de rose, vrucht. |
f. |
Jambosa malacensis. |
Jambo, vrucht. |
g. |
Eugenia floribunda. |
Gujava berri, vrucht. |
|
57. Combretaceae. |
|
a. |
Terminalia dichotima. |
Wilde amandel, als vrucht. |
b. |
Conocarpus erecta. |
|
|
58. Rhizophoreae. |
|
a. |
Rizophora mangla. |
Mangel; bij het leerlooien, tot het maken van korven en het kleuren van vischlijnen in gebruik. |
|
59. Cacteae. |
|
a. |
Cactus ficus tuna. |
Toena; voor de cochenille-cultuur, emolliëerend. |
b. |
Cactus ficus indica. |
Frikanpeeuw; de vrucht eetbaar, bevat kleurstof voor suikerwerk. |
c. |
Cactus coccinillifer. |
Nopal, meer bepaald voor de chochenillekweek. |
d. |
Cactus melocactus. |
Gabees de indian; het vruchtbed als tondel. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
e. |
Cereus pentagonus. |
|
f. |
Cereus lanuginosus. |
Kadoosji di poesji of flambeeuw. |
g. |
Cereus granduflores. |
Sierplant. |
h. |
Cereus heptagonus. |
Datoe; vrucht eetbaar. |
i. |
Cereus hexagonus. |
Tampanja; de vrucht eetbaar als groente. |
j. |
Cereus curasauica. |
Jufvrouw; de wortel in afkooksel bij blennorrhoea. |
k. |
Varieteit prostrata. |
Kaliber. |
l. |
Cactus spinocissima. |
|
|
60. Onagriae. |
|
a. |
Jussica Octonervia. |
Chanana, als groente. |
|
61 Umbelliferae. |
|
a. |
Anettum foeniculum. |
Venkel, bij catarrh. oogontsteking. |
b. |
Apium graveolens. |
Selderij. |
c. |
Apium petroselinum. |
Pieterselie; urinedrijvend. |
d. |
Daucus carota. |
Gele wortel. |
|
62 Compositae. |
|
a. |
Ageratum quaco. |
Quaco. |
b. |
Sonctus taraxifolia. |
Salade, andijvie. |
c. |
Parthenium hysterophorum. |
Basora di liber; bij menstruaal koliek; uitwendig bij huiduitslag. |
d. |
Chrysanthemum indicum. |
|
|
63. Myoporineae. |
|
a. |
Bontia daphnoides. |
Olijfie. |
|
64. Ampellideae. |
|
a. |
Vitis vinifera. |
Wijndruif. |
b. |
Cupis quadrangularis. |
Kaboeja de tronkera, stondendrijvend, wondzuiverend. |
|
65 Cucurbitaceae. |
|
a. |
Cucurbita melo. |
Milon, als vrucht. |
b. |
Cucurbita pepo. |
Pompoen, voedingsmiddel; de bloemen bij icterus. |
c. |
Cucurbita logenaria. |
Kalbas largoe, groente. |
d. |
Cucurbita aurantia (macro carpa). |
Toetoemba. |
e. |
Cucurbita aurantia (micro carpa). |
Kalbas di Coré abao. |
f. |
Cucumis anguria. |
Komkommer, als groente. |
g. |
Cucumis citrullus. |
Patia, vrucht, het zaad slaapverwekkend. |
h. |
Cucumis sativa. |
Komkommersalade. |
i. |
Melothria pendula. |
|
j. |
Trichosantes tuberosa. |
Maria fantassia, tegen spruw en keelontsteking. |
k. |
Thlaspi arvense. |
|
|
66. Chinchonaceae. |
|
a. |
Jara americana. |
Jasmijn corra, sierplant. |
b. |
Spermacocca rigida. |
|
c. |
Spermacocca villosa. |
|
d. |
Erythalis fruticosa. |
|
e. |
Miranda royoc. |
Pan di diabel, kleurstof. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
67. Bromeliaceae. |
|
a. |
Bromelia pinguin. |
Tekoe. |
b. |
Agave Americana. |
Koeki de Indian; geblakerd bij borstaandoeningen, de steng tot het aanzetten van messen en het poetsen. |
c. |
Agave Mexicana. |
Pita-vlas; om touw te slaan en tot wasschen en schuren. |
|
68. Amaryllideae. |
|
a. |
Amaryllis belladona. |
Lelie corra, sierplant. |
b. |
Amaryllis vittata. |
Lelie, sierplant. |
c. |
Amaryllis gigantea. |
Bajonet, sierplant. |
d. |
Pancraticum Caribaeum. |
Lelie blanco, sierplant. |
e. |
Galanthus nivea. |
Sneeuwvlok, sierplant. |
|
69. Orchideae. |
|
a. |
Epidendium elongatum. |
|
b. |
Dendrobium proliferum. |
Banana di Sero. |
c. |
Dendrobium? |
Bacoba di Sero. |
