Pastoor-deken Tijssen van Sittard. De man met de rozenkrans

[p. 9]

Voorwoord

Indien het waar is dat een parochie die zielzorgers krijgt welke ze waard is en dit mede van toepassing mocht wezen op een diocees, dan stond het bisdom Roermond rond de eeuwwende bij de Voorzienigheid wel bizonder goed genoteerd. Want terwijl voornamelijk leken als De Stuers en Cuypers zich reeds eerder met vrucht aan de behartiging van kunst en cultuur hadden gewijd, riep zij, in een voor de economische, sociale en religieuze ontwikkeling van Neerlands oudste cultuurgewest acuut geworden stadium, nagenoeg tegelijkertijd vier prominente priesterfiguren op posten, waar over de toekomst van Limburg beslist zou worden.

Voortgekomen uit en schatplichtig aan het gezegende Roda, van waaruit even vóór hen ook priester Ariëns zijn aanloop genomen had, vormden zij een viermanschap dat, verschillend van aanleg en met verscheidenheid van gaven ieder zijn eigen terrein beheersend, zich opmerkelijk aanvulde en van wie de vierde, de minst spectaculaire, de niet eens nationale en nauwelijks provinciale, op zielzorgelijk plan voorbeeldig partij gaf aan wat Nolens en Poels op staatkundig en sociaal terrein en Van Gils in de sector onderwijs met meesterschap presteerden.

Hebben de drie laatsten onuitwisbaar hun namen

[p. 10]

gegrift in de memorie van het volk dat zich grotelijks aan hen verplicht weet, de vierde, pastoor-deken Tijssen van Sittard, heeft zich de beste plaats verworven die men zich maar wensen kan: in het hart namelijk van al diegenen voor wie hij in de volle betekenis van het woord een goede herder en een vader was en door wie hij algemeen als een heilige wordt vereerd.

Een greep uit de honderden gelijkluidende getuigenissen die wij over hem verzamelden, moge dit hier even verduidelijken.

‘Voor mij geen dag zonder dat ik deken Tijssen z.g. aanroep’, verklaart, 27 jaar na het heilig afsterven van de man Gods, zijn koster; en wanneer een koster zijn pastoor heilig verklaart zou dit misschien alleen al reden genoeg kunnen zijn voor een canonisatie.

‘Priester Tijssen was een sieraad van ons bisdom en als zielzorger een voorbeeld voor ons allen, een ‘alter Christus’, getuigt een vooraanstaand geestelijke.

‘De figuur van die edele heilige mens verdient voort te leven bij het katholieke volk’, valt Antoon van de Venne, directeur van Rolduc, hem bij.

‘Als priester was hij er een uit de duizend’, herinnert coupeur Willems zich dankbaar.

‘Zo iemand moet men ver gaan zoeken’, beweert madame Geilen, een vrouw uit het volk.

‘Hij was een uitzondering, een bizondere mens’, zegt de mijnwerker Deneer.

‘Hij was een heilige’, zeggen ze allemaal, die in een bepaalde periode van zijn leven zijn wel eens moeilijke kinderen waren.

‘Wie dat niet gemerkt heeft, behoort tot de categorie van diegenen van wie de Schrift zegt: dat ze ogen hebben en niet zien, oren hebben en niet ho-

[p. 11]

ren’, besluit de geneesheer-directeur van het Sittardse ziekenhuis, die priester Louis Tijssen jarenlang van nabij geobserveerd heeft.

Tegenover deze indrukwekkende communis opinio, welke wij als uitkomst van ons uitgebreid onderzoek naar de levensomstandigheden van deken Tijssen boekten, hebben wij tenslotte eerlijkheidshalve het oordeel te vermelden van twee of drie personen die zich, nota bene dertig jaar na datum, nog door een terechtwijzing of anderszins van deken Tijssen op de tenen getrapt voelen en hem min of meer de rug hebben toegekeerd.

Het teleurstellende feit, dat het hier intellectuelen geldt die zich zo moeilijk boven hun ressentiment bleken te kunnen verheffen, werd echter ruimschoots vergoed door de levendige belangstelling in ‘de Wetenschap der heiligen’, die wij in deze tijd van natuurwetenschappelijk denken, waar de zin voor heiligheid verloren schijnen kan, bij zoveel andere intellectuelen mochten constateren. Ook door de spontane steun die wij bij ons onderzoek van hen ondervonden. Een verheugend teken intussen, dat deze intellectuelen ‘de weg terug’ zoeken, omdat zij er zich van dag tot dag méér bewust van worden, dat zonder Geloof en zonder Hoop en zonder Liefde geen enkel dieper gelegen menselijk en intermenselijk probleem tot oplossing kan worden gebracht.

