Logo DBNL
Langs Maas en Geul (1890)

Langs Maas en Geul

(1890)–Emile Seipgens–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Regine.

Regine.

Tot de bezittingen mijns vaders behoorde een kleine pachthoeve, in 't noordelijk gedeelte van Limburg. Larenhof - zoo heette de hoeve - lag een goed half uur van de Maas verwijderd, daar waar de bodem reeds schraler wordt en de zandgrond zich langzaam begint te verheffen. 't Geheel bestond uit een eenvoudig, niet al te groot huis, met daarnaast gelegen stalling voor één paard en twee koeien. Achter deze gebouwen strekte zich een groote moestuin uit, waarin eenige fruitboomen stonden; iets verder lagen twee à drie morgen akkerland en een kleine weide.

Op Larenhof heb ik vele dagen mijner jeugd doorgebracht en als kind gespeeld op den schoot der goede oude pachteres Regine Mulders. Ik was steeds haar lieveling en bleef het ook op lateren leeftijd, toen ik, als jongmensch belast met het beheer van vaders goederen, haar eenige kleine diensten kon bewijzen.

Om Regine zweefde iets geheimzinnigs, doch zij genoot in hooge mate de achting van allen, die haar kenden. Zij sprak weinig, toonde allen een liefderijk hart en droeg op haar gelaat, naast de edele sporen van vervlogen schoonheid, onmiskenbare teekenen van smart en zieleleed. Regine was nooit getrouwd geweest, en men wist van haar te vertellen, dat zij zich had opgeofferd om de kinderen van een verren bloedverwant groot te brengen, die op ongelukkige wijze om 't leven was gekomen, en dat ze in één enkelen nacht was grijs geworden.

Bij mijn vertrek uit Limburg ging ik ook Larenhof en de toenmaals tachtigjarige Regine vaarwel zeggen. Toen ze vernam, dat ik twee, drie jaren, mogelijk wel langer, zou wegblijven, heeft ze mij haar levensgeschiedenis medege-

deeld, die ik den lezer zoo trouw mogelijk teruggeef.

 

Ge mot dan wete, Meneer Amiel, dat Larenhof nie altied in ow familie gewèèst is. Ow grootvader hèèt 'em van ons gekocht in 't jaor achttien, ge zult later heure door wat veur omstandigheid. Maer ow grootvader en ow vader höbbe m'n altied laote wone, en zîn altied goei heere veur mîn gewèèst.

Om ow dat goed te verdûtse, mot ik mit den tied van Napoleon beginne.

In 't jaor twelf was ikke een en twintig. Mîn elders ware dood en we woonde mit ons viere op den hof, allemaol jonk volk bi-een. Renier was den altste en toen in zî zes en twintigste; maer as knecht stond hè willig onder Toon, m'n broer, die e paar jaor alder was as ikke. Toon en Renier verstonde zich as broers; al 't werk gebeurde mit gemeen euverleg en nooit höb ik tusse beijen e kwaod waord geheurd. Wat den eene wilde, wilde den andere. Renier was ook nog ietskes in de familie - maer 't was zóó ver, zóó ver, dat

't haost geen familie meer was. 't Was 'ne wees, Meneer Amiel, en hè was as 'ne jong van twelf jaor op Larenhof gekomme...

De vierde was Neurke, 'n volle nicht van Toon en van mî'n, e kînd van oome Thîs, mî'ns vaders jongste broer. Och, Meneer Amiel, was Neurke d'r maer nie gewèèst!...

Vader en oome Thîs hadde heur lève lank euverhoop gelège en veul geld verprocedeerd euver e miserabel stukske wei aan den Heikant. Toen oome Thîs storf, was hè totaal gerenuweerd. Èvel op zî sterfbed had hè vader laote roepe en dao hadde ze zich verzeund. Vader was nie meer van hem af gegaon tot hè de geest gegèven had en had Neurke geheel en al tot zich genome, want oome Thîs was straot-erm gestorve.

Noe mot ge wete, dat onze Toon altied groote goesting in dat Neurke gehad had. Al as kînd in de school was hè heur achternoa geloope, en ik weet nog, dat hè ens nao hûs kwam janke, omdat Neurke gezeid had: ‘ikke mag nie mit ow speule.’ Wegens Neurke had Toon schrikkelik gelejen onder die viand-

schap van vader en oome Thîs, zî lève lank.