d. |
Fillandria usneöides. |
Barba di Kadoesje. |
|
70. Scitamineae. |
|
a. |
Zangiber officinalis. |
Gember. |
|
71. Maranthaceae. |
|
a. |
Marantha arundinacea. |
Arraroet. |
b. |
Canna coccinea. |
Hoofdpijnblad, sierplant. |
|
72. Musaceae. |
|
a. |
Musa paradisiaca. |
Banana; als voedingsmiddel; de gedroogde bladeren om matrassen te vullen; de vezels der steng als bindtouw; het sap uit den steel bij blennorhaea. |
b. |
Musa sapientum. |
Bacoba, vrucht. |
|
73. Commelyneae. |
|
a. |
Commelyne agraria. |
Ragadiesjie Simaron, urinedrijvend. |
b. |
Tradescantia discolor. |
Sierplant. |
|
74. Nympheaceae. |
|
a. |
Nymphea alba. |
Pannekoekblad. |
|
75. Asphodeleceae. |
|
a. |
Aloë vulgaris. |
Aloë, bekend. |
b. |
Aloë spicata. |
Aloë, bekend. |
|
76. Palmeae. |
|
a. |
Cocos nucifera. |
Koko, vrucht. |
b. |
Euterpe oleracea. |
Palmiet; de kroon als groente. |
c. |
Phoenix dactylifer. |
Dadel. |
d. |
Chamacrops palmetto. |
Wilde palmiet; het hout voor palissaden. |
|
77. Aroideae. |
|
a. |
Arum maculatum. |
Sierplant. |
|
78. Typhaceae. |
|
a. |
Typha latifolia. |
|
|
79. Cyperaceae. |
|
a. |
Kyllingia asculente. |
|
b. |
Cyperus longius. |
Joenco; tot het vervaard. v. matten. |
| |
| |
|
Inlandsche benaming en gebruik. |
|
80. Scirpeae. |
|
Scirpus maritima. |
Korta mano. |
|
81. Gramineae. |
|
a. |
Eleusine cruciata. |
Maria bo-kebendemi; in afkooksel bij dyssenterie en diarrhoea. |
b. |
Eleusine indica. |
|
c. |
Eleusine filiformis. |
|
d. |
Paspalum stoloniferum. |
|
e. |
Cenchrus echinatus. |
Pega soja. |
f. |
Pamicum umbrosum. |
Maisji tortolica. |
g. |
Pamicum paludosum. |
Brakgras de awa. |
h. |
Pamicum maximus. |
Guinigras. |
i. |
Pamicum brizacforme. |
Windgras. |
j. |
Pamicum sarmentosnm. |
Paragras. |
k. |
Pamicum didactyle. |
|
l. |
Zea mais. |
Maisji grandi, voedingsmiddel. |
m. |
Sacharum officinarum. |
Kanja, bekend. |
n. |
Sorghum vulgaris. |
Maisji chikito, voedingsmiddel. |
o. |
Sorghum eernuum. |
Maisji Siete Siman, voedingsmiddel. |
p. |
Bambusa arundiacea. |
Bamboes of Kanja Brabo; tot het vervaardigen van vogelkooien. |
q. |
Andropogon shoenantus. |
Limoengras, koortsdrijvend. |
r. |
Andropogon marricatus. |
De wortel tegen de mot. |
s. |
Poa plumosa. |
|
|
82. Cycadeae. |
|
a. |
Cycax circinatus. |
Sago, sierplant. |
|
83. Filices. |
|
a. |
Polypodium aureum. |
|
b. |
Pteris longifołia. |
|
|
84. Musci. |
|
a. |
Hypnum. |
|
b. |
Barbula. |
|
|
85. Fungae. |
|
a. |
Agaricus. |
Qipopo. |
b. |
Boletus. |
Zwam. |
c. |
Ulva. |
|
d. |
Confervus. |
|
| |
B. Dierenrijk.
Evenals de bodem van dit eiland, hoe dor hij er buiten den regentijd soms moge uitzien, rijk mag genoemd worden aan planten, zoo is ook Curaçou niet onbelangrijk wat de natuurlijke historie der dieren betreft. Men vindt er allerlei gedierten, waarvan - zooals overal en vooral in warme landen - sommige zeer nuttig, andere schadelijk en gevaarlijk, weer andere onaangenaam en lastig zijn.
| |
| |
Of er zich op dit eiland in vroegere jaren verscheurende en wilde dieren hebben opgehouden, ben ik niet te weten kunnen komen, zooveel is echter zeker, dat zij er tegenwoordig niet worden aangetroffen en ook door gebrek aan zware en uitgestrekte bosschen moeielijk hier eene schuilplaats zouden vinden, doch zooveel te rijker is de verscheidenheid van de andere dieren, waarvan wij hier eene lijst laten volgen; wij beginnen met:
2e Klasse. veelvoeten. (polypi).
Gerangschikt volgens het stelsel van J. van der Hoeven.
