Here zegen deze spijze

[p. 61]

Communicatie met vogels

15 december 1965. Temperatuur -1° C. Luchtdruk 1025 millibar. Onbewolkt.

Het gebeurde op deze heldere winterochtend, toen hij de meeuwen voerde. Hij had beide ramen van zijn dakkamer opengetrokken en wierp stukken brood naar een plat dak dat ongeveer 15 meter van zijn raam verwijderd was. In het midden van het dak stond een brede schoorsteen, of liever een vierhoekig trekgat dat misschien uitkwam op een schouw. De meeuwen waagden hier meer dan op andere plaatsen van de stad, want dit groepje huizen uit de zeventiende eeuw, volkomen geïsoleerd van de drukke binnenstad, was vrijwel onbewoond. Slechts uit één schoorsteen kwam rook. De meeuwen stortten zich krijsend op de brokken die over het dak rolden.

Eén meeuw ging nooit zitten, maar ving het brood uit de lucht. Hij waagde zich ver tussen de ongelijke dakranden, soms achtervolgd door zijn soortgenoten die zijn snelle duiken en buitelingen niet konden evenaren.

Opeens klonk een dof gekras en zag hij de meeuw in het trekgat schieten.

Het was doodstil geworden.

De meeuwen waren binnen enkele seconden verdwenen en zaten op dakranden in de omgeving toe te kijken.

Hij bleef verbijsterd naar het trekgat staren. Het platte dak was nog bezaaid met broodresten, maar zelfs geen musje waagde het één kruimeltje op te pikken. Hier had zich iets afgespeeld wat elke vogel aanging. Hij vroeg zich af of de meeuw nog in leven was.

Hij woonde hier vier maanden en had zich altijd verbaasd over de stilte van dit hofje. Hij beschouwde de dakkamer,

[p. 62]

die de rust van de late middeleeuwen ademde, als een soort sanatorium, een plek om zich terug te trekken uit de machine-stanken en -klanken van de stad.

Maar op dit ogenblik had zich iets voltrokken wat de geschiedenis te boven ging. Hij voelde zich het werktuig van de een of andere zwarte magie. Want vogels vlogen niet zomaar in schoorsteengaten. Het trekgat had iets van hun werkelijkheid opgeslokt.

Vaag besefte hij dat hij misschien uit de ban van deze gebeurtenis kon raken als hij de meeuw zou bevrijden, dood of levend. Hij besloot op onderzoek uit te gaan.

Het platte dak was door een goot verbonden met het huisje waar de schoorsteen rookte. Hij wist niet wie daar woonde, maar het bood hem de mogelijkheid het trekgat te bereiken. Hij trok zijn jas aan en liep peinzend de krakende trappen van zijn woning af. Toen hij beneden was gekomen merkte hij dat de huisdeur op slot zat en moest hij weer 4 etages naar boven om een sleutel te halen. Puffend kwam hij op straat en liep hij de poort naar het hofje door. Daar bleef hij even staan om de stilte een kans te geven. Misschien zou tussen deze dode huizen het geheim van dit voorval plotseling duidelijk worden. Maar hij hoorde alleen het gedrup van smeltend ijs.

Ergens in deze wereld van de zeventiende eeuw bevond zich een mens en een meeuw uit de twintigste eeuw. Het leek of het trekgat deze twee werelden met elkaar had verbonden. Maar hij wilde zich niet verliezen in romantische gemijmer en zocht naar het huis met de rokende schoorsteen dat vanuit zijn dakraam zo gemakkelijk te localiseren was. De straatjes waren tien tot twintig meter lang. Er lagen oude hobbelkeien. Hier en daar stond een verroeste pomp. Toen hij wat rondgelopen had, kreeg hij de indruk dat er meer hoeken dan straten waren. Elk huis vormde met het

[p. 63]

tegenoverliggende huis een straat. Eindelijk zag hij een deur openstaan, waarnaast een emmer met waswater dampte. Hij liep erheen en trok aan de bel. Vanaf een glimmende trap beduidde een vrouwtje dat hij boven moest komen. Toen hij een portaal had bereikt stond hij weer alleen. Er was maar één deur. Hij luisterde even, maar hoorde niets. Hij klopte aan en de deur werd geopend. Het vrouwtje was ongeveer zeventig jaar, maar zag er gezond en levendig uit. Ze keek hem scherp aan vanachter haar brilleglazen, maar niets wees erop dat ze verbaasd was over zijn komst. Ze deed een paar stappen terug om hem binnen te laten en vroeg wat hij wilde.