Ge kont dinke, dat Toon gelukkig was. En toen vader storf, in 't jaor elf - 'k zien 'em nog zitten in z'ne groote stoel - toen moste we allemaol bî hem kommen op de opkamer. ‘Toon en Neurke,’ sprak hè, 'n half uur veur z'nen dood, ‘ge mot ow liefhöbben en samen trouwe, da's de leste wil van oome Thîs en van mî'n.’

Zoo hadde dan de twee broers door de liefde van heur kînder wille goedmake, wat ze in haat en nied tège God misdreven hadde; maer 't schient, dat God heure wins nie heurde, want dat huwlik was wel op èèrde maer niet in den hemel beslote....

In 't begin van 't jaor twelf wachtte Toon en Neurke nog maer alleen op de dispensatie van de Paus van Rome, omdat ze bloed-neef en nicht ware. De rouw van vader was nog niet om, maer ze moste zoo gauw as meuglik trouwe, want Toon was in de conscriptie gevalle - zoo hiette dat toen; hè had 'ne zeer twiefelechtige nommer getrokken, en al de getrouwde waren vrie van dienstplicht. Èvel de

dispensatie liet zich wachte. De pastoor had al tweemaol geschreve, maer de Paus zat in dien tied gevange, hè kost ook niet doen wat hè wilde, en men wist nog nie just waor hè gevange zat en of de brieve wel te recht kwame.

Noe mot ik zègge, dat ik nooit höb konne begriepe hoe onze Toon zooveel goesting en liefde veur Neurke kost höbbe - maer, keur is koop. Neurke had wel 'n aardig gezichtje, maer dao zat zoo geene lèvensgeest in, zoo niks wat 'ne man kan gelukkig make. Ze was klein, teer en bleek, onverschillig in alle zaken en veur zwaor werk nie geschikt. Spinne, naeien en breie was alles wat ze kost. Maer Toon keek door geen ander oogen as d'r heur, en lèèfde gans op as hè bi heur was.

Eindelijk kwam 'ne groote brief, maer 't was niet de dispensatie, en 't was ook niet de pastoor die hem bracht; nee Meneer Amiel, 't was de gardschampieter en e schrieve van Napoleon, dat Toon en Renier opriep om de volgende morge te Venlo onder de waopens te trèèje.

't Was in 't begin van Meert - 'k zal 't nooit

vergèten - en 't had den heelen dag gerègend. De pastoor en de burgemeester kwamen allebei om ons te treuste. Gèèrn hadde we alles gegèven om de twee ieder 'ne remplaçant te koope, maer d'r was mit geen christelike meugelikheid meer aan te komme.

De burgemeester meende, dat 'et er noe op los zou gaon, of de heel werreld most kapot gemaakt worde. Napoleon had de zes leste lichtinge, dat wil zègge alle mansvolk van twintig tot zes en twintig jaor, op ens bî de garde ingedeeld en tachtigduzend man onder de waopens gebracht. De wet verbood wel de manschappe van de drie leste lichtingen euver de grenze van 't keizerriek te bringe, maer dat gold alleen veur Renier - Toon most de armei volge nao de vier hoeke van de werreld.

Och, Meneer Amiel, hoe zal ik ow de leste nacht beschrieve, die we same doorbrachte? Ik dacht toen, dat 't de benkelikste van m'n heel lève was, en wist nie, dat er nog 'n veul vreesseliker komme most.

We zate samen op de opkamer, Neurke nève Toon, Renier aan 't venster. Niemand

sprak; Neurke snikde en verborg heur traonen aan de borst van Toon, Renier keek door 't raam hoe de donker wolke langs de maon joege. As 't licht op zi wèze viel, kost ich m'n ooge nie van hem slaon. Ik zal 't ow maer rechtut zègge, Meneer Amiel - in die nacht, te midde van al die droefheid, voelde ik, da' 'k Renier lief had, da' 'k hem al lang lief gehad had zonder da' 'k 't zelf wist.

