De verwarde natie

[p. 144]

Alleen in de EU

Het is niet duidelijk of de duvel of een andere malicieuze instantie ermee speelde, maar de jobstijdingen kwamen in snel tempo door. Tijdens de Algemene Beschouwingen werd bekend dat zich dit jaar waarschijnlijk minstens 45.000 asielzoekers hier melden. (Berichten over ramingen van 60.000 voor 1999 zijn onzin, tenzij we werkelijk bezig zijn, op zijn sovjets, een plan te vervullen.) En meteen daarop werden politiek en media bespeeld met de tekortschietende opvang voor Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers. Gerekend was op zo'n 200 ama-meisjes en -jongens per maand - hun bedjes stonden dan ook klaar -, in werkelijkheid gaat het om meer dan 300. De gemeenten, luidde de noodkreet der zaakwaarnemers, moeten voor deze categorie asielzoekers meer huizen ter beschikking stellen, desnoods gedwongen door het Rijk.

De Paarse bezweringsformules uit regeerakkoord, regeringsverklaring en troonrede kunnen het faillissement van het Nederlands asielbeleid niet langer verbloemen. Wat voor de goede verstaander al lang zonneklaar was, openbaart zich nu ook aan ongelovige Thomassen: Nederland is het eu-buitenbeentje en groeide daardoor uit tot kampioen asielopvang. Net niet absoluut, dan zijn Duitsland en Groot-Brittannië groter, wél relatief. Wat dit betekent, werd netjes uitgerekend door een lezeres van nrc ‘Nederland Immigratieland!’ Handelsblad. ‘Per 100.000 inwoners nemen Nederland, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten, respectievelijk 123, 54, 34 en 11 asielzoekers op (basis: halfjaarcijfers 1998).’

[p. 145]

Wie volhoudt dat het Nederlandse asielbeleid niet mag veranderen, dat het al vreselijk gemeen is bijgesteld en dat verdere aanscherping uit den boze is, mag ook eens uitleggen waarom het redelijk is dat Nederland, het dichtstbevolkte land van de eu met ook nog eens de snelst groeiende bevolking, deze onevenredige lasten moet dragen. Het aantal asielzoekers in Europa daalt, derhalve geldt nu al helemaal niet meer dat Nederland slechts aan normale internationale verplichtingen voldoet. De regering lijkt door de nieuwe(?) aantallen enigszins van haar stuk gebracht. Zij heeft handenwringend ‘een onderzoek’ aangekondigd naar de uitzonderlijke aantrekkingskracht van Nederland op asielzoekers.

Zo'n onderzoek is overbodig, de eigen Immigratie- en Naturalisatiedienst (ind) kan op een A4'tje uitleg verschaffen. 1) ‘Schengen’. Een bovennationale entiteit zonder (binnen)grenscontroles, maar niet één rechtsruimte waar dezelfde wetten en regels gelden. Wie de ‘beste’ regels heeft, krijgt de meeste asielzoekers; 2) uitnodigende, krachtig geïnstitutionaliseerde en geprofessionaliseerde opvang die tevens een aanmerkelijk bureaucratisch belang is gaan vormen (Melkert-banen voor de hoogopgeleiden); 3) ‘gratis’ (doch uiterst kostbare) rechtshulp vanaf het moment van binnenkomst tot en met het laatste beroep, zaken waar vele honderden juristen permanent mee in de weer zijn; 4) nauw luisterende, arbeidsintensieve procedures plus beroepsmogelijkheden; 5) de weergaloze driejaarregel, waardoor moedwillige procedurevertragingen uitlopen op automatische toelating; 6) de immer verder verruimde interpretaties van de Geneefse Conventie (het Vluchtelingenverdrag) door de Rechtseenheidkamer in Den Haag; 7) een overheid - politici, bestuurders, justitie, politie - van Joris Goedbloeds, waardoor mensensmokkelaars hier lage pakkansen en dito sancties wachten.

De regering kan daarom beter meteen aan de slag gaan dan weer kostbare tijd verdoen. Zij moet zich, gesteund door de Kamer, richten op het heroveren van verloren gegaan politiek terrein. Nodig is een hernieuwd besef dat, juist in een rechtsstaat, niet juristen maar gekozen volksvertegenwoordigers en ministers wetten en regels maken. Het vreemdelingenrecht is rech-

[p. 146]

tersrecht geworden. Terwijl goedgelovige politici elkaar braaf napraten dat het Vluchtelingenverdrag onaantastbaar is, zijn juristen er compleet mee aan de haal gegaan. Het is als was in hun begerige handen en heeft nog weinig van doen met zijn oorspronkelijke oogmerken. Althans hier, want Nederland neemt volstrekt andere ‘internationale verplichtingen’ in acht dan andere verdragspartners, bij wie deze zaken - terecht - wel tot het politieke domein behoren.

Als de regering toch onderzoek wil doen, dan naar de vraag hoe de bezetting van politiek grondgebied door onbevoegden ongedaan te maken. Het ongemoeid laten van de combine van juridisering en internationalisering van de politiek, betekent het einde van de parlementaire democratie. Ook zelfonderzoek is nodig. Daarin gaat het om de vraag hoe een algemene zaak als het vreemdelingenbeleid in handen kon raken van een ‘gepassioneerde minderheid’ van zaakwaarnemers, belanghebbende bureaucraten, gehaaide advocaten en fundamentalistische christenen. Het antwoord zegt veel over onze politieke cultuur, de systematische ondervertegenwoordiging van meerderheidsopvattingen en de dominantie van een hoogdravende, vrijblijvend-modieuze eliteconsensus.

september 1998