In Holland staat mijn huis

[p. 120]

Hamlet bij het vleesbraden

Die examens zijn nog net zo'n straf als vroeger. Mijn buurmeisje Leni kwam aanhollen; ze is zeventien en ik vind het een schande dat ze zo geteisterd en gepijnigd wordt de laatste weken.

Wat moet je nou weer doen?

Ik moet over een half uur een stuk van Shakespeare vertellen, zei ze. En ik heb er nog nooit een gelezen, en nooit een gezien ook. Kun jij me asjeblieft gauw even een stuk van Shakespeare vertellen?

Ik ben aan het vleesbraden, zei ik, maar kom hier op de keukentrap zitten, dan zal ik zien of ik er nog een weet. Mag het Hamlet zijn?

Het mag alles zijn als het maar Shakespeare is. Nou luister dan. Pas op het spat. Nee, het vlees spat, bedoel ik. Nou, Hamlet is een Deense prins die als maar steunend heen en weer loopt.

Waarom?

Omdat zijn moeder net getrouwd is met zijn oom. Was zijn moeder dan weduwe?

Ja.

Maar als zijn moeder getrouwd is met zijn oom, dan is dat toch geen reden om steunend heen en weer te lopen?

Luister nu, want dat komt. Hij loopt door het hele paleis, zuchtend en steunend. Ook op het dak. En daar ontmoet hij de geest van zijn vader die toevallig ook op het dak loopt en die hem vertelt dat hij indertijd door die oom vermoord is geworden.

[p. 121]

Wie is vermoord? Die geest?

Ja, die vader dus, voordat hij geest werd. En nadat hij vermoord was werd hij geest. Begrijp je? 't Ruikt lekker hè? 't Is kalfsvlees. Nou, Hamlet gelooft dat onmiddellijk, wat ik nogal naief vind, want wie gelooft er nu direct wat de eerste de beste geest op een dak vertelt, en vanaf dat moment loopt Hamlet nog meer heen en weer, in de gang en zo. Die jongen had iets omhanden moeten hebben. Hij had niets te doen, al die Shakespeare figuren hadden nooit wat te doen, daarom maken ze aldoor zo'n hoop last. Ze praten maar en een stuk eerlijk werk komt niet uit hun handen. Enfin, in de gang komt hij zijn verloofde tegen; ze heet Ophelia, onthoud die naam goed, maar inplaats van gezellig met haar uit te gaan, begint hij te zeuren over z'n moeder.

Dat was vervelend voor haar.

Heel vervelend. Zij is er dan ook erg verdrietig over. Ophelia's vader is ene Polonius, een kamerheer. Ook tegen hem doet Hamlet heel vreemd. Hij zegt bijvoorbeeld: O, bent u de visboer? Wat je niet zegt tegen je aanstaande schoonvader, en nog wel een kamerheer. Wel, dat hele gezin is er een beetje van ondersteboven, heel begrijpelijk overigens. En je had toen nog niet zoiets als een gezinsraad of een medisch opvoedkundig bureau; je had ook nog niet zo'n tijdschrift als Margriet. Als dat toen bestaan had, dan zou Ophelia zich tot de raadgeefster van Margriet hebben kunnen wenden: ‘Wat moet ik doen? Mijn verloofde loopt aldoor steunend heen en weer en praat maar steeds over zijn moeder...?’ Zie je, dan had er

[p. 122]

een oplossing gevonden kunnen worden. Nou, wat zei ik, o ja, dat hele gezin is een beetje overstuur. De moeder vraagt steeds: Hoe gaat het nou toch met je, m'n jongen, en de stiefvader, de oom dus, is ook heel belangstellend, maar al wat Hamlet mompelt is: To be or not to be. Dat moet je ook goed onthouden, dat is de belangrijkste zin.

En dan?