Toen gebeurde 't, da' 'k was opgestaon en nao de keuke gegaon om nog 't een en 't ander in te pakke, wat ik de jongens wilde mitgève. Op ens was 't, of 'k iemand van de opkamer heurde komme. Ik keek op en Renier stond veur mî'n. Ik schrikte. ‘Stil... stil...’, zei hè, ‘ik meende dat de schimmel in de stal zoo onrustig was.’ Maer hè bleef veur mî'n staon en keek m'n aan as 'ne gekke mins. Z'n ooge fonkelde, en z'n lippe bewèègde zich, of hè wat zègge wilde en 't nie kost ûtbringe. Dan greep hè mîn hand en legde zine kop op mîn schouwer en snikde: ‘Adjuu, Regien, adjuu!’ - en 'k weet nie wat mîn euverkwam, Meneer Amiel, maer 'k stond as

aan de grond geklûsterd en kost geen waord ûtbringe, tot 'k èven erg snikde as Renier. Toen wist 'k, dat hè mî'n ook liefde toedroeg. Eenen oogenblik later reet hè zich los en liep nao de stal; ik verborg mîn traonen en ging nao de opkamer.

 

Regine zweeg een oogenblik en liet langzaam het grijze hoofd op de borst zinken. Zij hield den blik strak voor zich uit gericht, als stonden de beelden van 't verleden weer levendig voor haar geest. Daarna ging zij voort:

Toon had al e paar maol gezeid: ‘Dao rust geene zègen op de leste wil van vader en oome Thîs.... was de dispensatie maer vroeger gekomme.... noe is 'et te laat, te laat!...’

En dan weer: ‘Den hemel weet wo ze ons hin schikke, nao Spânje, nao Rusland, meugelik nao de Turke.

Toen Renier weer binne kwam, ging hè veur Toon en Neurke staon en zei: ‘Noe weet ik 't, Toon, noe heb ik 't gevonde, dao achter bî de schimmel is 't mî'n ingevalle -k mot bî ow blieve, we motten ons nie laote

scheijen; as ze ow mitnème nao Spânje of God weet wohin, dan teeken ikke as vriewilliger, maer van ow afgaon - nooit!’

Toen snikde we allemaol. Zoo ging de nacht om en aan slaopen had niemand gedacht.

Renier was den eerste die opstond, toen 't zes ure sloeg. 't Was tied om te vertrekken. ‘Allo, allo! laot ons verstendig zîn,’ sprak hè, ‘en 't kort maken.’ Ze grepen elk heure rooie zakdoek, waorin ik heur wat ondergoed en mondkost had ingepakt. Ze reikden ons de hand, maer we liepe snikkend mee, eerst tot aan de noteboom, toen tot aan de Maas.... Toon kusde Neurke en kusde mî'n, Renier gaf eerst Neurke de hand, toen mî'n en kost mîn hand nie loslaoten en drèèide de kop om en vèègde mit de linkse z'n traonen af.... Ik höb dudelik gezien, dat den alde vèèrman mit de kop schudde en de traonen in de oogen had. Aan den euverkant riepen ze nogmaols ‘Adjuu, adjuu!’ tot Renier Toon onder den erm nam. Ze kosten haost nie loope.

We keken heur nao zoover we koste; ze drèèide zich nog e paar maol om, winkden

ût de verte en verloren zich achter 't kreupelhout. Neurke en ikke zîn nog lang blieve bidde veur 't Christusbeeld onder de noteboom, maer 't mot wel 'n onaandachtig gebed gewèèst zîn, wat den hemel nie verheurd hèèt.

's Anderen daags bracht Schepers Jan ons de tiejing, dat Renier as vriewilliger geteikend had en bî dezelfde kompenie as Toon was ingedeeld. Verder heurde we niks meer, maondelank.

Eindelik, op 't lest van Juli, kwam 'ne brief ût'n stad, die Wilna hiette. Ze schreve, dat ze duks groot gebrek en élend leje, maer dat ze altied bi-een waren en grooten troost aan mekare hadde. D'r was nog kans op vreje, maer 't most zich gauw decideere, anders trokke ze regelrecht Rusland binnen en op Moskou aan. Och erm! onder aan den brief had Toon nog mit zooveul koerasie geschreve: Vivat Lempereur!

Verder geen tiejing meer. De zomer ging om, 't wierd herfst, 't veld en de boome stonden kaal - geen tiejing.

