Piër va Hanne

[p. 61]

Groeëte zurg.

De ouw luuj koeëte zich ezunne wingter mer noeteref herinnere. De urme lèëte kouw en ieëlend. Ze zoote bei de sjtaof¹⁾en dujjete blök hoot i ge vuur. Da joechelte de vlamme en vlooge de vonke. 't Vuur vroot der inge knap nao de'r andere en me zoot mit de bee bei 't vuur en bevroor.

Went de luuj nao g'n sjtel gonge, um 't vieë te voore, leepe ze uvver 't höfke es went ze d'r vroos e g'n tieëne heie gehad en de kinger komte oet g'n sjoeël en heele zich de naas vas.

Der wèèrhaan danset op ene kirktòan twei mond lank va vroos nao sjnieë en va sjnieë nao vroos.

Te midde i g'n durp sjteet 't kastieël. Ze hent 't hoeëg op d'r berg gebowd mit moere, dake en töan. In der dikste töan, gans aove onder g'n daak, wont d'r graof.

Wiej maog 't 'm gòa, dòa aove in dat nis?

Wiej e jonk waor bewonnet e mit de gniedige de kamere en de zèèls van 't kastiel. Nao häören doeëd hat e zich der hukste tòan oetgezoeët. E minnig maol is e de tòantrap op en aaf gegange.

Mè noe is e versjlèëte. E hat nog ins geprobieëd op heng en veut. E hat 't alle-ze-lève hoeëg gezoeëd. Noe hat e-n-'t vonge, dao aove in dè tòan.

Alling de uule en de döltjere wonne nog hoeëger. Ze zage: 't hei ene uul i g'n tòan, ezu groeët wiej e kaof. Dè zeut 't nats²⁾va boete a g'n vinster en da luuëtete zieng owwe wiej ketse i g'n naat. Dè rupt: ‘Graof!’ Graof rupt e en da toept e mit d'r bek tège de ruutjere va de vinster. D'r graof huuët 't in d'r sjlaop en mingt, dat 't de gniedige wuur. E wilt opsjtòa, mè da lieje zieng bee wiej eeke baipäöl i ge bid en wedde zieng erm lank en sjwoer wiej iezere belk en da sjreit e mit 'n sjtief kèèl es went e bevròare wuur. ‘Gniedige’ sjreit e in zienge waan en in zienge droom. Der uul sjleet da mit de vläögele tège de roete en rupt en d'r graof liejt angs en ieëlend i ge bid.

Dao wonne-n och döltjere in d'r tòan, i g'ne oethaot en in der zaomer sjarwattere ze en sjpatzeere ze al rauwe-

1) kachel;

2) 's nachts;

[p. 62]

lentère uvver de taak. Ze hent ruze onderee en mit de naobere en rauwele en sjarwattere en zitte de vèère-n-op. Of is dat alles mesjie oet loeter vruid i g'ne oethaot, umdat ze dao wonne, hèë en zieë, d'r kroppet en de zeij mit jong döltjere, diej d'r gansen daag honger hent en roope-n um voor?³⁾ Da laote de ouwe zich valle van aove oet g'n daak en hange-n op de vläögele en op d'r wink en drieve rontelum d'r tòan bis op de beum en bis op 'n| èëd. En went ze get vinge, ene kèver of 'n sjiek, da kòame ze mit innige fosje sjlèèg gevleege bis aove en rauwele en sjarwattere en sjpatzeere durch de kandele en nao g'ne sjaoresjtee oet en i.

Noe i g'ne wingter, laote ze d'r graof alling en sjwerve ze mit de rooke⁴⁾urges i ge veld of i g'ne beuisj.

D'r graof is wakker wòade en hat d'r droom en de dikke mit ene zäöët⁵⁾van zich aafgeworpe. E hilt zich vas an de moer en geet van de ing vinster nao de ander. Zieng bee zunt sjtief en sjprok wiej aafgevalle hoot. E kiekt nao 't durp, mer 't durp is nit te zieë. 't Is i gesjneit. Alling de beum ziet e en de baipäöl in de wiesze weie. De loeët is plat en gries en ze hingt deep en sjwoer wiej ene zulder uvver de welt. Der graof is meu en e zit zich in d'r ouwe eeke sjtool, dè mit twei kruntjere⁶⁾is versieëd, dat van häöm en dat van de gniedige. E sjtrikt de bee oet en wermt zich an 't òape vuur, woeë de birkebelk knappere in de vlamme. E dinkt en duuzvan alles, wat e wilt en nit wilt. En wir is 't oet zienge zelt.⁷⁾De gedanke wedde-n-'m meester en e dinkt an van alles, wat e wilt en wilt. En wir is 't oet zienge jongen tied. Doew sjpatseerete: hèë en de gniedige. Ze waor nit te houwe. Ze laachet en zong. Ze hoof 'n bloom op, diej umgevalle waor. Ze plukket 'n roeës en worp ze nao g'n loeët i. Ze vong ze op en ròak lang en deep. Ze waor oetgelaote wiej e kink. Hei i g'ne kollef⁸⁾koeët ze oetgelaote zieë. Sjtraks went ze nao heem gunt, nao 't kastieël, drage ze èënsj⁹⁾en landsem, sjtäödig en feierlich, d'r graof en de gniedige, de wurdigheed van honderde jaore adel mit nao heem, van hei i g'ne kollef lants de kosjtel en bis i g'n hoes.

