Logo DBNL
Emblemata (1618)

Emblemata

(1618)–F. van Schoonhoven–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

In miserrimam Tyrannorum vitam.
Emblema XXVI.



illustratie

 
Miser Tyrannus, cujus ensis imminet
 
Dependulus cervicibus;
 
Medijs in undis aret, & plumae leves
 
Non elaborant somnulum.
 
Mentis tumultus submovere turbidos,
 
Non gaza, nec lictor valet.

Commentarivs

+DIonysius Tyrannus, olim aliquo admirante foelicitatem regiam, & copias, opes, majestatem illius dominatus praedicante: aurcum lectum sterni curavit, & in eo

hominem poni; abacosque complures ornavit argento, auroque coelato, tum ad mensam eximiâ formâ pueros delectos jussit consistere, aderant unguenta, coronae, incendebantur odores, mensae conquisitissimis epulis instruebantur: Fortunatus sibi Damocles videbatur. In hoc medio apparatu fulgentem gladium è lacunari, setâ equinâ appensum, demitti jussit, ut impenderet illius beati cervicibus. Ille nec pulchros illos administratores adspiciebat, nec plenum artis argentum, nec manum porrigebat in mensam: jam ipsae defluebant coronae; deniquc exoravit Tyrannum, ut abire liceret, quòd jam beatus nollet esse. De quo sic Persius,

Et magis auratis pendens laquearibus ensis+
Purpureas subter cervices terruit:

Et Horat.

 
Districtus ensis cui super impiâ
 
Cervice pendet, non Siculae dapes
 
Dulcem elaborabunt soporem,
 
Non avium citbaraequc cantus
 
Somnum reducent, somnus agrestium
 
Lenis virorum.

Hoc pacto docuit Tyrannus quàm misera, quàmque omnibus periculis exposita sit Tyrannorum vita; quorum si mentes (ut+ Tacitus inquit) recludantur, possent aspici laniatus & ictus; si quidem ad omnes suspiciones pavidi sunt, ut qui

Muniti gladijs vivunt septique venenis.+

Hanc ob rem suibus similes esse Tyrannos AElianus scribit, quas+ si quis tetigerit, protinus clamare incipiunt, mortem scilicet somniantes, cum nec vellera habeant, nec lac, nec aliud quicquam praeter carnes: Sic Tyranni omnia metuunt, scientes, quòd, sicuti sues, ita & ipsi omnibus vitam debeant. Dicebat ille, neminem tantae futurum dementiae, qui diadema humi projectum, tolleret, si sciret quantum curarum agmen secum traheret. Asserit hoc Seneca Trag.

 
O Regnorum magnis fallax
 
Fortuna bonis; in praecipiti
 
Dubioque nimis excelsa loco.
 
Nunquam placidam Sceptra quietem
 
Certumve sui tenuêre diem,
 
Alia ex alijs cura fatigat,
 
Vexatque animos nova tempestas,
 
Non sic Lybicis Syrtibus aequor
 
Furit alternos volvere fluctus;
 
Vt praecipites Regum casus
 
Fortuna rotat. Metui cupiunt
 
Metuique timent. Non nox illis
 
Alma recessus praebet tutos,
 
Non curarum somnus domitor
 
Pectora solvit.

Et idem in Oedipo,

 
Quisquamne regno gaudet? O fallax bonum,
 
Quantum malorum fronte quàm blandà tegis?
 
Vt alta ventos semper excipiunt juga:
 
Imperia sic excelsa Fortuna subjacent.

+At dicat aliquis; Pulchrum est monistrari, & dicier hic est, stipari servis, vehi aureâ lecticâ, gentibus denique omnibus Fortunam dare: O miser, nescis quantum illa bona, per omnes terras fulgentia, sudoris habenti exprimant, quantum occultarum sollicitudinum tegant. Bonus Rex (ut dicebat ille) servus publicus est. Cumque omnium occupatio sit misera, Regum tamen est +miserrima, utpote qui non modò suis occupationibus laborant, sed ad alienam quoque servitutem excubant. Stipantur à servis, hominibus ut plurimum infidis, qui, quia eos timent, etiam oderunt:

 
+Tu quicunque es qui sceptra tenes,
 
Licet omne tuâ vulgus in aulâ
 
Centum pariter limina pulset,
 
Cum tot populis stipatus eas,
 
In tot populis vix una fides.

Meritoria salutatio eis adfertur à clientibus, purpurae cultoribus, muscis unctum comitantibus, siccum Regem destituentibus.+ Accedunt eos fallaces parasiti, qui (ut Plautus ait) illos intrà dentes conclusos gerunt. Timentur à subditis, sed hos intereà etiamtiment. Ita enim natura constituit; ut quicquid alieno metu magnum est, à suo non vacet. Quae autem est haec potestas, +quae sollicitudinum morsus, formidinunique aculeos vitare nequit? Vellet Rex securus vivere; sed nequit. An verò potentem

censes, quem vides velle, quod non potest efficere? qui satellite latus cingit? qui, quos terret, plus ipse timet? qui ut potens esse videatur, in servientium manu situs est? Haec regnantium plurimi adverterunt, inter quos Alexander, qui eximius Monarcha ad Diogenem, doliarem vitam agentem, ita dixisse fertur, Nisi Alexander essem, Diogenes esse vellem:

 
Sensit Alexander testâ cum vidit in illâ
 
Magnum habitatorem, quantò foelicior hic qui+
 
Nil cuperet, quàm qui totum sibi posceret orbem.

Vidit & hoc Tiberius, cùm diceret, experiendo se didicisse, quàm arduum, quàmquc Fortunae subjectum esset regendi onus. Divus Augustus, cui Dij plura, quàm ulli praestiterunt,+ non desijt quietem sibi precari, vacationem à Repub. petere. Omnis ejus sermo ad hoc semper revolutus est, ut sibi speraret otium. Quod illi, tam eximia res, visum fuit, ut, quia usu non poterat, cogitatione praesumeret.

 
O vitae tuta facultas+
 
Pauperis, angustique laris, O munera nondum
 
Intellecta Deûm.

Vorige Volgende