In 't begin van October kwam de pastoor

ons vertelle, dat Napoleon binne Moskou getrokke was, en hoe de Russen heur eige stad in brand gestaoken hadde. Af en toe heurde we meer, dan van de pastoor, dan van de burgemeester, van allerlei gevechten en veldslèèg, wo de Fransen altied de victorie in behaolde; de burgemeester bracht soms de keizerlike bulletings mit en las ze ons veur. Dao stond soms wel in van doojen en gebletseerde, maer 't was toch altied winne, winne, winne, wat de Franse deje.

Neurke en ik, we hadden 't spinrad van de zolder gehaold en zaten in de lange winter-aovond bi-een en spraken alleen van heur en van die verre landen, waor niks as sneeuw en ies lag. Och, Meneer Amiel, as 'k 'et ow bekenne mot, en meuglik is 't wel zund' gewèèst dat mîn hart zoo dacht, maer 'k most nog meer dinken aan Renier as aan Toon. Ene keer zei Neurke: ‘As ze allebeî nog maer lève.... dao most er ens ééne dood zîn...’ Toen bin ik gans akelig geworde.... 'k wist nie, as ik most kieze, wie ikke zou laote terugkomme.

Korstmis ging veurbî en we vername nog altied niks.

Evel in de eerste daag van Januari kwam groot nieuws: in den negen en twintigsten bulleting had Napoleon eindelik de waorheid motte bekenne; al z'n euverwinninge ware maer verzonne gewèèst, al z'n glorie was geloge. De groote armei was verslagen en Napoleon zelf heimelik nao Paries gevlucht. Noe, Meneer Amiel, ge zult dat zelvers ook wel weten hoe 't dao hèèt toegegaon, hoe ze van de Russen vervolgd zin en over de Berezina getrokken, en hoe d'r van viermaol honderdduzend man maer dertigduzend, krank of gebletseerd, zîn teruggekomme.

't Was op n'en Donderdag morgen - 'k was vroeg op en had de heele nacht nie geslaope. Later as geweunlik kwam Neurke mit rood gekreten ooge. ‘Regien,’ zei ze, ‘ons haop is veurbî, ze zîn dood, allebei dood, 'k heb ze van nacht zien liggen in de sneeuw!’ ‘Nee, neel’ zei ikke, ‘waorom zoude gij an droome geleuve, d'r is nog hoopl’

Och, Meneer Amiel, 't was bèter gewèèst

as den droom van Neurke was ûtgekomme!

 

Regine zuchtte en zweeg eenige oogenblikken. Dan vervolgde zij:

In de naomiddag van dezelfden dag - de sneeuw lag e paar voet hoog en 'ne griesgrauwe nevel hing euver de èèrd' - dao stormt de burgemeester binne: straks ware twee Fransen in 't dörp gewèèst mit rooi epauletten en hoog bèremutsen op, en hadde de wèg gevraogd op Brussel en verder op Paries aan; ze hadde 'nen derde kameraod, die nie meer veurût kost, in de stad achtergelaote, maer die most wel hier ergens thûs heure, z'n naam was Mulders.

We vlogen allebei de deur ût, op de stad aan, nog gauwer as de wind. In den nevel koste we geen dertig passe veur ons ût zien. ‘Wie van beije zou 't zîn ?’ snikte Neurke. ‘As Toon maer niet dood is!’ We liepe tot aan de noteboom, en den aovend begost te vallen. Op ens zien we wat zwarts in de verte aankomme.... Ene soldaot in ene breeije mantel mit 't gewèèr op de schouwer en 'n

groote bèremuts op. ‘Toon!’ riep Neurke. ‘Nee, Renier!’ antwoordde Renier, die alleen terugkwam. Hè drukte ons aan zîn hart, hè kusde ons allebei. ‘En Toon?’ vroege we allebei te geliek. Toen rolde de traonen euver Renier z'n gezicht, hè drèèide zich om en wees mit de hand wied in de verte: ‘daor ginds, daor ginds, in sneeuw en ies, veur eeuwig!’