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
Orde II. Octatinia. |
|
|
Fam. II. Xenina. |
|
1. |
Xenia umbellata. |
} Polypi |
2. |
Anthelia Glauca |
} Polypi |
3. |
Ronella Americana. |
Zeepolyp. |
|
Fam. IV. Halcyonina. |
|
1. |
Alcyonium ventilabrum. |
Paletspons. |
2. |
Alcyonium flabelliforme. |
Waaierspons. |
3. |
Alcyonium fistulosum. |
Pijpspons. |
|
Fam. VII. Corticata. |
|
1. |
Gagonia flabellium. |
Zeewaaier. |
2. |
Gagonia ventalina. |
Meerminwaaier. |
3. |
Gagonia muricata. |
Gedoornde zeebloem. |
4. |
Gagonia venucosa. |
Zeeheester. |
|
Orde III. Polyactinia. |
|
|
Fam. VIII. Madreporina. |
|
1. |
Madrepora clamicornis. L. |
Boetisji. |
2. |
Madrepora ramea. L. |
Kraalsteen. |
3. |
Madrepora sastigiata. L. |
Kima lenga. |
4. |
Madrepora verrucosa. |
|
|
Fam. X. Gyrosa. |
|
1. |
Marandacua labyrinthica. |
|
2. |
Marandacua arcolata. |
|
3. |
Marandacua natans. L. |
Drijfsteen. |
|
Fam. XII. Zoanthina. |
|
1. |
Mamillitera cavotina. |
|
3e Klasse. zeenetels. (acalaphae).
|
|
Orde I. Siphonophora. |
|
|
Fam. I. Vilellidae. |
|
1. |
Medusa Vilella. |
Portugeesche manuaar. |
|
Orde III. Discophorae. |
|
|
Fam. VI. Rhizostomidae. |
|
1. |
Cassiopea frondosa. |
Kima-kima. |
|
Fam. IX. Aequorideae. |
|
1. |
Aequorea violacea. |
Loena di aiva. |
| |
| |
4e Klasse. Stekelhuidigen. (echinoderma).
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
Orde I. Pedicellata. |
|
|
Fam. II. Asteridae. |
|
1. |
Asterias discoidea |
} Zeesterren. |
2. |
Asterias papposa. |
} Zeesterren. |
|
Fam. III. Echiuidea. |
|
1. |
Echinus mamillatus. |
Zeeappel blanco. |
2. |
Echinus excentricus. |
Zeeappel preto. |
|
Orde II. Apoda. |
|
|
Fam. VI. Sipunculaceae. |
|
1. |
Holothuria Priapus. |
Banana di aarde. (Trepang). |
8e Klasse. gekorvene dieren. (insecta).
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
1e Orde. Myriapoda. |
|
|
Fam. I. Julidae. |
|
1. |
Julus. Latr. |
Bietje Korrá. |
|
Fam. 2. Scolopendridae. |
|
1. |
Scolopendrum morsitans. |
Duizendbeen, die hier zeer groot is. |
|
Fam. 3. Thyoaniae. |
|
1. |
Loprisma Saccharina. Latr. |
|
|
3e Orde. Parasitica. |
|
|
Fam. 5. Haematicoma. |
|
1. |
Pediculus hum. capitis. |
Pieeuw. |
2. |
Pediculus hum. corporis. De Geer. |
Aranga. |
3. |
Pediculus pubis. L. |
Platluis. |
|
Fam. 6. Mallophaga. |
|
1. |
Philopterus baculus. (Nitzs). |
Pieeuw di Palomba. |
2. |
Trichodectus latus. |
Karpata. |
|
4e Orde. Suctoria. |
|
|
Fam. 7. Pulicidae. |
|
1. |
Pulex inactans. L. |
Proega. |
|
6e Orde. Diptera. |
|
|
Fam. 10. Anthericenae. |
|
1. |
Musca illucina. |
Moeska di boesano. |
2. |
Musca domestica. |
Moeskita. |
3. |
Musca carnaria. |
Moeskita grandi. |
4. |
Musca tenax. |
Moeska di secreet. |
5. |
Microdon apiformis. |
|
|
Fam. II. Tanystonata. |
|
1. |
Leptis vermilae. |
|
2. |
Bombilius Surinamensis. |
|
3. |
Asilus. |
|
4. |
Conops Sanguisuga. |
Lembe-lembe. |
5. |
Conops infausta. |
Moeska di Maisji. |
|
Fam. 8. Nemocera. |
|
1. |
Tipula. |
Langpoot. |
2. |
Culex pitriens. L. |
Sangoera. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen, |
