Swarte ingels

[p. 207]

11

Wy lizze ússels op 'e offerstien. En om 'e beurt stjitte wy inoar in dolk yn 't hert. Ik wit net hoe lang oft ik dit noch opbringe kin, opbringe moat. Elk dy't in offer bringt, hopet, of rekkenet sels, op in beleanning. Mar de beleanning dy't wy ús yn 't foarútsjoch steld ha, wurdt hieltyd dizeniger, abstrakter. Allinne pine en hertsear folje it eachweid. De opjefte is te grut.

Fardou har flam hjit fan Freark, in rêstige, ûnopfallende jonge. Hy is trije jier âlder as har en wurket al, as timmerman. Ik kin net sizze dat ik net begryp wat se yn him sjocht. Krekt oars: hy is perfekt foar it doel dêr't er foar brûkt wurdt. Ien kear ha 'k him troffen, doe't er har op 'e brommer ophelle foar ien of oar feest. Se stie bûten te wachtsjen, en doe't er it hiem opriden kaam, skarrele ik kwânskwiis ta de skuorre út. Hy fûstke mei my. Yn 't ljocht fan 'e bûtendoarlampe seach er der treastgjend gewoan út, toar sels. Flauwe eagen. In rodzich snorke boppe weake lippen. Slûk, ljocht hier oant op 'e skouders. Net kreas en net únsjoch. Ik koe der hast frede mei ha. Doe't wy inoar yn 'e eagen sjoen hiene, sei 'k soksawat as Dus do bist Fardou har skarrel. Ja, sei er, en sels yn 't healtsjuster wie de ferheardens oer dat gegeven dúdlik fan syn gesicht ôf te lêzen.

Ik begriep it. Ik begriep it folslein. Hy koe it sels kwalik leauwe. Alle dagen de stille fraach hoe't it mooglik wie, hy en sa'nen as Fardou. Mar in tinker like it my net, dus oanfurdige er it as in soartemint wûnder. Ja, sa moast it wêze. Syn libben hie ek in kear nommen. Op 'e steiger en yn 'e boukeet

[p. 208]

soe er tsjin syn maten oer har opskeppe. Nachts dreamde er fan har, ferskynde se as in ljochtsjende ingel foar him. Mar de kleur hie er gjin weet fan.

Even fielde ik wat fan besibbens. Mar dêrnei koe 'k syn oanwêzigens net mear ferneare, hie 'k oanstriid om him te slaan en te skoppen en lyk yn syn gesicht te sizzen hoe't de saken der werklik hinne leine.

Freark lange har in helm oer, dy't er spesjaal foar de gelegenheid meinommen hie. Wat leaf, wat oandwaanlik. Hy stie noed foar har. Ik smoarde hast, koe gjin lûd útbringe doe't er de brommer starte, en Fardou achter him kroep. Se sloech de earmen net om him hinne, seach ik, mar hâlde har oan 'e sitting beet. Doe joech er gas en skeaten se fuort, opswolge troch de inketswarte nacht. Sa't ik dêr stie koe 'k it net sjen, mar ik wist dat har lange sturt ûnder 'e helm weikaam, en wiuwde.

Lykwols bin ik net de iennige dy't it dreech hat mei Fardou har aventoeren. Riemer is der ek beroerd oan ta. Noait earder ha 'k him sa teloarsteld sjoen.

Wy sitte yn syn keamer. It is in grutte gaos. Klean, boeken, platehoezen, kassettebantsjes; sels in itenspantsje stekt mei de râne tusken in heap net al te fris rûkende sokken út.

‘Ik wit it’ seit er, ‘ik wit dat it in binde is. Ik ha tasein om sels de boel oan kant te hâlden, mar ik kin my der net ta sette. Op 't stuit kin 'k my nerges ta sette, ferdomme noch oan ta.’ Hy klaut wat yn it guod dat om syn stoel hinne leit en triuwt my in bondeltsje yn 'e hannen.

‘Wat is dat?’ freegje ik.

‘Gedichten. Fan in Belch. Jotie 't Hooft. Dy pear fersen dy't ik lêzen ha fûn ik goed. Echt goed. Mar de rest... Ik kin

[p. 209]

de harsens der net by hâlde. Nim it mar mei. Ik moat it al werom ha, want ik ha 't ek wer liend.’ Hy suchtet djip. ‘Hat se it wolris oer my hân? Witst wol, net as dyn maat, mar as... No ja.’

