In Holland staat mijn huis

[p. 12]

Naar maat

Als ik aan mijn vriendin Emmy vraag: Weet je niet een goeie pianostemmer, dan zegt zij meteen: O, ja, die weet ik wel, ik zal hem vanmiddag even sturen. En als je vraagt: weet je ook een geschikte aardrijkskundeleraar, of als je vraagt: weet je een bananenimporteur, of een prima leeuwentemmer, of een inktfabrikant... dan weet zij het altijd, ze heeft ze zomaar voor het aanreiken.

En daarom vroeg ik aan Emmy: Weet je ook een goeie architect? Eentje die een huis wil bouwen? En die het ook kan voegde ik er aan toe.

O ja, zei ze. Mijn oom is architect. Ik zal hem even naar je toesturen. Hij is een heel bijzondere architect. Hij bouwt huizen, volledig in stijl met de bewoners. Hij maakt bij wijze van spreken huizen naar maat. Hij bestudeert je eerst en bouwt dan een huis naar je toe, begrijp je wel? Het leek mij reusachtig en toen mijn man thuiskwam zei ik: We hebben een architect. Hij komt straks. Het klonk zo'n beetje alsof ik een nieuw huisdier besteld had.

Hoe kom je aan hem? vroeg mijn man.

Van Emmy, zei ik. Is dat de bel? Daar is ie al. De architect was een heel lieve, wat oudere en nogal vage man. Hij zou eerst graag de grond zien, zei hij, om zich heen kijkend, als verwachtte hij dat we de grond even voor hem zouden uitrollen in de suite.

Misschien kunnen we er morgen even heen gaan? opperde ik. En de volgende morgen gingen we

[p. 13]

samen kijken. Hij ging op een graspol zitten en keek om zich heen. Hij was blijkbaar bezig het huis neer te zetten in gedachten.

Waar wilt u 't liefst werken? vroeg hij, en hij strekte uitnodigend zijn hand over de klei. En waar wil uw man 't liefst werken? En waar wilt u slapen? Daar? Hij wees op een bos brandnetels. Het doet er niet zo veel toe... zei ik, eh... er moeten natuurlijk wel muren omheen zijn.

Hij kreeg iets starends en iets devoots in zijn blik. Goeie help, dacht ik, het zal toch niet een gothische cathedraal worden?

Maar even later werd hij heel zakelijk: Eerst even dit zei hij: Ik kan dit niet zó maar doen. Ik zal u eerst beter moeten leren kennen. Een ontwerp van een huis moet zoveel mogelijk stroken met de persoonlijkheid van de bewoners, dat spreekt toch vanzelf. Hoe kan ik een huis tekenen, als ik niet weet hoe u denkt, voelt, lacht, schreit, als ik niet weet hoe uw houding is ten opzichte van de samenleving. Hoe uw politieke gezindheid is... O, dat kan ik u zo vertellen, zei ik.

Nee, nee, zei hij afwerend. Niet vertellen. Dat is niet voldoende. Meemaken!

En zo kwam het dat de architect het volgend halfjaar voortdurend bij ons over de vloer kwam. Op de meest onverwachte momenten kwam hij binnen. Meestal als ik net midden in een lange geeuw was. Hij kwam binnen en sloeg ons gade. Vaak bleef hij de hele dag en keek toe als ik in kasten rommelde en bleef naast me zitten wanneer ik mijn nagels lakte.

En allengs vergezelde hij ons wanneer we uitgin-

[p. 14]

gen. Hij ging mee op visite en luisterde dan nauwkeurig naar de gesprekken en af en toe maakte hij aantekeningen in zijn boekje. Ook naar een begrafenis ging hij mee, en naar het belastingkantoor en naar mijn moeder op Zondag, want hij wilde alle facetten meemaken. In 't eerst vonden we het een beetje remmend, maar het is verbluffend te merken, hoe gauw men aan een inwonend architect went. Als hij een keer niet meeging, had ik 't gevoel dat ik mijn tas had vergeten. Alleen zag ik wel aankomen dat hij ons ook spoedig in 't bad zou wensen te zien en dat hij te ruste zou willen gaan tussen ons in.

Ik heb u beiden nog niet meegemaakt tijdens onenigheid, zei hij bestraffend.

Onenigheid? O, eh... ja dat zullen we dan eens moeten arrangeren...

Maar de moeilijkheid was, dat we eigenlijk uitsluitend onenigheid hadden over hemzelf.

Die vent moet de deur uit, zei mijn man op een dag trillend. Of ik ga.

Maar je moet hem de kans geven... smeekte ik. Je vindt nooit meer een architect die een huis naar maat voor je maakt... Laat hem nog even! Maar de maanden gingen voorbij en er was nog niet één lijn getekend. Als het zo doorging zou hij enkel nog een mausoleum voor ons hoeven te bouwen.

Maar op een dag ging hij zelf hoofdschuddend weg.

Het spijt me verschrikkelijk, zei hij, ik zie wel verschillende facetten, ik zie enorm veel mogelijkheden, maar de eenheid ontbreekt. Ik zal nooit

[p. 15]

tot een synthese komen met u, denk ik. En hij nam afscheid.

We waren ook te stijlloos voor hem, zei ik. Denk je eens in: hij heeft ons meegemaakt bij de Ploegsma's en ook bij de Van Dolks. Dus hij heeft geconstateerd, dat we bij de een heel anders waren dan bij de ander. Andere dingen zeiden, meenden en vonden. We waren op 't belastingkantoor ook heel anders dan op die begrafenis. Hij heeft volkomen gelijk. De eenheid ontbreekt bij ons.

Dan maar niet een huis naar maat... zeiden wij. En we begonnen weer om ons heen te vragen: Weet je ook een architect?