3. |
Culex annulatus. L. |
Slobkous. |
|
7e Orde. Hymenaptera. |
|
|
Fam. 14. Mellifcra. |
|
1. |
Apis mellifica. |
Honingbij, door den gouvern. van Raders hier aangebracht, doch door gebrek aan bloemen kan zij hier niet tieren. |
|
Fam. 15. Diplopteryga. |
|
1. |
Polistes. L. Eenige varieteiten. |
Maribomba, een wesp. Haar nest is een regelmatige veelhoek. |
2. |
Eumenes Cractata, 2 Paar. |
|
|
Fam. 16. Heterogyna. |
|
1. |
Formica cephalota. |
Hana-hana. |
2. |
Formica rubra. L. |
Frominge stinki. |
3. |
Formica rubra. minor. |
Frominge korra. |
4. |
Formica rubra. minima. |
Frominge di papaija. |
5. |
Formica rufescens (Latr.) |
Frominge loko. |
|
Fam. 21. Ichneumonides. |
|
1. |
Ichneumon niger. L. |
Mamondenga. |
|
8e Orde. Lepidoptera. |
|
|
Fam. 25. Nocturna. |
|
1. |
Tinea eronymella. L. |
Mot. |
2. |
Tinea pellionella. |
Idem. |
3. |
Phalaena. L. |
Barboeletta di anotsji. |
4. |
Fortrix. L. |
Idem, de rups op mimosa farnesia. |
5. |
Nocturna gama. L. |
Idem, de rups op amaranthus viridis en portulacca. |
|
Fam. 26. Crepuscularia. |
|
1. |
Sphinx niger. L. |
Barboeletta di rouw. |
2. |
Sphinx latrusca. |
Barboeletta di anotsji. |
3. |
Sphinx bombyle formis. |
Idem; rups van Plumeria en Solanum. |
|
Fam. 27. Diurna. |
|
1. |
Equis lerlus. L. |
} Barboeletta de dia. |
2. |
Erycina. |
} Barboeletta de dia. |
3. |
Papilio. |
} Barboeletta de dia. |
4. |
Biblis. |
} Barboeletta de dia. |
5. |
Brassotis. |
} Barboeletta de dia. |
6. |
Damais. |
} Barboeletta de dia. |
|
9e Orde. Neuroptera. |
|
|
Fam. 31. Libellulinae. |
|
1. |
Libellula puella. L. |
} Glazenmaker; Sin-sin. |
2. |
Libellula depressa L. |
} Glazenmaker; Sin-sin. |
|
Fam. 32. Ephemerinae. |
|
1. |
Ephemera Vulgata. L. |
Moeskita di anja nobo. |
|
Fam. 34. Termitinae. |
|
1. |
Psocus pulsatorius. L. |
Houtluis. |
2. |
Termes fatale. L. |
Komegijn. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
|
10e Orde. Hemiptera. |
|
|
Fam. 35. Coccinae. |
|
1. |
Coccus cacti. |
Cochenilia. |
2. |
Chermes infausta. |
Pies-Pies, een soort van kever. |
|
Fam. 39. Geocorysae. |
|
1. |
Cymex lectularius. |
Chincha. |
|
11e Orde. Ortophesa. |
|
|
Fam. 40. Gryllidae. |
|
1. |
Gryllus migratorius. L. |
Tira Cochi. |
2. |
Gryllus viridissismus. L. |
Tira cochi borde. |
3. |
Achetes domestica. L. |
Kriki. |
|
Fam. 42. Blattariae. |
|
1. |
Blatta orientalis. L. |
Kakalaka. |
2. |
Blatta eutea minor. L. |
Kakalaka chikito. |
3. |
Blatta sylvestris. L. |
Kakalaka matroos. |
|
Fam. 51. Rhynechophora. |
|
1. |
Calandra Granaria. |
Goero-goeroe. |
|
Fam. 60. Clavicornia. |
|
1. |
Dermestes foetidus. |
Baca di tera. |
2. |
Byrrhus. L. |
|
|
Fam. 61. Lamellicornia. |
|
1. |
Scarabacus filipendula. |
|
2. |
Scarabacus unicolor. |
|
|
Fam. 63. Carabicina. |
|
1. |
Carabus Coriaceus. L. |
Tor di arva Saroe, of vuurvlieg; geeft bij avond een helder phosphorisch licht. |
|
Fam. 68. Serricomia. |
|
1. |
Cantharis noctiluca. |
Bietje kondela. |
2. |
Cantharis foetidus. |
Pies-pies di kapot. |
9e. Klasse. spinachtige dieren. (arachnoiden).