‘Eins net. Datsoarte dingen beprate wy net tegearre. Miskien dat se mei mem nochris ien en oar útwikselet, mar wis bin 'k dêr ek net fan. Dochs leau 'k wol dat se graach oer dy mei.’

‘As kunde, ja, mar net as potinsjele frijer. Ik baal der sa fan. It giet my gewoan yn 'e kop sitten.’

‘Do klinkst hartstikkene ferlyfd.’

‘Ja hin? Ik leau it ek. Kloate. Bin 'k ris in kear echt ferlyfd, sjocht it foarwerp my net stean. En alle goaden witte dat 'k it besocht ha. O ja. Sa'n moai mokkeltsje, dy suster fan dy, en sa ûngrypber. Se hat wat oer har dat ik net pleatse kin, ik wit net hoe't ik it omskriuwe moat.’

‘No praatst echt as in ferlyfde sukkel,’ sis ik mei in wyld klopjend hert.

‘Hast gelyk, ik begjin te dwyljen. Mar dat sa'n figuer as dy Freark it wol oprêdt, dêr kin ik net by. Wat hat dy dat ik net ha? Ja, hy is âlder. Froulju skine oer 't algemien op manlju te fallen dy't âlder binne. Dêr moat ik my dan mar oan fêstklampe. Gewoan in jier of wat geduld ha. Wat in bullshit!’

Hy spytgnysket, draait it wyt fan 'e eagen foar en spraat de earmen yn in ferwezen gebeart.

‘Hasto it noch nei 't sin mei fûle Brecht?’

‘Nee.’

‘Nee? Watno?’

‘Och, ik wit net. Se is sa plakkerich, hat it oer “ús” en “wy” en docht krekt as bin wy in troud stel of sa. Dêr ha 'k gjin ferlet fan. Wat my oanbelanget wie 't in aardichheidsje,

[p. 210]

iisbaanferkearing foar salang't it duorre. No, it iis is fuort en dêrmei is 't tiid foar wat oars. Yn 'e rin fan 'e wike sil 'k har fernimme litte hoe't ik deroer tink.’

‘Foar 't wykein in frij man, ha 'k yn 'e gaten. Kinne wy moai tegearre op stap, of net. Even de sinnen fersette.’ Hy sil oerein, sakket dan werom yn 'e stoel.

‘Hoe giet it thús om en ta?’

‘Mei de âldelju bedoelst? Min. Se ha wittefaak rúzje. Skynber oer de ûnbenullichste dinkjes. Heit giet noch altyd geregeld op stap, dy lul. Der is neat feroare. Neffens my wit mem fan neat. En as dat wol sa is, wit se it frekte goed te kamûflearjen. Ik wit net wat ik derfan tinke moat. Ik wit allinne dat it my de strôt út komt.’

Prakkesearjend sjocht Riemer my oan. ‘Life sucks,’ seit er sacht. Ik knik. More than you 'Il ever know, my friend.

Ynienen springt er oerein, as moat er de beweging fan niiskrekt noch ynhelje, ôfmeitsje. Njonken syn buro sakket er op 'e knibbels, smyt wat tydskriften oan 'e kant en hellet syn pukkel foar 't ljocht. Wylst er him iepen ropt freget er my om in lp fan Pink Floyd op te setten. Dark Side of the Moon. Ik fyn him tusken Black Sabbath en Jethro Tull. Foarsichtich helje 'k him út 'e hoes, want neffens my is er fan Riemer syn broer. En dy is nochal krekt op 't spul. Mei in sidesacht boarstelke fei ik it stof derôf en set de nille op 't finyl. Ile, dreamerige lûden folje Riemer syn rommelhok. It sprekt my oan, hoewol't it mankelyk makket. As ik my omdraai sjoch ik him mei in lyts, blikken doaske oan it pielen.

‘Wat hasto by de ein?’ Nijsgjirrich kom ik tichterby.

‘Wy ha wat ekstra's fertsjinne, mei al dy shit fan 'e lêste tiid,’ seit er. ‘Kom, gean sitten.’

It doaske sit oan 'e râne ta fol wiit.

[p. 211]

‘Kocht fan Richard,’ seit er, ‘dy jonge yn dy reade Ford dy't wittefaak by skoalle stiet. Hat my ek sjen litten hoe ast in joint boust.’

