Nederduytsche spraakkonst

waarin de gronden der Hollandsche taale naauwkeuriglyk opgedólven, en zelfs voor geringe verstanden, zo ten aanzien der spellinge als bewoordinge, duydelyk aangeweezen zyn

[p. 176]

Van de Deelwoorden.

Deelwoorden worden zo genoemd omdat zy aan de Werkwoorden deel hebben, en ook geboogen worden als de Byvoeglyke Naamwoorden; Zy worden verdeeld in Tegenwoordige en Verleedene; zynde de eerste Bedryvende, als Slaande, en de laatste Lydende, als Geslagen; deeze woorden worden ook in de Geslachten onderscheyden, en aldus geboogen.

	Eenv.
Nominativus	De Werkende Man
Genitivus	Des Werkenden Mans
Dativus	Den Werkenden Man
Accusativus	Den Werkenden Man
Vocativus	ô Werkende Man
Ablativus	Van den Werkenden Man
	Meerv.
Nom.	De Werkende Mannen
Gen.	Der Werkende Mannen
Dat.	Den Werkende Mannen
Acc.	De Werkende Mannen
Voc.	ô Werkende Mannen
Abl.	Van de Werkende Mannen

De Bedryvende Deelwoorden van 't Vrouwelyk geslacht zyn aan geen veranderinge in de Buyginge

[p. 177]

onderworpen, zo wel in 't Eenvoudig als in 't Meervoudig getal, als by 't vólgende voorbeeld blykt.

	Eenv.	Meerv.
Nom.	De Naaijende Vrouw	Naaijende Vrouwen, in alle Naamvallen
Gen.	Der Naaijende Vrouwe
Dat.	Aan de Naaijende Vrouwe
Acc.	De Naaijende Vrouw
Voc.	ô Naaijende Vrouw
Abl.	Van de Naaijende Vrouwe

De Deelwoorden van 't Onzydig Geslacht buygt men dus.

	Eenv.
Nom.	Het Verwoestend Vólk
Gen.	Des Verwoestenden Vólks
Dat.	Den Verwoestenden Vólke
Acc.	Het Verwoestend Vólk
Voc.	ô Verwoestend Vólk
Abl.	Van het Verwoestend Vólk, óf van den Verwoestenden Vólke

Het Meervoudig heeft Verwoestende Vólken in alle de Naamvallen.

Alhier staat ook aan te merken, dat indien het Lédeken een voorgaat, de eyndigende e van het Deelwoord, zo het van 't Manlyk Geslacht is, dan afgesneeden wordt, als De Werkende Man, en Een Werkend Man. Dóch in 't Vrouwelyk Geslacht heeft zulks geen plaats, want het zoud oninschikkelyk weezen te zeggen, Een Werkend Vrouw, maar men

[p. 178]

moet zeggen Eene Werkende Vrouw. In het Onzydige zegt men altoos Een Vliegend Vogeltje, maar als 't Lédeken Het daarvoor staat, voegt men 'er wel eene e achter, als Het Vliegende Vogeltje. Ik zal nu nóg een Voorbeeld óf twee van de Buyginge der Lydende Deelwoorden neêrstellen.

	Eenv.
Nom.	Een Bemind Man, óf De Beminde Man
Gen.	Eens óf Des Beminden Mans
Dat.	Eenen óf Aan den Beminden Man
Acc.	Eenen óf Den Beminden Man
Voc.	ô Beminde Man
Abl.	Van Eenen, óf Van den Beminden Man

Het Meervoudig heeft Beminde in alle de Naamvallen.

	Eenv.	Meerv.
Nom.	De Geslagen Man	Geslagene in alle de Naamvallen
Gen.	Des Geslagen Mans
Dat.	Den Geslagen Man
Acc.	Den Geslagen Man
Voc.	ô Geslagen Man
Abl.	Van den Geslagen Man

Om dit in 't Vrouwelyke uyt te drukken, acht ik dat men behoort te zeggen, Eene Geslagene Vrouw, alhoewel my niet onbekend is, dat sommige het Vrouwelyk betékenen door Geslage; dóch het eerste gevalt my beter: want wie zal bestaan te schryven, Die Vrouw wierdt geslage? Immers moet het

[p. 179]

weezen Geslagen; 't welk dan te kennen geeft, dat men de n daar niet missen kan. Indien iemand hier tegen inbragte, dat men ook niet schryft, Die Vrouw is geslagene; dien zoud ik tót antwoord te gemoet voeren, dat de eygenschap onzer taale zulks niet toelaat: want men zegt Eene ryke Vrouw; maar wie zal daarom zeggen, die Vrouw is ryke? Hieruyt blykt het dan dat die laatste e in zulk een spreekwyze achterblyven moet. Dit zelfde zy gezegd van de Deelwoorden Gevangen, Gedwongen, Gepreezen, Overwonnen, enz. welker Vrouwelyk Geslacht is, Gevangene, Gedwongene, Gepreezene, Overwonnene.

	Eenv.
Nom.	Een Verdrukte Man, en Eene Verdrukte Vrouw
Gen.	Eens Verdrukten Mans, en Eener Verdrukte Vrouwe
Dat.	Eenen Verdrukten Man, en Aan eene Verdrukte Vrouwe
Acc.	Eenen Verdrukten Man, en Eene Verdrukte Vrouw
Voc.	ô Verdrukte Man, en ô Verdrukte Vrouw
Abl.	Van den Verdrukten Man, en Van de Verdrukte Vrouwe

Het Meervoudig zo wel Manlyk als Vrouwelyk is Verdrukte in alle Naamvallen.

	Eenv.
Nom.	Het Gedrukt Boek
Gen.	Des Gedrukten Boeks
Dat.	Aan 't Gedrukte Boek

[p. 180]

Acc.	Het Gedrukte Boek
Voc.	ô Gedrukt Boek
Abl.	Van het Gedrukte Boek

Het Meervoudig is Gedrukte Boeken in alle de Naamvallen.