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
Orde I. Polygonopoda. |
|
|
Fam. I. Pycrogonida. |
|
1. |
Proxichilus. Latr. |
Haranja di lamar. |
|
Orde III. Acarina. |
|
|
Fam. III. Acarea. |
|
1. |
Acarus domesticus. De Geer. |
Miet. |
|
Orde IV. Phalangita. |
|
|
Fam. X. Phalangita. |
|
1. |
Phalangium oxidus. |
Haranja. |
|
Orde V. Pseudo scorpiones. |
|
|
Fam. XI. Pseudo scorpiones. |
|
1. |
Chilifer cancroides. |
Scorpioen di boeki. |
|
Orde VII. Pedipalpi. |
|
|
Fam. XIV. Scorpiones. |
|
1. |
Sevicauaflorpio da. |
Scorpioen. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
|
Orde VIII. Araneidea. |
|
|
Fam. XV. Araneidea. |
|
1. |
Clubiora holosericca. |
Haranji di patoe. |
2. |
Aranea domestica. L. |
|
3. |
Theridion malignum. |
Oranjespin. Dezen naam draagt zij wegens een klein en helder oranjevlekje aan den spintepel, dat, naarmate zij getergd wordt, een rooder kleur krijgt. Zij houdt zich op in het loof van dividivi, wilde salie, doch meer in dorre pinda-bladeren. Den steek herkent men bij kleurlingen aan een grijs, vochtig, rond vlekje ter grootte eener erwt. De verschijnselen na den steek zijn bijna als die van de tarantula, vandaar de benaming Baila di haranja (spinnedans). Het tegengift, door het volk gebruikt, bestaat uit een mengselvan groene mispel, tabak en urine. In drie dagen volgt er genezing. Deze spin is doodelijk voor viervoetige dieren, die gewoonlijk binnen 24 uren onder hevige zwelling sterven. Kippen en kalkoenen eten haar op, evenals ook andere venijnige insecten, doch zonder gevolg. Echter is de bewering dat deze spin onschadelijk is onwaar. |
4. |
Epeira diodema. |
|
5. |
Dolomedes mirabilis. |
|
6. |
Lycosa saccata. |
|
7. |
Altus scenicus. |
Diender. |
10e Klasse. schaaldieren. (crustacea).
|
|
Orde VII. Isopoda. |
Inlandsche benamingen. |
|
Fam. XVIII Oniscides. |
|
1. |
Oniscus asellus. L. |
Baca di terra. |
|
Fam. XIX. Asellota. |
|
1. |
Oniscus aquaticus. |
Baca di lama. |
|
Orde X. Decapoda. |
|
|
Fam. XXVII. Caudina. |
|
1. |
Crangon major. |
Kabaron. |
2. |
Crangon minor. |
Garnaatje. |
|
Fam. XXVIII. Astacina. |
|
1. |
Astacus fluviatilis. |
Kreeft di poos. |
2. |
Astacus maritimus. |
Kreeft. |
|
Fam. XXX. Arromura. |
|
1. |
Pagurus Bernhardus. |
Soldaatje. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
|
Fam. XXXIV. Cancrina. |
|
1. |
Cancer pagurrus. L. |
Kangreeuw di Hollanda. |
2. |
Gerarcina ruricola. |
Kangreeuw. |
3. |
Gerarcina alba. |
Kangreeuw blanco. |
4. |
Gelasimus vocans. |
|
5. |
Eriphia spinifrons. |
Kangreeuw Soembi. |
6. |
Cancer pelagicus. L. |
Pannekrab. |
7. |
Cancer moerus. L. |
Geengoe. |
12e Klasse. schelpdieren. (conchiferae.)
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
Orde II. Lamellibranchiata. |
|
|
Fam. II. Ostracea. |
|
1. |
Ostrea edulis. L. |
Oester, klein van soort. |
|
Fam. V. Arcacea. |
|
1. |
Arca Noachi. L. |
Noachs ark. |
2. |
Arca tortuosa. |
|
|
Fam. VI. Mytilaceae. |
|
1. |
Mytilus edulis. L. |
Paloeli, mosselen. |
2. |
Pinna nobilis. L. |
Hamdoublet. |
|
Fam. VII. Trygoniacea. |
|
1. |
Trygonia pectinata. |
|
|
Fam. VIII. Naiadeae. |
|
1. |
Unio pictorum. |
Patoeti di vera. |
|
Fam. XIII. Veneraceae. |
|
Venus erycena. |
Lang. |
13e Klasse. weekdieren. (mollusca).
|
|
Orde II. Gasteropoda. |
Inlandsche benamingen. |
|
Fam. VII. Cyclobranchiata. |
|
1. |
Chiton cumminghii. |
Tapa conchi. |
2. |
Patella umbella. |
} Schoteltjes. |
3. |
Patella scaphroides. |
} Schoteltjes. |
|
Fam. VIII. Asphidobranchiata. |
|
1. |
Haliotis harva. |
Zeeoor. |
|
Fam X. Ctenobranchiata. |
|
1. |
Trochus maculopus. |
Getakte piramied. |
2. |
Turbo littoreus. |
Alikruik. |
3. |
Scalaria communis. |
Gewone wenteltrap. |
4. |
Scalaria Curasavica. |
Kokolisji di kalkoena. |
5. |
Conus virgo. |
Mennisten toot. |
6. |
Oliva erythrostoma. |
Dadelhoorn. |
7. |
Voluta pallida. |
Jufferhoorn. |
8 |
Voluta musica. |
Muziekhoorn. |
9. |
Raccinum echinophorum. |
Geknobbelde Bethoorn. |
10. |
Raccinum Surinamensis. |
Surinaamsche kinkhoorn. |
11. |
Raccinum undatum. |
Wulk. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
12. |
Strombus gigas. |
Koorkoor, kromhoren. |
13. |
Murex ramosus. |
Stekelhoren. |
14. |
Murex colus. |
Fransche spil. |
15. |
Murex vetagus. |
Snuitpen |
|
Orde III. Cephalopoda. |
|
|
Fam. XIV Octopoda. |
|
1. |
Octopus vulgaris. |
Zeekat. |
14e. Klasse. visschen. (pisces.)