3) kouwtjes;

4) roeken;

5) zucht;

6) kroontjes;

7) sluimert;

8) tuin;

9) ernstig;

[p. 63]

Doew waor 't zaomer. Doew blujjete de bloome en 't durp blujjet mit zieng wiesse hoezer en roeë daker in de zon. Doew waor 't oethaot en zaomer i zie lève. Noe is 't wingter. Zienge kop is wies en i-gesjneit. Zieng owwe zunt kaod wiej ies en durch zienge kop sjturme de gedanke, wiej i g'ne wingter de sjnieësjturm uvver 't land.

Der Twen va Hanne kumt i. E kumt der pach betale. ‘Graof,’ zet e, ‘hei is d'r pach. D'r mot aafsjlòa, andesj kunt dèr 't uch houwe. Wat han ich an vunf rowwe waas?’ D'r Twen va Hanne sjteet väör 'm. E kiekt 'm aa. D'r Twen va Hanne is riek. Dè hat mesjie mieë wiej d'r graof. Dè hat och zienge sjtols. Went dè zet: ‘Wat han ich a vunf rowwe waas’, dan is dat louter sjtols. ‘'t Zunt 8 rowwe, Twen va Hanne.’ D'r Twen va Hanne laacht en sjwiet. D'r graof sjlikt en razelt en rupt: ‘'t Zunt 8 rowwe, Twen va Hanne!’

Mè d'r Twen va Hanne gift gee-n antwòad. E drient zich um en kiekt rond lants de moere en sjut d'r kop en zet: ‘Merkwurdig.’ E zet: ‘Ezu hat gidderinge zie plezeer. Eegentlich is 't jò gans sjun, hei aove, väör ene minsj wiej dèr zit.... allò da en adieë.’

‘Gniedige.’ Noe bugt d'r graof d'r kop op 'n ziej nò de gniedige, diej gans kot bei 'm is en e zet: ‘Ezu zunt ze allenei, de boere zunt sjtols. Ze zunt sjtolser wiej vèr.’ D'r graof kiekt de gniedige in de owwe. Mè wiej fosjer dat e kiekt, des te wiejer geet de gniedige van 'm aaf. Da ziet e de moer, woeë ene sjtreep lit¹⁰⁾van der mond lants lupt. Dao is nuuks. 't Is dao kaal en kaod en d'r graof is alling en wakker in d'r sjtool bei 't aope vuur.

Onder 'm in e kèmerke, twientig trappe-n onder 'm, wont der Bastiaan. Dè is ève-n-aod, mè dè kan de trappe nog op en aaf. Dè hat mit zieng bee de koos¹¹⁾motte verdeene. Dè hat alle-ze-lève geloope, wiej ene winkhond. Noe kumt e - midde i g'n naat - de trap op. E hat huuëre sjieëte.¹²⁾E kumt i gesjturme en zet:

‘Ze hent gesjòàte.’

‘Wè.... d'r Twen va Hanne?’

‘D'r Twen va Hanne is al veer wèëke doeëd en begrave.’

10) licht;

11) kost;

12) schieten;

[p. 64]

D'r graof kiekt 'm aa es went e 'n-'t nit begrèëp en zet: ‘Is e doeëd?’ Da sjwieg te en laacht. Da zet e: ‘Ze sjeete - i g'n naat op de knien en de haze. Roop pastoer.’

‘Pastoer? Waoväör dat?’

Da kiekt d'r graof zienge bedinde mit groeëte owwe-n aa en zet e: ‘Nee, laot pastoer. Gank zelver nao g'ne beuisj.’

Mè d'r Bastiaan gong nit. E gong mer de trappe-n-aaf. E gong nò ge bid.

E zoot - i g'n duuster - de bee, de litste, diej e hat, verzichtig van d'r inge trid op d'r andere. 't Waor nit de usjte maol, dat e dong wat e wool. Wiej mieë dat d'r graof verkinsjed, des te gemekkelicher wòad 't väör 'm. Dè waor noe al vergèëte, wat e houw gekommendieëd.

I g'ne beuisj waor e sjot gevalle. Dao log der nujje halfe va g'ne berghoof en verblowwet in der sjnieë.

D'r liste tied waore de veus¹³⁾an 't roove gewest. Van oet g'ne beuisj gong hun sjpòar durch de weie d'r berg op en nò g'ne berghoof. Me zaog 't sjpòar. Ene voos zit de puuët aateree en 't sjpòar is sjnak wiej e sjpoor.