 

Weer zweeg Regine en was zichtbaar aangedaan. Dan ging ze kalmer voort:

Alzoo was Renier alleen teruggekeerd. Ik was diep bedroefd over Toon, en toch was er in mî'n hart e wonder gevoel, pront of 'k stolz was dat Renier d'r weer was, Hè was ook in den oorlog heel wat mans geworde; in z'n houding kost me altied de soldaot herkenne, hè was rap en gauw in alles wat hè dee, en z'n woord was kort as e commando. Ik voelde, da' 'k hem van dag tot dag liever had, en 'k werkte van de morge tot den aovend om hem wèèrdig te zîn.

Dèè zomer was de gelukkigste tied van m'n heele lève. 't Was of 'n werreld vol geluk en

zège veur mî'n lag, want 'k lèèfde in de euvertuging, dat Renier bald most kommen en zègge: ‘Regien, noe höbbe we genog getreurd, laot ons noe dinken aan ons eige geluk!’

Later höb 'k duk gedacht, dat de vervulling van m'n hoop ook onmeuglik was, want zóóveul geluk kost ummers op de werreld nie bestaon. Nee, Meneer Amiel, d'r is geen volkome geluk. Toen-al was mîn geluk gauw aan 't wankele.

Neurke was heuren Toon zoo gauw vergète. Ik wist wel, dat 'et niet diep bî heur zat,maer ze treurde toch nog korter as 'k gedacht had. Nao verloop van 'n half jaor sprak ze nooit meer van Toon, en 'k geleuf ook dat ze nie meer aan hem dacht. Dao zîn van zoo'n minse, Meneer Amiel, die nie veurût en nie achterût kieken en zonder groote vreugd en groot verdriet door 't lève gaon en 't aanneme zooas God 'et ons schinke wil.

Ook kwam 'et mî'n duk veur, dat Renier e geheim op z'n geweten had. As hè ons vertelde, hoe Toon door 'ne kogel getroffe wierd en hoe hè in z'nen erm gestorve was, dan

was 't of hè nie verder kost, of hè wat verzwiege wilde. Trof hè mî'n alleen, dan kost hè geen woord ûtbringe, dan sloeg hè de ooge neer en maakte zich weg. Maer ikke nam 'et anders op, ikke dacht: wat ow drukt, jong! is de liefde.

De zomer ging om, en de herfst ging om, en in de winteraovend zat Renier tusse Neurke en mî'n, maer - van liefde geen woord. Ik dacht: hè zal wachte tot den rouw van e jaor en zes wèken om is. 't Wierd veurjaor en Renier sprak nie, en 't was zelfs of Renier schouw veur mî'n geworden was, of hè mî'n ontweek en me nie meer dorst aankieke.

In 't begin van de zomer, op 'n Zondag naomiddag ware Renier en Neurke alleen thûs gebleven. Ik most geul1) zîn bî 't jongste kînd van mî'n nicht, kosters Katrien, dat dèè middag gedeupt wierd. D'r was iets wat mî'n jaagde, wat mî'n nao hûs dreef. Ik bedankte veur de koffie, kwam alzoo vroeger terug as me verwachte kost. Ik vond 't hûs lèèg - ook in de stal was niemand. In gedachte ging ik

den hof in. D'r stond aan 't end van den hof, onder e zomerhûske van rooi en witte boone, 'n bank mit den rug op 't hûs en 't ûtzicht op 'et veld aan. Dao zate Neurke en Renier naost mekaar, Renier mit den erm om heur midde geslage....

Meneer Amiel, toen was 't of iemand mî'n mit e mes door 't hart stak.... Sprèke kost ik nie, ook geen traone laote. Ik mot wel 'ne lichte schreeuw gegèven höbbe, want Neurke en Renier spronge verschrikt op. ‘Regien,’ zei hè, ‘'t is de leste wil van Toon, die we vervulle,’ en hè sprak mit 'n stem as van iemand, die z'ne bittere nood klaagt. Èvel hè mot wel door m'n ooge tot in m'n ziel gelèzen höbbe, want hè zei nog ens: ‘Jao, Regien, daor ginds heb ik Toon motte belaove, dat ik Neurke zou trouwe: ‘gij mot heur gelukkig make’, was z'n leste woord; ik mot 't vervulle!.’