Hij bekeek met een snelle blik de kamer: een zeventiende-eeuwse woning, negentiende-eeuws ingericht. Snotneuzen, kleine luchters, lampetkannen, protserige schoorsteenstukken, koperen doosjes, wandtapijten en de daarbij passende muffige atmosfeer.

‘Er is een meeuw in een schoorsteen gevlogen. Ik kan hem via uw dak bereiken. Zou ik misschien...?’

‘Dan heeft ie een schone dood gezocht,’ zei het vrouwtje.

‘Misschien leeft hij nog. Mag ik misschien langs uw goot...?’ ‘Naar welk dak?’

‘Het platte dak naast het uwe.’

‘Maar die meeuw zal toch wel dood zijn, meneer!’

‘Het is een breed trekgat.’

‘Dan zal hij naar beneden gevallen zijn, meneer.’

‘Ik zou toch graag even kijken.’

‘Ik begrijp u wel, maar ik laat u liever niet op dak. De dakgoot is zwak en waarom zoudt u uw leven wagen voor een dode vogel?’

‘Toch zou ik...’

‘Liever niet, meneer. Ik heb allemaal rommel op zolder en u kunt er niet door.’

[p. 64]

‘Dat is dan jammer.’

‘Nu u toch hier bent. Zoudt u mij even willen helpen? Ik heb m'n matras nog op de zomerkant liggen en ik kan het zelf niet keren.’

Ze gingen een propvolle slaapkamer binnen waarin een bed stond met een reusachtig dik matras. Ze trok de dekens en lakens weg en hij zwaaide het gevaarte op zijn andere kant. ‘Dank u wel. Het spijt me dat ik u niet op dak kan laten. U houdt zeker van vogels?’

Hijgend haastte hij zich tussen de talrijke meubelstukken door en liep snel de trap af. Toen hij weer buiten stond voelde hij zich volslagen machteloos. Er was iets wat hem weerhield bij het trekgat te komen. Maar hij wilde het nog niet opgeven. Hij was hier ten slotte niet gekomen om oude vrouwtjes met hun matrassen te helpen. Zulke oudjes, die vlakbij de dood leefden, schenen door niets van hun stuk te brengen te zijn.

Weer liep hij spiedend door de kleine straatjes. Er waren geen vogelgeluiden te horen. Plotseling zag hij een ladder liggen tegen een vuile pui. Dit was zijn kans. Hij nam het ding onder zijn arm en zocht nog geruime tijd naar het huis met het platte dak. Daar plaatste hij hem tegen een muur. De treden waren half verrot, maar nog sterk genoeg om er een of twee keer snel overheen te stappen. De ladder reikte tot ongeveer een halve meter onder de goot en hij wist zich met moeite op te trekken. De goot begaf het niet.

Nu stond hij eindelijk op het platte dak en keek om zich heen. Op de nokken van de daken die niet tot het hofje behoorden zaten meeuwen trapvoetend toe te kijken. Hij had het gevoel in een andere wereld te zijn, omringd door [het] Vlaamse verleden. Alleen de vogels schenen bij iets anders betrokken te zijn...

Hij liep naar het trekgat en moest zich ophijsen om naar

[p. 65]

beneden te kijken. Zo hing hij tussen hemel en aarde en zag en begreep hij waarom dit gebeurd was op de morgen van de vijftiende december 1965.

Het trekgat kwam uit in een schouw waar op de bodem de vogel lag. Hij lag op de schouder van een nog half gekleed geraamte van een mens. Naast de hand van dit lichaam lag een glinsterende steen die licht verspreidde. Dit licht verbrandde zijn ogen, versteende zijn hoofd, zodat het te zwaar werd en hij zijn evenwicht verloor. Terwijl hij door het trekgat zakte keerde hij tot de stof terug en er zou niets van hem overgebleven zijn als de aarde (de vloer van het huis) zijn val niet gebroken had. Hij viel op zijn hoofd, naast de steen. Het was niet te verklaren wat hem hierheen had gelokt. En niemand kon later begrijpen wie de alchemist was geweest die de steen had vervaardigd. Ze waren beiden tot stof vergaan.

Boven het hofje waren weer vogels gaan vliegen.

Op het platte dak pikte een musje de laatste broodkruimels weg.