Hy leit twa floeikes heal oerinoar hinne en ferspriedt de sjek. Dêrnei skuort er in hoekje fan it pakje dêr't de floeikes yn sitte. Tusken tomme en wiisfinger makket er dêr in soartemint toeterke fan, dat er yn ien fan 'e einen skoot. Boppe-op de sjek komt in stripe wiit te lizzen. Konsintrearre krijt er it op en rôlet it ta in grouwe, taps útrinnende sigaret. Twa, trije kear de tonge deroer, en klear.

‘Fjurke?’ freget er.

Ik hâld him de oanstekker foar. Hy sûcht de flam deryn en ynhalearret djip, lang en djip; krekt as yt er de reek op. Mei heal tichte eagen lit er in bytsje fleane, út 'e noas, in wolkje tusken de lippen wei. In krûdige, skerpe, mar net ferfelende geur, ûntjout him. Ik snúf. It hat wat fan droech gers, of sa.

Suver plechtich langet Riemer him oan my oer. Krekt as hy it die sûch ik de longen fol en hâld it lang binnen. It beset my wol wat, mar ik ferblik net. Sa giet de joint in pear kear hinne en wer, wylst Pink Floyd syn elektroanyske tapiten weeft en wy net in wurd wikselje, yn ôfwachting fan 'e rûs dy't syn beslach krije moat.

Der gebeurt neat. As de joint op is, sjoch ik Riemer freegjend oan.

Hy lûkt oan 'e skouders.

‘Ik fernim niks,’ seit er mismoedich. ‘En mar wachtsje en mar wachtsje. En der gebeurt neat. It liket it libben sels wol.’

Wy jouwe it net oer en draaie noch ien. It sit oars wol noflik. Riemer hinget tsjin 't buro oan en ik lynje tsjin de âlde, swiere stoel. Earst fielde ik my in bytsje mislik, draaierich ek,

[p. 212]

mar dat is oer. No fiel ik my goed, ûntspannen. It kin neat skele dat de rûs net komt. Sa is it ek bêst. Yn gjin tiden ha 'k sa op myn gemak west. Op 'e nij ha 'k in sterke driuw om Riemer yn fertrouwen te nimmen, om him te ferdútsen hoe't it mei Fardou en my sit. It kin no. Ik bin o sa sterk mei him ferbûn. As ik fan ien rie en stipe ferwachtsje kin, is 't fan him. Ik ris my ta om de goeie wurden te kiezen, om se te smeien ta ûntelbere rêdingslinen dy't ik him elk foar oar tasmite kin. Moaie, rûne wurden dy't de skerpens en wanhopigens ôfflakke, mar net fuortnimme.

Loom langje ik him de joint oer - hie 'k dy beet? - en doch de mûle iepen om myn bekentenis ôf te lizzen. Syn gesicht is skier. Ik sjoch him strak oan. En ynienen falt my it each op it snotsje dat út syn noas hinget. Of is 't net in snotsje? Ik bûch wat foaroer. Ja, wol. In rûn, ljochtgrien baltsje. Djip binnenyn komt in kribeljen opsetten. Ik wiis, triuw de finger hast tsjin syn noas, tsjin it glêzige, folsleine baltsje, dy pearel út 'e oester.

‘In snotsje,’ sis ik. De kribel sit no yn 'e kiel.

‘Wat?’

‘In snotsje. Hinget dy út 'e noas.’ Riemer sjocht sa ûnnoazel. Ik kin de kribel net mear keare, en gniis. Laitsje. Skatterje. Myn maat begjint mei te dwaan. Hy wit net wêr't ik it oer ha, mar hy laket hieltyd lûder, skoddet oer de hiele lea, âlet en raast it op 't lêst út.

Nei't wy einlings wat bekaam binne, sjit it my yn 't sin wat ik him fertelle soe. Snokkerjend sis ik: ‘Witst, leafde hin...’

‘Dy bestiet net, leau my no mar,’ seit er, neignyskjend. ‘En as it al bestiet, wit net ien der rie mei. En dan noch: wat is 't oars as de liderlikens fan in grutte aap?’

Even bliuwt it stil; en dêrnei barste wy op 'e nij yn in al-

[p. 213]

derferskuorrendst laitsjen út, sa ûnhuerich dat ik mysels net mear behearskje kin en oer de flier rôlje, de earmen om it liif slach en de triennen oer de wangen streame, oant it tapyt der wiet fan wurdt en ik skriem en skriem en skriem.