Toen was ik 'nen oogenblik kalm. Ik dee m'n best om te glimlache, pakde Neurke bî de hand en lei ze in de hand van Renier en sprak: ‘Zît gelukkig!’ Maer toen most

'k mî'n omdrèèie en nao de opkamer gaon.

Wat ik dao gelejen höb, kan 'k nooit of nimmer beschrieve. In éénen oogenblik was m'n heel lève vernietigd, was alle geluk op èèrde mî'n ontnome.... Ik wierp mî'n op de kniën en raosde: ‘O God, o God! waorom hebt ge mî'n geschape?’

 

'n Half jaor later wierd brulloft gevierd. Ik had er op aangedronge, dat ze zoo gauw as meuglik zouwe trouwe. 'K mocht geen van de twee in m'n hart beschuldige. Renier had mî'n immers nooit wat verspraoken, en ze volgden allebei de leste wil van Toon.

't Was in dien tied, Meneer Amiel, dat ow grootvader zaliger ‘de Zonneblom’ gekocht had. Ik vraogde hem om d'r hin te trekke, womit hè tevreje was. Hè kende mî'n immers, omda 'k ow grootelders jaorelank de boter had gebracht. Toen heb 'k Renier en Neurke op Larenhof gezet, tège maotige pacht, en bin as halferse1) nao de Zonneblom getogen aan den andere kant van de Maas, zes uur van hier.

Dao ginge vier jaor om eer 'k op Larenhof terugkwam. Neurke, die nooit geweten hèèt wat tusse Renier en mî'n bestaon had, kost mîn wegblieve nie begriepen en liet mî'n bî elke gelègenheid verzûken om dao te komme - maer ik kost 'et nie van me verkriege. Ik had ook van verschillende kante geheurd, dat 't heur slecht ging; in 't derde jaor betaalde ze de pacht maer half, in 't vierde in 't geheel nie. Maer ikke zweeg en dacht: laot ze mit rust, dat is de vrede veur ons allemaol. Ook geleufde 'k alle berichte nie, tot ik 'ne brief kreeg van meneer pastoor, dat ik most euverkomme. Toen bin ik d'r hingegaon om Sint Peter en Paul, 't eerst nao de pastoor. Dao vernam ik wat ikke duzendmaol gevreesd had; Renier en Neurke ware nie gelukkig. Neurke was geen vrouw veur Renier.

Op den hof zag 't desolaat ût; Neurke stond veur alle werk alleen; ze was mager en ziekelik, klaagde den heelen dag en had geenen troost en opbeuring, noch veur heur zelf, noch veur heure man; in de wieg lage twee erm wurmkes, zî verwachtte het derde; ik kende mî'n

haost nie meer terug, zóó vûl en onderkomme was alles. Renier was den heelen dag het hûs ût en was 'ne smokkeler geworde; dao was in dèèn tied veul geld te verdiene mit koffieboonen euver de Maas te bringe, wègens de Franse regie; maer zoo gewonne, zoo geronne - wat hè verdiende, bleef altemaol hangen in 't Schippers Welvaren bî Neel de Vèègtès.

Ik kan ow nie zégge, hoe zeer 'k Renier veranderd vond; z'n ooge stonde verwilderd in z'ne kop, en me kost zien, dat hè aan den drank was; 't was dezelfde mins nie meer. Toen 'k mit hem sprak en mit hem keef en hem op zîn plicht wees, liet hè zich willig leijen as e kînd; hè belaofde mî'n alles en drong er maer alleen op aan, da 'k gauw zol terugkomme. Ik versprak het hem. Toen ik 's anderen daags most vertrekke, was hè verzwonde.

As ge wist, Meneer Amiel, hoeveul mî'n dat alles kostte! Waorom most 'et ook allemaol zoo komme? En dan - wat had ikke er aan kunne verandere? Ikke had toch nie aan Renier kunne zègge: ‘ge kunt mit Neurke

nie gelukkig zîn’? En most de leste wil van Toon nie heilig zîn veur ons allemaol?

Ik most gauwer terugkommen as iemand gedacht had. Vier maond later was Neurke gelège1) van 'n jonge zoon, maer zi zelvers had 'et haost mit den dood motte bekoope. Midden in de nacht had Renier Schepers Jan gestuurd om mî'n te haole.

