Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging

§ 29. Regina Neser.

Mev. Neser het 'n groot aantal kortverhale in tydskrifte gepubliseer en dit later gebundel in Biesies in die Wind (1932) en Maats (1933). Verder het sy twee langer verhale geskryf: Die Verstoteling (1932) en Kinders van Ismael (1933).

Mev. Neser het 'n intensiewe studie gemaak van die sielkunde van die kind, en teken soms met veel gevoel sy vreugde en smart, die kronkelinge van sy fantasie en sy reaksie op verkeerde behandeling deur ouers, wat hom vertroetel en verwen, of anders afstoot. Maar dis selde dat sy ons kan oortuig van die egtheid van haar uitbeelding, omdat die verhale meestal te opsetlik ‘mooi’ afgewerk is, en omdat byna al haar kinders 'n grootmenstaal praat. Feite kan sy skerp waarneem, maar in die voorstelling daarvan gaan die waarheid verlore deur sentimentele oordrywing.

In Die Verstoteling word die lewensloop van 'n gevalle vrou geskets. Dis 'n breed opgesette verhaal vol spannende situasies. Kinders van Ismael wil 'n beeld gee van die tragiese bestaan van die ‘blanke’ kleurling, wie se lewensgeluk telkens weer verwoes word deur die onverbiddelikheid van die oorerwingswet. In albei verhale lê daar genoeg brandstof opgestapel om 'n wêreldbrand te veroorsaak. Daar is botsings van geweldige hartstogte, verwoesting van ideale, die duiwelse intriges van 'n

[p. 368]

verbitterde vrou, die skokkende nasleep van rassevermenging benewens moord en doodslag. Maar al hierdie vuurwerk laat ons onbewoë, want daar is geen sprake van psigologiese deurdringing nie. In plaas daarvan vind ons al die welbekende eienskappe van die bioskooproman.

Skaduweeagtige figure, wat vir geen enkele oomblik hul eie lewe leef nie, tree in melodramatiese tonele op en deklameer op ouderwets-retoriese wyse. Luister maar hoe 'n predikants-weduwee haar seun wat sy van ontug verdink, te lyf gaan:

‘Jou onbeskryflike wellusteling! Natuurlik sal die drang na vleeslike genot en lae, liggaamlike belustiging jou oormeester op die oomblik wanneer jou verfoeilike aandrifte eindelik daarin geslaag het om my verbryselde gelukswêreld op my onskuldige hoof te laat neerstort!’ (Die Verstoteling.)

Of luister na 'n stukkie beskrywing:

‘Maar stadig staan Essie op, terwyl haar magnetiese oë die weduwee boei, sodat sy onwillekeurig stil bly staan, onmagtig om haar eie oë af te neem van die vlammende vonke wat uit Essie s'n spat.’

‘Vlammende vonke’ ja, en vulkaniese uitbarstings. Genoeg om gans Afrika op sy grondveste te laat sidder. Maar met al haar warme liefde vir die gevalle vrou en die ongelukkige kleurling kan die skryfster ons nie ontroer nie. En vir wie enigsins taalgevoelig is sal haar retoriese en anglisistiese styl 'n pynigende kwelling wees.