Piër va Hanne

[p. 47]

Der nonk Twen va Hanne.

Der wingter kompt. E kamp mit e paar vreeze naate. Mer 't heel nit aa en de luuj laachete en zaate: ‘Went 't nit sjlimmer wet es ezoeë....!’ Och zaate ze: ‘Went 't vruust väör Sint Katrieng, versjuut der wingter.’ Ze laachete. Mer wiej 't op Krismes aagong, bevroore hun de naas en de oeëre en ze laachete nit mieë. Doew trokke ze 'n ander gezich en leepe ze oet g'n sjtel flot wir nao g'n hoes i. 't Nats sjtong der mond roeëd van kouw in de sjtèëreloeët en dè laachet breed en vol uvver de welt.

't Waor 't nats klaor wiej uvver daag en wè i g'n naat uvver 't gevruur gong, hoeët zieng eege klompe krake en de hage basjte. Och de baipäöl en de binnede en de eeke rieëtete zich en vronge zich in der vroos. Da zunt de weie en de gewande wies en vaal van 't gevruur en van der mondesjien en went hieël wied ene hond an de kitte joenkt van de kouw of van de honger, klinkt dat wiej 't kriesje van e kink. Noe joechele de vöös en gunt ze oet op wild.

Bei pastoer is aove lit op de kamer. Ze hent an de sjel getrokke en ze roope:

‘Dè va Hanne.... d'r Twen va Hanne.’

‘Väör wè?’

‘Väör d'r Twen va Hanne, hèër pastoer.’

E hat 't nog nit richtig gehoeëd. Sjlupt e of huuët e nit mieë?

‘Wat zet te?’

‘Der ouwe Twen va Hanne, dè op gene berghoof wont.’

Pastoer hat 't gehoeëd en der jong klabattert alwir op zieng klompe bergaaf en 't klinkt durch de naat es went inge-n op gowwe Vriedig mit de klabatter klabattert.

Der jong lupt en lants de hoeze klabattert 't nog heller en in de haol gats klabattert 'n echo 'm nao ezu dat d'r jong lupt en jugt, dat 'm der aom begint te joenke, van angs.

Pastoer sjteet nog a g'n vinster en loestert. Drumt e? E dinkt an dè va Hanne. Zow e wille sjterve?.... Dè va Hanne? Sjterve? Me ka nit weete. 't Is en minsj wiej 'n eek! Mè de eeke basjte van der vroos. Pastoer kriet

[p. 48]

onrow uvver zich en geet. E geet d'r berg aaf en loestert. E loestert nao zienge eege gank. E huuët d'r vroos in de hage knettere. E geet flotter. E lupt!

D'r Twen va Hanne!

Aove liet d'r berghoof, sjwat en sjtil in de weie. Op ene boerenhoof is 't ummer, 't ganse jaor durch, gebòare wèëde en sjterve.

Mer went der boer zelver sjturft....!

Twen va Hanne!.... Ene kunning op zie eege good. Hei hat e rondgegange. Hei hat e gekommandieëd.

Ja.... Twen va Hanne.... ezu geet 't. Gidderinge op ziënge tied.

Noe is pastoer op d'r hoof. Ene räöëk va keu en pèëd, va vèësje milk en botter, va riekdom en behouwenheed kumt 'm tège.

‘Twen va Hanne, zit dèr nit good?’

Der Twen va Hanne jegt en sjnakt en sjlikt. Went inge-n-ezu sjlikt en sjnakt en jegt, dan is 't tied.

‘Twen va Hanne, dèr zit nit good.’

Der Twen va Hanne winkt mit de hand nao boete nò de welt, en dao kumt ene vremme laach uvver zie gezich en e sjut mit d'r kop. Pastoer hat 'm versjtande. Dao, woeë der Twen va Hanne winkt, dao is 't erf, dao zunt de sjtel mit de keu en de pèëd. Dao zunt de weie en de gewande. Der Twen va Hanne is meu. E is meu gesjraveld. Op de dikke liet de retse hand. E hat sjtompe, kapot gewirkde nègel. E is 82 jaor. E hat deepe sjlowwe in de hand.