Ik vond Neurke erg zwak, maer ik pasde heur op of 't mîn eige zuster gewèèst was, en binnen 'n wèèk of zes begost ze d'r weer lankzaam boven op te komme....

Wat toen gebeurde, is vreisselik.... Nooit höb ik 't aan iemand kunne vertelle, en toch duzendmaol gedacht, dat er toch iemand 't geheim van mî lève wete most, alveur ik 't veur eeuwig mit in 't graf nam....

Renier had in de lesten tied, sinds ik dao gewèèst was, veul bèter opgepast en zich ook wat meer op den akker toegelegd. De pastoor meinde, dat alles nog wel te recht zou komme, maer ik had er geen hoop op. Toen Renier merkde, dat Neurke d'r weer van op

kwam, wierd hè somber en zwiegzaam, ging weer heele dage nao de Vèègtès en kwam weer dronke thûs, erger as ooit. Wèèt ge, Meneer Amiel, wat hem eigenlik zoo bedorven had? Dat was den oorlog, die had hem tot alles in staot gemaakt.

Hè had erger achterûtgeboerd as iemand wist en in 't geheim geld geleend van 'ne jud in de stad, tègen hoogen intrest. De jud wilde't geld terug höbbe of hem alles laote verkoope. E paar maol had hè gedreigd de smous te zulle doodschiete, en daobî most ik onwillekeurig aan Neurke dinke. Ik had 'n klein som bî-een gespaard - 't ging op de Zonneblom ook nie vlot in de eerste jaore -; ik gaf ze 'm om de jud tevreje te stellen op veurwaerde, dat hè 't gewèèr weg zou doen. Hè belaofde 't mî'n en bracht 'et veurloopig nao de stal; in de stad wist hè d'r wel 'ne koopman veur, hè zou 't bî eerste gelègenheid mitnème.

Op de veuraovend van m'n vertrek, 't was den twee en twintigste November, euverkwam mî'n de gedachte, da 'k wel nooit meer op Larenhof zou terugkommen en hûs en erf veur

eeuwig most adjuu zègge. Renier was ût en Neurke sliep gerust. Ik nam de lamp, ging door de keuke, keek de opkamer nog ens aan, wierp 'n oog in de melkkelder en wilde eindelik ook den ouwe schimmel adjuu zègge... In de stal stond 't gewèèr van Renier in 'nen hoek. Toen 'k mî'n omdrèèide om weg te gaon, stond Renier veur mî'n. Dronke was hè nie, maer hè was vreisselik om aan te zien.

‘Regien,’ zei hè, ‘ge wilt morgen weg...’

‘Jao,’ zei ikke, ‘Neurke is weer bèter...’

Toen greep hè mî'n mit 'nen erm vast en keek mî'n weer aan mit diezelfde fonkelende oogen as in de nacht veur 't vertrek van Toon.

‘Regien, Regien!’ riep hè aan mîn oor, ‘waorom hebde gij Neurke weer bèter gemaakt?’

Ik schrikde.

‘Maer zie ge dan nie,’ zoo ging hè veurt, ‘da' gij de schuld van alles bent, dat ikke nie lève kan zonder ow, en da 'k daerom zoo diep ongelukkig bin?’ En eer ik antwoorde kost, lag hè veur mî'n neer en sloeg z'n ermen om mî'n heen en riep: ‘Regien, Regien, ik zal alles veur ow doen, ik zal ow op m'n hande

dragen, ik zal alles doen om ow gelukkig te make, maer ge mot mî'n lief höbbe, ge mot d'r mîn zîn!’

‘Maer dat kan immers nie!’ zei ikke, terwiel ik hem terugstiet, ‘ge bent immers getrouwd, ge höbt Neurke, ge höbt ow kinder...’

‘Herinner me nie aan mîn ongeluk!’ antwoordde hè, ‘kom mit mî'n, nao 't ander end van de werreld!’

Hè greep mî'n aan en ik most mî'n verwère....

Toen kwam ik op ens op 'n gedachte, die ik meinde dat mî'n redde kost en ook hem.

‘Wat denkt ge wel,’ zei ik, ‘ik ow lief höbbe! ik haat ow, ik veracht ow!’