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
SECTIO II. CHONDROPTERYGII. |
|
|
Orde III. Dermiobranchii. |
|
|
Fam. IV. Batides. |
|
1. |
Cephaloptera giorna rissi. |
Raja, rog. |
|
Fam. V. Selachii. |
|
1. |
Squatus Americanus. |
Tibron, haaien, gewone en kruishaai. |
|
SECTIO. IV. OSTESPHERYGII. |
|
|
Orde VII. Lophobranchii. |
|
|
Fam. IX. Lophobranchii. |
|
1. |
Sygnathus hippocampus. |
Kabaai di awa, zeepaardje. |
|
Orde VIII. Pectognathi. |
|
|
Fam. X. Gymnadantes. |
|
1. |
Diodon atinga. L. |
Gin-ga, egelvisch. |
|
Fam. XI. Scelodermi. |
|
1. |
Balistes aculeatus. L. |
Brandhoro vissi. Brandhoorn-visch; de steek vergiftig. |
2. |
Ostracion triqueter. |
Kaja di morto, doodkist. |
|
Orde IX. Malacophterygii. |
|
|
Fam. XIII. Cyphinoedei. |
|
1. |
Cyprinus barbus. L. |
Barbeen, barbeel. |
2. |
Cyprinus barbus. ?. |
Geelstert. |
|
Fam. XIV. Cyprinodantes. |
|
1. |
Characinus cyprinoides. |
Karmaau, Curaçouwsche zalm. |
|
Fam. XV. Characini. |
|
1. |
Myletes macroponus. Cuv. |
Sardientje, sardijn; in Mei, Juni, Juli en Augustus is deze visch vergiftig. |
2. |
Hydrocion ? |
Djeente di maasi. |
|
Fam. XVIII. Esocii. |
|
Hemiramphus Brownii. Valene. |
Pikoer, binnensnoek; de groote soort soms vergiftig. |
2. |
Belone vulgaris. Valenc. |
Geepi, geep. |
3. |
Exococtus volitans. L. |
Boeladoor, vliegende visch. |
4. |
Exococtus minutus. L. |
Fleertji. |
5. |
Albula macrocephala. |
Banana. |
|
Fam. XX. Clupeaceae. |
|
1. |
Odontognathus aculeatus. |
Balagoe. |
|
Fam. XXIV. Muraenoidei. |
|
1. |
Muraena anguilla. L. |
Angieuw. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
2. |
Muraena corger. L. |
Colebra; zeepaling. |
|
Fam. XXVII. Pleunorectae. |
|
1. |
Pleuronectus pectus. |
Bot. |
2. |
Pleuronectus cyaneus. |
Kleinvissi. |
|
Ordo X. Acantopterygii. |
|
|
Fam. XXX. Labroideae. |
|
1. |
Scarus abilgardii. Valenc. |
Goetoe, papegaaivisch. |
2. |
Scarus minutus. |
Savonetje. |
|
Fam. XXXIII. Halibatrachii. |
|
1. |
Cheronectes pictus. Valenc. |
Pisca soembi. |
2. |
Mathaca vespertilis. Valenc. |
|
|
Fam. XXXV. Gobiodei. |
|
1. |
Gobius Gronovii. |
Halden. |
|
Fam. XXXVIII. Scomberoidei. |
|
1. |
Temnodon Sallaton. |
Jager. |
2. |
Scomber pulcher. |
Bonito. |
3. |
Xiphias Americanus. L. |
Zaagvisch. |
4. |
Trachinotus glaucus. Cuv. |
Moelatto. |
5. |
Cybium commersonii. Cuv. |
Kabeljauw. |
6. |
Caranx thrachurus. |
Masbangoe. |
7. |
Caranx ? |
Cavanjito. |
8. |
Coryphaena hiphuris. |
Koningvisch. |
9. |
Coryphaena ? |
Oudwijf. |
10. |
Zeus faber. L. |
Zonvisch. |
|
Fam. XXXIX. Squamepennes. |
|
1. |
Chaetodon armatus. |
Kandeeltje. |
2. |
Chaetodon auritus. |
Korra. |
3. |
Chaetodon giga ?. |
Karpitan. |
4. |
Chaetodon fromitus. |
Koor-koor. |
|
Fam. XLI. Sciaenoidei. |
|
1. |
Vomen argenteus. |
Koberkoetji. |
|
Fam. XLIV. Percoidei. |
|
1. |
Perca formosa. L. |
Bers. |
2. |
Perca semniscata. |
Bers. |
3. |
Serranus guttatus. Cuv. |
Jacob Everts of Jacob Peper. |
4. |
Serranus variolosus. Cuv. |
Poeroentji. |
15e. Klasse. kruipende dieren. (reptilia.)
