De verwarde natie

[p. 141]

‘Grenzen open!’

Zo ergens de politieke correctheid heerst, dan in Amsterdam. In die stad, volgens de burgemeester diep verlangend ‘multicultureel’ te zijn, is een normaal gesprek over de voortgaande binnenkomst van vreemdelingen, eufemistisch Nieuwe Amsterdammers geheten, al jaren onmogelijk. Als dan toch de brave sociaal-democratische wethouder Jaap van der Aa de noodklok luidt over de ongereguleerde komst naar zijn stad van Antilliaanse jongens die deels linea recta in de criminaliteit belanden, dan mag je van verantwoordelijke landelijke politici op zijn minst verwachten dat ze zijn ideeën serieus nemen.

Van der Aa wil, na jaren vruchteloos getob, dat de jongelui zich voortaan bij binnenkomst op Schiphol melden (‘registreren’), zodat zij niet meer goeddeels in de anonimiteit verdwijnen, onbekend blijven voor de burgerlijke stand (het Register) en aan scholing noch inburgering meedoen. Niet dus na korte tijd het gevang in, maar meteen naar school. Gegeven de feiten - hun komst, de ontsporingen - een verstandig, humaan voorstel. (Wie van Mook naar Amsterdam verhuist, dient zich ook bij het Register in te schrijven.) Verantwoordelijke landelijke politici dachten er echter anders over. PvdA-Kamerlid Saskia Noorman bereed op afroep de allerhoogste beginselen, haalde het stokoude, onaantastbare Koninkrijksstatuut erbij en vond dat a) het probleem helemaal niet zo groot is, en b) het best anders opgelost kan worden.

Gelukkig telt Den Haag andere verantwoordelijke politici, zoals het liberale wonderkind Gijs de Vries, na een glanzende car-

[p. 142]

rière in het Europees Parlement aangetreden als staatssecretaris van Koninkrijkszaken. Zo'n man, nog tot het hoge ambt geroepen door Bolkestein, die dikwijls waarschuwde voor het onheil dat zich op de Antillen voltrekt en deze kant uitkomt (en aan die waarschuwingen menige stem overhield), schenkt allicht andere koffie. Maar nee, staatssecretaris Gijs de Vries, op kenningsmakingsbezoek in de West, wist niet beter dan weer de al jaren effectief beleid verlammende legalistische argumenten te bezigen, gelardeerd met antidiscriminatielesjes uit het kanarieboekje. Het zijn ook Nederlanders, we mogen geen onderscheid maken, dan gaan we op kleur controleren, het Statuut staat het niet toe, het probleem is niet zo groot, het is heel goed anders op te lossen, de verplichte inburgering komt eraan, registratie stigmatiseert. Van der Aa - zo'n man, wethouder toch en leider van de grootste partij in de grootste stad van het land, moet werkelijk erg dom en ook nog eens slecht zijn - had zijn voorstel ‘lichtvaardig’ gedaan.

Het patroon doet zich in vreemdelingenzaken telkens voor. Er bestaat of dreigt een ernstig probleem, iemand vraagt er ten einde raad aandacht voor, doet suggesties ter oplossing - en de goegemeente loeit van verontwaardiging. De oogst van afgelopen week, afgezien van de ‘Antillenroute’. Het Oostenrijkse eu-voorzitterschap brengt een notitie uit over de onhanteerbaarheid van het individueel asielrecht in een tijd dat vluchtelingen collectief huis en haard verlaten om welvarender en veiliger landen op te zoeken. Een denkprikkel, maar Nederland was op slag te klein. Het voorstel wordt niet nader bekeken, de afwijzing is radicaal en ogenblikkelijk. Ook de premier schoot het ‘in 't verkeerde keelgat’. Er zijn problemen, maar die mogen zo niet worden opgelost. Hoe dan wel, hoe wil de premier bijvoorbeeld tegengaan dat Nederland buitensporig veel asielzoekers blijft opnemen?

Job Cohen (PvdA), de nieuwe staatssecretaris van Justitie, gaat daarover. Zich bij voorbaat voor zijn onwetendheid excuserend, zei hij bij zijn aantreden zich niet in de materie verdiept te hebben, gevolgd door de schaamteloze gemeenplaats dat het hem toescheen dat mensen niet voor hun plezier vluchten. Niet gehinderd dus door veel kennis van zaken debiteerde hij de bêtise

[p. 143]

dat de eu het beleid moet harmoniseren om asielzoekers beter over de lidstaten te kunnen verdelen. Maar dat is helemaal geen oplossing, dat is het probleem. Zolang Nederland onevenredige aantallen asielzoekers opneemt, door feilloze procedures en perfecte opvang te bieden, hebben andere landen er geen baat bij een hand uit te steken. Dat gebeurt ook niet, hoe beleefd minister van Justitie Korthals (vvd) het ook in Brussel vraagt.

Onder de vele tienduizenden die Nederland ook onder dit kabinet tot veilige haven kiezen, zullen zich ettelijke Kosovaren bevinden. Dithoewel de eu, aldus minister van Buitenlandse Zaken Van Aartsen (vvd), in deze kwestie een goed beleid voert. Dat de Amerikanen anders menen, komt voor hun rekening. Ter adstructie van zijn standpunt voerde de minister aan dat Nederland na de Verenigde Staten en Japan de grootste donor is van het geteisterde Kosovo. We moeten vrezen dat de andere eu-landen dezelfde denkfout maken als het om het Europees asielbeleid gaat: de eu doet het goed, want Nederland doet het uitstekend.

september 1998