‘Regien, Regien!’ antwoordde hè, ‘pas op, pas op!.... Mîn beslût is genomen en ge maakt mî'n raozend! Wilt ge de mîn worde, jao of nee?’

‘Nooit,’ riep ik ‘nooit!’

‘Dink aan den tied, da'ge mî'n ook höbt lief gehad!’ zei hè.

‘Ikke höb ow nooit lief gehad, ikke heb nooit wat veur ow gevoeld!’ schreeuwde ik.

‘Ge liegt, ge liegt!’

‘Ik zwèèr ow, da'ge mî'n nooit bezitte zult! Ikke trouw 'nen andere, die ikke lief höb!’

Ikke loog 'et, maer ik zei 't om van hem af te komme.

‘Dan motte we sterve!’ riep hè, ‘eerst gij en dan ikke!’

En eer ik 't verhindere kost, greep hè 't geweer en lei op mî'n aan. 't Gewèèr ketsde.

 

Regine bedekte zich het gelaat met haar beide handen. Een rilling liep over al haar ledematen.

‘God! God! wat 'nen oogenblik!’ riep ze. Dan vervolgde zij:

Mit 'ne schrikkelike vloek gooide hè 't gewèèr in den hoek en waggelde achterût, tège de muur aan. Dat ik den dood zoo naobî onder de oogen had gekeke, gaf mî'n 'n wonder kracht. Mit eene sprung was ik bî 't gewèèr en greep 'et. Toen voelde 'k mî'n bloed koken in m'n lichaam.

‘Moordeneer!’ riep ik, ‘moordeneer, woude gij mî'n doodschiete?’ En ik bleef dreigend veur hem staon.

‘Stil!’ zei hè, en hè dazelde op z'n beene, ‘stil, Regien.... laot mî'n gaon - maer zeg mî'n nie meer, da' ge mî'n veracht....’

Toen schoof hè langs mî'n hin op de deur aan. Nog ens drèèide hè zich om: ‘Gij kunt mî'n nie lief höbbe, ik kan zonder ow nie lèven, adjuu Regien, tot in der eeuwigheid!’

‘Renier, Renier!’ riep ik hem nao, maer hè smakde de deur toe. De rukwind blies de lamp ût. In den donkere tastte ik nao de deur en vond ze eindelik. Bûte was alles stil, doodstil. Ik lûsterde aan 't venster van Neurke -ze sliep gerust. Toen sloeg ik den rok om de kop en ging op de Maas aan. Ik zocht Renier. De nacht was donker, roepe dorst ik nie om niemand te wekke. Ik liep stroomop en stroomaf, maer vond hem nie. Hoe lang ik gezocht höb, weet ik nie, maer ik begon hoop te kriege, dat hè nao Neurke was teruggekeerd.... Tège de morge, toen ik terug wilde, vond ik hem.... Z'n liek hing aan 'ne wilgeboom.

Regine kon niet voortgaan, de tranen verstikten haar stem. Na eenige oogenblikken:

Ik ging op 'nen boomstronk staon, haolde 't mes ût z'ne zak en sneed 'et liek af.... 't Was al koud en stief. Toen kost ikke niks meer van hem redde, Meneer Amiel, as z'n eer. Ennige passe verder lag z'ne boot... ik voer mit hem tot midden in de Maas, keek nog ens ze wèzen aan, dat ik zoozeer bemind had, en wierp 'em in 't water.... Noe was hè ten minste geene zelfmoordeneer, noe was hè toevallig verdronke, zoo as iedereen ook altied gemeind hèèt.... want het liek wierd drie en twintig dagen later bî Mook gevonde....

 

Weer zonk haar hoofd ter neder en zij vouwde de oude handen samen, zoodat ik een oogenblik niet wist of Regine nadacht of bad. Dan sprak zij:

‘Jao, Meneer Amiel, Neurke is twee jaor nao Renier gestorve, de kinder zîn bî mî'n gebleven op Larenhof, dèè 'k had motte verkoopen om alle schulde te betale. Ook zî zîn mî'n alle drie veurgegaon in 't graf, maer zî höbbe ten minste nooit gewete, dat heuren

ongelukkige vader zich zelf verdaon had’....

.. ....

_____

Toen ik een paar jaren later op Larenhof terugkwam, was ook Regine de andere gevolgd.


Vorige Volgende