|
|
Orde 1V. Ophidia. |
Inlandsche benamingen. |
|
Fam. IX. Columbrina. |
|
1. |
Columber ahactulla. |
Zweepslang. |
|
Orde V. Saurii. |
|
|
Fam. XVI. Scincoedei. |
|
1. |
Scincus medicinalis. |
Colobra di meester. |
|
Fam. XVIII. Lacertini. |
|
1. |
Lacerta marmorata. |
Blauwsana. |
|
Fam. XIX. Iguanoidea. |
|
1. |
Iguana delicatissima. |
Joana. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
|
Fam. XX. Chumasleopidei. |
|
1. |
Lacuta principalis. |
Totekki. |
|
Fam. XXI. Escalobotae. |
|
1. |
Lacerta Gecko. |
Tolokki pega, pega. |
|
Orde VI. Chelonii. |
|
|
Fam. XXIII. Chelonii. |
|
1. |
Chelys fimbriata. |
Toertoeka de awa doesji. |
2. |
Testudo scobra. |
Morkooi. |
3. |
Chelonia Mydas. |
Toertoeka blanco. |
4. |
Chelonia imbricata. |
Karet. |
5. |
Chelonia cavinata. |
Dikkop. |
16e. Klasse. vogels. (aves.)
|
|
1e Orde. Natatores. |
Inlandsche benamingen. |
|
Fam. Anatinae. |
|
1. |
Mergus. L. |
|
a. |
Mergus cristatus. |
Duikelaar, inheemsch. |
2. |
Cygnus major. |
Zwaan, herwaarts overgebracht. |
3. |
Anas. L. |
Patoe, gekweekt. |
In eenige variëteiten. |
|
4. |
Querquedula. L. |
Patoe morekke; bezoekt dit eiland in het regenseizoen. |
|
Fam. Steganopodae. |
|
1. |
Pelicanus Illig. |
|
a. |
Pelicanus Cinercus. |
Pelikaan; bezoekt het eiland van tijd tot tijd. |
2. |
Plotus. L. |
|
a. |
Plotus antinga. L. |
Galinja di awa, is inheemsch. |
3. |
Phaëton. |
|
a. |
Phaëton. flavirostrus. Brand. |
Boebi; laat zich hier van tijd tot tijd zien. |
4. |
Larus. |
Boebi, idem. |
In eenige variëteiten. |
|
|
2e Ordo. Grallatores. |
|
|
Fam. Macrodactyli. |
|
1. |
Rallus. L. |
Savaan snepie; vertoont zich alleen in het regenseizoen. |
2. |
Tulica. Gm. |
Krabété, inheemsch. |
|
Fam. Longerostra. |
|
1. |
Scolotax. L. |
Snepie. |
Hiervan zijn drie variëteiten. |
1e grandi, 2e strandlooper en 3e bati-koel. |
|
3e Orde. Gallinae. |
|
|
Fam. Phasianinae. |
|
1. |
Pavo Cristatas. L. |
Pouwies, wordt hier gekweekt. |
2. |
Phasianus Gallus. L. |
Gaai i Galinja, idem. |
Komt in 7 variëteiten voor. |
1 Lakete, 2 ploema bira, 3 raboe stompi, 4 dominie, 5 mofbaard, 6 coehinchina, 7 pija de palomba. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
3. |
Numida meleagris. L. |
Galinja di Gini; wordt hier aangekweekt. |
4. |
Meleagris gallipavo. |
Kalkoena, idem. |
|
Fam. Penelopinae. |
|
1. |
Crax Pausci. L. |
Pawies, wordt aangebracht. |
|
Fam. Tetraoninae. |
|
1. |
Coturnix. Briss. (Curasavica). |
Coco-i of patroesi, inheemsch. |
|
Fam. Columbinae. |
|
1. |
Columba domestica. L. |
Palumba, gekweekt. |
Eenige variëteiten. |
|
2. |
Columba (L.) montana. |
Blauw duifi, inheemsch. |
3. |
Columba (L.) passerina. |
Toto-lika, inheemsch. |
4. |
Columba (L.) cinerea. |
Hala blanco, inheemsch. |
|
4e Orde. Scansores. |
|
|
Fam. Psittacinae. |
|
1. |
Psittacus (L.) macrourus. |
Maderlot, aangebracht. |
Drie variëteiten. |
|
2. |
Psittacus. L. |
Lora, aangebracht. |
Eenige species. |
|
3. |
Psittacus macrourus (minima). |
Perkiet, inheemsch. |
4. |
Psittacus passerinus. |
Bibitji, inheemsch. |
|
5e Orde. Passerini. |
|
|
Fam. Fringellinae. |
|
1. |
Fringilla. L. (frontatus saltator). |
Concho-zoga-el, is inheemsch. |
2. |
Fringilla. L. cinerea. |
Moffi, inheemsch. |
|
Fam. Sturninae. |
|
1. |
Icterus. Cuv. (tropicus). |
Tropiaal, inheemsch. |
|
Fam. Parinae. |