Nou, ze hebben in die familie de onhebbelijke gewoonte om achter gordijnen te kruipen, te gluren en af te luisteren. Een slechte gewoonte en totaal overbodig, maar die familie is er erg sterk in; steeds zit er weer eentje achter een gordijn. En als Hamlet dan nog eens ernstig met zijn moeder wil praten in haar slaapkamer - wat op zichzelf is toe te juichen, waarom zou je de dingen niet eens rustig uitpraten - dan zit er natuurlijk weer een achter een gordijn. Hamlet is daardoor geirriteerd; terecht. Hij trekt zijn degen en steekt dwars door het gordijn heen. Kijk, en dat vind ik nou zo onjuist. Ik zou toch tenminste even gekeken hebben wie het was. Maar nee, hij direct steken. En het was zijn a.s. schoonvader Polonius. Was ie dood?

Als een pier. Geef me even de margarine aan, wil je? En dan is het 't gekke dat Hamlet rustig doorpraat met zijn moeder en haar de raad geeft zich niet meer door zijn oom te laten kussen. Onzin, die raad, want ze is met die oom nou eenmaal getrouwd en bovendien op dat moment had ze helemaal geen enkele gedachte aan kussen, met die doje man achter haar slaapkamergordijn,

[p. 123]

maar Hamlet blijft er maar over doorzeuren, terwijl zijn eigen schoonvader daar aan het rapier ligt geregen en die brave man had niets gedaan, behalve afluisteren dan, maar dat is nog geen reden om iemand te doorsteken. De moeder gaat dan met haar man praten, in de trant van: ‘die jongen toch, wat moeten we met hem an. Nu heeft hij meneer Polonius weer overhoop gestoken, hij kan toch zó ondoordacht zijn hè...’ En dan besluiten ze Hamlet naar Engeland te sturen. Kostschool of zo iets?

Ik denk het wel. Kostschool of zoiets. Hij gaat, maar hij is tien minuten later weer terug, er was iets met het schip of zo. Hoe dan ook, in die tussentijd is er iets akeligs gebeurd. Zijn verloofde Ophelia was niet meer helemaal fris.

Hoezo, niet meer fris?

Nou ja, vreemd en zo en heel erg neurotisch en in de war over haar vader. In elk geval ze is in de sloot gelopen en verdronken. Hamlet keert dus terug en komt toevallig op het kerkhof waar ze net bezig zijn een graf te graven voor Ophelia. Dan staat hij heel lang te praten met een doodskop die daar toevallig ligt. En wie komt daar aan? Zijn aanstaande zwager, de broer van Ophelia.

O, maar daar heb je 't nog niet over gehad.

Nee kind, dat klopt want die was ook in het buitenland, maar nu is hij terug en hij is razend. Hij zegt dat het Hamlets schuld is dat Ophelia in de sloot is gevallen. Het is een schande, zegt hij en mijn vader Polonius heb je ook al doodgestoken. Nou, een beetje gelijk had hij wel, die zwager,

[p. 124]

vind ik tenminste. In elk geval spreken ze af dat ze zullen duelleren in het paleis. Ze maken er een soort feestje van met wijn en gebakjes en zo, ogenschijnlijk allemaal heel gezellig en koek en ei, maar het wordt een hopeloze boel. De stiefvader doet vergif in Hamlets wijn, maar moeder drinkt het per ongeluk op. De stiefvader zegt dan nog wel: Pas op, maar ze heeft zo'n dorst en slaat het achter elkaar naar binnen. En dan zegt de stiefvader terzijde: Ojee, er zat vergif in. Inplaats van dat hij haar gauw een braakmiddel geeft. En dan gaat alles heel gauw. Hamlet wordt door de ander z'n degen getroffen, maar voor hij sterft doorsteekt hij nog even zijn zwager en zijn stiefvader en zegt een heel lang gedicht op. En de rest is stilte, zegt hij dan nog gauw. Wel, daar hebben we dan ook erg veel behoefte aan, na al die herrie, maar het is alleen niet wáár, want dan komen er weer een hoop mannen met trommels. Wat ze komen doen, weet ik niet meer. Maar het hindert ook niet, want iedereen is dan toch al dood, het hele gezin, met de aangetrouwde familie is dood. Erg jammer dat het zo afloopt. Was het niet veel beter geweest als ze eerst eens even rustig alles hadden uitgepraat? Dan was het allemaal niet nodig geweest. We hebben nu nog vier minuten, zal ik Macbeth ook nog even vertellen?

Nee, zei Leni, dat hoeft niet. En daar ging ze. En het vlees was net mooi bruin.