Met dus slechts twee of drie nogal twijfelachtige stemmen tegen, valt er geen gevaar te duchten dat, zoals in het proces tegen Christus, de advocaten van de duivel in een eventuele causa van deken Tijssen de boventoon zullen voeren en blijft onverzwakt het woord van Ambrosius op hem van kracht, ‘dat nie-

[p. 12]

mand lofwaardiger is, dan die door allen kan worden geprezen’.

Het is dan ook de steeds dringender wordende stem van het volk in al zijn geledingen, die Monseigneur Dr. Lemmens, bisschop van Roermond, bewogen heeft een zo uitgebreid mogelijk onderzoek naar de levensomstandigheden van priester Louis Tijssen te gelasten en de nodige voorbereidingen voor de zaak der zaligen heiligverklaring van de man Gods te treffen. Wij, die de delicate taak van dat vooronderzoek kregen opgedragen, hebben ons naar best vermogen van deze opdracht gekweten.

Dat velen, die priester Tijssen zeer na gestaan hebben en bij wie we gaarne ons licht hadden opgestoken, hem naar een beter leven waren nagegaan, konden ook wij niet gebeteren. Desondanks menen wij erin geslaagd te zijn om, speurend langs de levensweg die priester Louis Tijssen gegaan is tot zijn voetstappen zich in de eeuwigheid verloren, zoveel gegevens te verzamelen als nodig bleken om een vrij volledig levensbeeld van hem te kunnen garanderen. Tenslotte moest er ergens een einde aan onze speurtocht komen, al beweren wij niet dat wij alle bronnen hebben uitgeput.

Want terwijl de zeer velen, bij wie we aanklopten om over de man Gods te getuigen, ons met de grootste bereidwilligheid te woord stonden, waren er, geestelijke personen vooral, die, toen ze vernamen dat ze onder ede gehoord zouden worden, uit scrupules verstek lieten gaan.

Anderen weer, van wie de goede deken de diepe zielsgeheimen mee naar het graf heeft genomen, hielden de vinger op de lippen en waren gereder te verontschuldigen dan sommigen van zijn eertijdse, tot

[p. 13]

een zekere welstand gekomen, zorgenkinderen die het hoofd in de veren staken of blijk gaven niets zozeer te schuwen dan aan hun vroegere miseries herinnerd te worden.

Grote wapenfeiten vallen er intussen niet te vermelden, noch opzienbarende gebeurtenissen. Wie uitzonderlijke verschijnselen verwachten, komen bedrogen uit. Gelukkig echter maar voor priester Louis Tijssen, dat de Kerk niet de uitzonderlijke verschijnselen canoniseert, doch de heldhaftige deugd. Wanneer de man Gods dan ook uit hoofde van zijn heldhaftige deugdbeoefening gecanoniseerd zou worden, zal het gelovige christenvolk geen moeite hebben hem straks als heilige te classificeren. Het zal hem zonder aarzelen onderbrengen bij de gewone, de menselijke heiligen; bij de heiligen, die het gewone vanuit hun Geloof sublimeerden en aan ons aller menselijkheid een zin, een glans en een kracht verleenden, die ons weerhouden ons op haar gebrekkigheden blind te staren of aan haar grote mogelijkheden te wanhopen.

En hij zal niet veel gemeen hebben met de heilige die Charles Pèguy voor ogen stond toen hij zei: ‘Un Saint est un monsieur difficile, c'est souvent un monsieur dangereux’ (1) Want zonder onze geestelijke of zondige slaap te verschonen, zal hij ons niet bruskeren doch helpend en helend in ons midden rondwaren als een tedere vader die zich met oneindige bekommernis neerbuigt over wie uit hun stoffelijke of geestelijke nood tot hem roepen.

‘Deken Tijssen is in de hemel’, zegt een medicus van hem, - ‘en dat weet ik, niét omdat er te zijner tijd wonderen op zijn graf zullen gebeuren, maar omdat ik niet zou weten wat deze mens, met de hem ge-

[p. 14]

schonken gaven en talenten, nòg meer van zijn leven had kunnen maken’.

En anders weer: ‘Wanneer ik over deken Tijssen spreek, weet eenieder mij te vertellen, dat het een heilige was. Wanneer ik echter vraag, waaruit die heiligheid dan wel zou blijken, blijft men het antwoord meestal schuldig. Zo eenvoudig of zo moeilijk schijnt het - o, paradox - een heilige te zijn’.

Laat de levensbeschrijving die hier volgt dan een poging wezen ter verzoening van die paradox.

Alle, de persoon van priester Louis Tijssen betreffende in dit boek verwerkte gegevens, zijn zo letterlijk mogelijk ontleend aan onder ede gehoorde getuigen, wier verklaringen in twee documentaire mappen op het Bisdom werden gedeponeerd.