|
1. |
Parus. L. (luteslus). |
Pagara di misa, inheemsch. |
|
Fam. Certhianae. |
|
1. |
Certhia Illig. (flaveola). |
Geelborsi, inheemsch. |
2. |
Certhia longerostris major. |
Pagara carpinteer, inheemsch. |
3. |
Certhia longerostris minor. |
Pagara carpinteer chikito. |
|
Fam. Turdinae. |
|
1. |
Orpheus (Americanus). |
Choe-choe-bi, is inheensch. |
|
Fam. Trochilidae. |
|
1. |
Trochilidus. L. |
Blinkertje of kolibri, inheemsch. |
Vier variëteiten. |
|
|
6e Orde. Raptatores. |
|
|
Fam. Vulturinae. |
|
1. |
Catharthes Illig. (Curasavica). |
Wara-wara, is inheemsch. |
|
Fam. Accipitrinae. |
|
1. |
Falco (L.) furcatus. |
Gabilan piscado, bezoekt van tijd tot tijd dit eiland. |
2. |
Cymindes Illig. (Cayemensis.) |
Kini, kini, inheemsch. |
|
Fam. Strigides. |
|
1. |
Strix Sar. |
Pala broega, is inheemsch. |
Komt in drie variëteiten voor. |
|
| |
| |
17e. Klasse. zoogdieren. (mammalia.)
|
|
Inlandsche benamingen. |
|
Orde III. Celacia. |
|
|
Fam. VIII. Citacea. |
|
1. |
Balaena. L. |
Biscop, de walvisch, bezoekt soms onze kusten. |
2. |
Physeter. L. |
Noordkaper, wordt soms hier gezien (di cachelot). |
3. |
Delphinus. L. |
Tonaisna, de tonijn, komt enkele malen in de nabijheid des eilands. |
|
Orde IV. Multungula. |
|
|
Fam. XIII. Belluae. |
|
1. |
Sus. L. |
Porco, het tamme zwijn, klein van stuk, doch smakelijk. De trichinen zijn er nog niet bij waargenomen. |
|
Orde V. Solidungula. |
|
|
Fam. XIV. Solidungula. |
|
1. |
Equus caballus. L. |
Cabaai, het paard; over het algemeen klein van stuk, maar bestand tegen lange tochten, ook bij den hoogsten warmtegraad. Vooral van de Indiaansche kust wordt vreemd ras hier aangevoerd. Men beweert, en niet zonder grond, dat het van het Arabische ras afkomstig zoude zijn. |
2. |
Equus Asinus. |
Boeriko, de ezel. Dit dier is in dit gewest bestand tegen langdurige droogte. Het muildier of de muilezel, gelijk staande in kracht met het paard, wordt weinig gefokt, meer hier ingevoerd. |
|
Orde VI. Ruminantia. |
|
|
Fam. XVI. Elaphii. |
|
1. |
Cervus capreolus. |
Binaar, de reebok, is inheemsch. |
|
Fam. XVII. Caviconia. |
|
1. |
Caper hircus. L. |
Kabrieto, de tamme bok, komt in eenige variëteiten soms ook verwilderd voor. |
2. |
Ovis Aries. L. |
Karneer, het schaap, is klein van stuk, doch het vleesch zeer smakekelijk. Men heeft a. de merinossoort, hier ingevoerd door den gouverneur Baron v. Raders, b. de Arabische breêstaart, c. de Indiaansche veelhoornige en d. de gemeene kaalstaart. Allen zijn bestand tegen felle droogte. |
| |
| |
|
Inlandsche benamingen. |
3. |
Bos taurus. |
Baca, de koe, is over het geheel klein van stuk en weinig melkgevend. Door bepalingen van het gouvernement is de veredeling door invoer van vreemd ras zeer beperkt. |
|
Orde VIII. Glires. |
|
|
Fam. XX. Duplicidentata. |
|
1. |
Lepus cuniculus. L. |
Konijntje, het wilde konijn, is inheemsch, doch zeer klein van stuk. |
|
Fam. XVII. Murina. |
|
1. |
Mus rathus. L. |
Djaka, de gewone huisrat. |
2. |
Mus musculus. L. |
Raton, de gewone huismuis. |
|
Orde IX. Ferae. |
|
|
Fam. XXXIII. Canina. |
|
1. |
Canis familiaris. L. |
Cachoor, de hond, komt in vele variëteiten voor. |
|
Orde X. Chiroptera. |
|
|
Fam. XXXIX. Nycterina. |
|
1. |
Vespertilio insectivorus. |
Raton di anotsji. |
2. |
Vespertilio frugivorus. |
Vampier. |
|
|