Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging

§ 6. Bybelverhale.

Skaduwees van Nasaret (1927).

In U Dienswillige Dienaar vertel Langenhoven ons van die geloofstwyfel en godsdiensstryd van sy studentetyd en voeg dan daarby: ‘Had ek in daardie tyd maar so 'n eenvoudige boekie in die hande gekry soos my eie Skaduwees van Nasaret sou dit my redding gewees het.’ Die brief aan 'n twyfelende student bevat 'n persoonlike belydenis waarin sy ‘jarelange worstelings.... in enkele paragrawe saam(ge)pers (is).’ Dis 'n merkwaardige dokument wat ons 'n intieme blik gee op die doolgang van 'n soekende siel: ‘'n Smagtende kind, wat weet dat hy 'n Vader het, maar wanhopig onseker is omtrent Sy gebod en Sy liefde, en verdoem word omdat hy vertwyfeld na sekerheid soek.’ Uiteindelik, na veel ondersoek en twyfel, vind hy terug ‘die God van my kinderdae, van my Pappie en Mammie.’ En hierdie hele werkie is deurdrenk van die tederheid van gelukkige kinderdae toe hy nog die Almagtige kon soebat om sy siek hondjie nie te laat doodgaan nie. Maar daarin is ook die besonke wysheid van die Christen wat in die lewensleer van Jesus van Nasaret 'n vaste anker gevind het en oortuig is dat alle kultuuropbou sonder godsdiens waardeloos is.

In ses verdigte briewe deel 'n Griekse wysgeer, Pontius Pilatus, 'n skrifgeleerde, 'n Fariseër, Martha, die Reine, en Magdalena, die Gereinigde, hul indrukke mee omtrent die persoon en leerstellings van Jesus. Uitstekend slaag Langenhoven daarin om deur die gedagtegang en styl die individualiteit van elke briefskrywer te tipeer. Sy aanvulling en uitbreiding van die Bybelse gegewens gee kleur en lewendigheid aan die welbekende lydensgeskiedenis.

Die Mantel van Elia (1932).

In sy laaste lewensjaar maak Langenhoven, nog meer as vroeër, 'n intensiewe studie van die Bybel. Herhaaldelik verwys hy in sy weeklikse rubriek Aan Stille Waters na die letterkundige skoonhede van die Bybel, en in April 1932 hou hy 'n voordrag oor hierdie onderwerp op Stellenbosch (vgl. Vers. Werke XIV) waarin hy verklaar: ‘As ek 'n boek sou

[p. 505]

skryf, sou ek hom noem: Inleiding tot die Letterkundige Studie van die Bybel’. Kort daarna begin hy die Bybelverhaal oor te vertel vir jongmense, veral met die oog op ‘die onkunde omtrent die inhoud van die Bybel wat by ons geslag van vandag so afsteek by die kennis van ons ouers en voorouers.’ In hierdie fragment: Hooftrekke van die Bybelverhaal (voltooi tot by die geskiedenis van Gideon, vgl. Vers. Werke XIV) lê hy 'n skone getuienis af omtrent die betekenis van die Bybel: ‘Vir die eenvoudige gelowige, van watter gesindte of gesindheid ook.... is daar in wat vir hom onwrikbaar vasstaan as die Woord van God, leiding deur die donker nagte van die lewe, troos in die donker dae van verdriet, en die vaste versekering van die bystand van 'n Almagtige Vader van liefde....’

Hierdie onvoltooide werk het hy opsygesit om te begin aan Die Mantel van Elia waaraan hy die laaste vier dae van sy lewe gewerk het. Elia is op weg om Achab 'n droogte aan te sê. Hy ontmoet 'n vreemdeling, wat 'n Israelitiese meisie beskerm het, en neem haar na haar verloofde. Die verhaal bevat breedvoerige uitweidings oor die godsdienstige ontwikkeling van die Joodse volk, en vertel van die onderrig wat Elia aan die jonger profete gee. Blykbaar sou dit 'n historiese roman van die ou soort geword het. As huldeblyk aan die volkskrywer is van hierdie onvoltooide verhaal 'n facsimilé-uitgawe in Langenhoven se handskrif uitgegee.