Margraten, Mheer en Noorbeek

[p. 162]

Wolfshuis

Het gehucht Wolfshuis is gelegen aan de weg van Bemelen naar Scheulder op de ca. 1 km brede strook grond, die de meest westelijke uitloper vormde van de voormalige gemeente Wylre, tussen Margraten en Berg en Terblijt.

Bij de gemeentelijke herindeling die op 1 januari 1982 van kracht werd, is dit gebied (kadastraal bekend als Sectie F van Blad 1) gevoegd bij Margraten. Het sluit aan bij het grondgebied van Klein Welsden. De nieuwe noordgrens ligt aan de zuidzijde van de weg die van Bemelen over Gasthuis naar Wolfshuis loopt. De hoeves onder Gasthuis maken deel uit van de kadastrale gemeente Bemelen. Het even oostwaarts aan de zuidkant van de weg gelegen Wolfshuis is feitelijk een uitloper van het zo markant op het plateau van Margraten gelegen Gasthuis, waarvan de beschrijving is opgenomen in de door W. Marres en J.J.F.W. van Agt in 1962 gepubliceerde aflevering van de Geïllustreerde Beschrijving van Zuid-Limburg I, 1962, 56.

Wolfshuis is van betekenis door het opmerkelijke hoevecomplex Wolfshuis nrs. 5 en 6-7 en de oostelijk daarvan gelegen Mr. Dr. van Tienhovenmolen.

169 Wolfshuis. Overzichtsfoto vanaf nrs. 5-6/7 naar de ‘Mr. dr. van Tienhovenmolen’, opname 1988.

[p. 163]

Straatmeubilair

Wegkruis

Tegenover Wolfshuis nr. 6-7 staat een eenvoudig smeedijzeren wegkruis met gietijzeren corpus (neobarok type), XIX d. Bordje met de tekst ‘De St. Pietersberg kon ik / niet beschermen / maar over het plateau / zal ik me ontfermen’.

Boerderijen

Wolfshuis nrs. 5 en 6-7

Hoevecomplex (afb. 169), bestaande uit twee aaneensluitende boerderijen, waarvan de rechter boerderij nr. 6-7 het oudste onderdeel is.

Wolfshuis nr. 5

Kleine gesloten hoeve, opgetrokken in witgesausde baksteen, links van Wolfshuis nr. 6-7 en daarmee een complex vormend. Datering XIX B. Woonhuis met verdieping rechts van de cour met vensters in de kopgevel aan de straat; ellipsboogvormige toegangspoort ter breedte van de hof. Links een lage schuur. Belangrijk in samenhang met de aangrenzende grote hoeve.

Wolfshuis nr. 6-7

Kapitale gesloten hoeve (afb. 170-171), bestaande uit een wit gepleisterde mergelstenen woonvleugel met verdieping aan de straat en een haaks daarop aansluitend, in baksteen opgetrokken woongedeelte als rechter vleugel van het complex. Datering: XVIII a en XIX B.

170 Wolfshuis nrs. 6/7, opname 1988.

171 Wolfshuis. Deurpartij van nrs. 6/7, opname 1988.

In de voorgevel de nog originele toegangsdeur binnen een hardstenen omlijsting waarboven een driehoekig tympaan als bekroning (afb. 171); voorts gevelankers.

Links van de woning een lagere vleugel met rondbogige toegangspoort.

Opmerkelijk zijn de verschillen in hoogte van de afzonderlijke dakpartijen, die aan het complex een boeiend silhouet verlenen. Hiertoe draagt ook de grote schuur bij die het complex aan de achterzijde afsluit.

In het weiland achter het complex een bakhuis.

[p. 164]

172 Wolfshuis. De ‘Mr. dr. Van Tienhovenmolen’, opname 1988.

[p. 165]

Korenmolen

Mr. dr. van Tienhovenmolen

Op een belt aan de noordzijde van de straat ten oosten van het boerderijcomplex nrs. 5-6/7 staat de naar de natuurbeschermer P. van Tienhoven genoemde korenmolen (afb. 172). De molen vormt een markant punt in het landschap van het plateau van Margraten. De beltmolen werd gebouwd in 1855. Hij bestaat uit een in mergelsteen opgetrokken konisch gemetselde romp, die in baksteen is verhoogd. Boven de in de belt opgenomen begane grond bevinden zich twee werkzolders. De molen is gebouwd in opdracht van Jan Meijs, naar wie de molen nog lang werd vernoemd. Na een brand in 1922 volgde het jaar daarop herstel, waarbij de verloren gegane houten as vervangen werd door een gietijzeren exemplaar, dat als nr. 847 is gegoten in de ijzergieterij ‘De Prins van Oranje’ in Den Haag. Ook de roeden zijn toen vervangen. Omdat de secundair toegepaste nieuwe roeden, afkomstig uit een molen in Amsterdam te lang waren, moest de romp in baksteen 1,25 m worden verhoogd. Tot 1938 is de molen in gebruik geweest. Nadien verwisselde hij regelmatig van eigenaar. In 1956 werd de stichting ‘Het Limburgs Landschap’ eigenaar, die de naam van de molen in 1957 omdoopte als posthuum eerbewijs aan Pieter Gerbrand van Tienhoven (1875-1953), voorzitter van de ‘Verenigigng tot Behoud van Natuurmonumenten’ en oprichter en eerste voorzitter van de vereniging ‘De Hollandse Molen’. De molen werd in 1971-1972 gerestaureerd.

- Literatuur. E. Boere, De Mr. Dr. van Tienhovenmolen, Molenstichting Limburg 8 (1979), nrs. 1 en 2.

Moordkruis.

In de molenromp is, links van de ingang, een hardstenen grafkruis ingemetseld. In gotische letters is in het kruis de volgende inscriptie gebeiteld:

....oer
.ie: ziele
in den jaer: m:cccc:xvii: op sent
iohûs daech: baptistê wart h.. claes
goltsmet ermoert vû sinê gestê

Het kruis heeft oorspronkelijk gestaan voor een hoeve in het gehucht Gasthuis.

- Literatuur. Voorl. Lijst 1926, 557; G.C.M. Egelie, Wegkruisen in Limburg, Zutphen 1980, 15-17; Molenstichting Limburg 8 (1979), 9-10.