De veus houwe bei d'r Piër va Hanne op ene berghoof sjrikkelcih onder de hoonder gehantieëd. Noe zaat der Piër va Hanne: ‘Went d'r graof nit zurgt, da zurg ich, ze motte draa.’

E houw diej naat i g'ne beuisj gezèëte tège ene boom. E zoot op 'n hoeke en houw ene zak um de bee. Ezu houw e i vroos en sjnieë gezèëte en gewaat op d'r voos, mit de kap in de owwe en d'r kraag lants g'n oere-n-op en 't geweër nève zich tège de sjowwer. Der oswink joechelet durch de beum en sjot d'r sjnei van de tek en sjtoevet 'm in 't gezich. De kouw bloos durch alles heen en durch de kleier bis in 't hats. Doew begonn-n-'m de veut te zingele en kreg e d'r kramp i g'n bee. En mit dat e de pieng volt en zich sjtrikket gong ene sjot aaf.

Der beuisj bèvet van d'r sjal en e volt der solverräök i g'n mond. Dat waor 't litste. Doew wòad 't 'm werm i g'ne kop. Mè de kouw komt van onde lants 'm opgekroepe bis an 't hats, dat bevroeët. Da sjrikket e en wòad e wakker en wool e nao heem. Mer e koeët nit op en laat

13) vossen;

[p. 65]

d'r kop neer op der sjnei.

I g'n naat wiej ze dè sjot houw gehoeëd, waor de halfesje opgesjtande. Ze reep 't deensmedje en dat zaat: ‘Vrouw, dè kumt sjnak, dè hat d'r voos gesjòate.’ Mè wiej e nit sjnak komt, leep de halfesje nò d'r Servaos. Nò wè zow ze andesj gòa in häöre noeëd?

Ze leep nò d'r Servaos en dè zat: ‘Vrouw,’ zaat e.... Marieke,’ zaat e, ‘ich zal gòa en bis mer rujig.’

E leep durch de weie en uvver ge veld en wiej e i g'ne beuisj komt bei de voossehäöl, vond e d'r Piër va Hanne.

‘Morjuuts,’ zaat e; ‘halfe’ zaat e....

‘Piërke, wat is?’

Mè dè laog vaal en wies op 'n èëd en waor nog wiesser wiej d'r sjnei. Noe kreg d'r Servaos 'm en hoof 'm op en droog 'm, al sjravelentère en gebaoge durch de tek. E droog 'm durch ge veld en sjravelet durch de vaore. E droog 'm durch de weie en nò heem.

Der Piër va Hanne loog wèëke tussje lève en doeëd. 't Marieke zoog 't op en aaf gòa van d'r aom en van 't lève. Mè de boere zunt wiej beum.

I g'ne zaomer sjleet d'r blits in de eeke en i g'ne wingter basjte ze van der vroos, mer i g'ne oethaot,¹⁴⁾went de zon sjient uvver 't land, sjtunt ze hoeëg en mechtig mit de kroeën vol jonk greun baove-n-alles oet. Ezu gong 't och mit d'r Piër va Hanne. E komt wir op. E wòad gezond, mè woeë d'r sjot 'm houw getroffe, blef in den usjtem laam.

E waor sjtil wòade. Er waor nit mieë der zelvige. E minnig maol drukket 'm de zurg. Da daat e a zie klee aod huuske, dat onde in d'r berg hingt, wies en roeëd, wie e nis va väögel an g'n moer. E hat de geete nog. Mè ze zunt nit mieë getild. Honderd maol vrogt e: ‘Hent de geete voor?’ Da zage ze (och 't Marieke zet): ‘O jao, 't is woer och, de geete hent nog nuuks.’ Dat ergert 'm.

E is noe riek. Mer 't is es went e nog urmer wuur wiej doew. 't Murges sjteet de zurg in alle hergodsvrugde an de däör. Diej klopt en rupt: Halfe de keu, halfe de pèëd, de knets, 't veld, de weie. Mit de zurg va vitsig boender geet-n-oet en kunt e truk. E sjravelt en wirkt.

14) voorjaar.

[p. 66]

En 't Zondes? Alling 't Zondes, dat is andesj. Dan is e sjtols. Da zit e i g'ne kaffeë bei Sjtienebepke en kòame de ander boere bei 'm zitte en ze sjtoeëte-n-aa en zage: ‘Vèr boere.... dèr en ich....’ en da kalle ze en parleie ze, .... de groeëte boere, uvver hektare en boender. Uvver kòan en terf. Da sjwilt zie hats en trikt e an de sigaar en drinkt e zienge bittere mit soeker. Mer nò de vesper vingt de wèëk wir aa. 't Zondes ovves zit e onder de keu te milke. Da vingt de wèëk wir aa en de zurg van d'r ganse hoof en va 40 boender land.