Pastoer zet: ‘Went dèr nog is kuuët, Twen va Hanne, zot dèr da nog ins jonk wille zieë?’

Der Twen va Hanne hat de owwe groeët en verwonderd opgedòa:

‘Dan is 't good! Went vèr sjterve. Twen va Hanne, motte vèr alles hei laote. 't Hat zelève ginge get mit genaome. Wit dèr wat ze waal mitnème? Der geits en de habzoch. Twen va Hanne, dat nème ze mit.’

Der Twen va Hanne loestert. Zieng owwe zunt va glaas en wat dao aater is, zinkt landsem truk, ummer deeper. En deep aater de owwe wet 't duuster, ummer

[p. 49]

duusterder. En de owwe van d'r Twen va Hanne blinke wiej 'n vinster, 't òvves went 't lit begint weg te gôa.

En went ze in de ivvigheed aakòame, de luuj diej nuuks kunne misse, ich zal mer zag mit de keu en de pèëd, de hoonder en 't vieë, mit de velder en de weie, da zet ozze Hergod - en e sjleet de heng in-ee en sjut mit der kop en zet: ‘Wao wilt dèr heen?’ En went ze 't nit versjtunt, da zet ozze Hergod: ‘In ur hats, dao mot dèr kieke. Dèr hat e gans erf in ur hats mit uvvergesjmoekkelt in de ivvigheed: binnede en gewande, kare, pleug, machinerieë, dresjmachines, keu en pèëd, baipäöl en draod.’

Mer der Twen va Hanne hat wir de hand opgehaove en e winkt mit alle macht nao de welt.

‘Dan is 't good. Twen va Hanne, dan is 't good.’

‘Mèr wiej is 't mit uch en der Servaos?’

Pastoer sjwiet en waat. Noe kumt en bittere sjien uvver 't gezich van der Twen va Hanne, van onde lants der haos op, lants 't aod gèèl vel onder g'ne haos, dat hel is en sjpint wiej de peeze van ene baog en lants g'n kin en um der mond. Der Twen va Hanne hat zurg en ieëlend i g'n owwe. E drieënt zich um en let zich mit d'r kop um in de kusses. Vreuger hat e e minnig maol gevlokt tège der Servaos. Va wège der reen. Der Servaos zoot 'm de baipäöl te wied, 'n hand-breed mer. Noe gong 't zich nit um 'n handbreed. Der Twen va Hanne hat vitsig boender. Wat is 'n hand-breed land.

‘'t Waor der sjtols. Twen va Hanne, urre ivvige boere sjtols van inge tège d'r andere, en aafgons en habzoch.’

De ouw sjtaonde klok tikt en klopt. Ze klopt en 't is sjtil in de kamer woeë der Twen va Hanne liet en sjturf. De klok is aod en meu. Ze hat ene wieje weëg aater zich. Ze klopt, de klok, op de moer, en op 't bid en op der kop van der Twen va Hanne.

‘Numt dèr dat mit in de ivvigheed? Laot dat hei. Ginge vinger breed däört dèr mitnème van wat uch nit behuuët. Ene minnige mot jaore in 't vègevuur brèëne, um ene andere minsj te wèëde. Sjtolse luuj en habzuchtige motte zich gans umkiere en brèëke.’

Pastoer sjwiet. E dinkt nao. Da zèt e: ‘Ich how ene

[p. 50]

vrund, ene pastoer. Och pastuusj zunt luuj. 't Waor ene man mit talente, mieë wiej ich.’

Pastoer zèt 't nog ins en gans landsem: ‘Väöl mieë wiej ich. Wiej ich in Lutterendal komt, hat e mich nit gefelicitieëd. E hei gèèr zelver i Lutterendal gewest. Mer ozze Hergod houw 't andesj besjtimd. Twei mond daonao kreg e 'n ander plaatsj, 'n pfaar groeëter wiej de ganse welt. E sjtorf en kreg de ivvigheed. Dat is de grutste pfaar, Twen va Hanne, de ivvigheed. Wiej e doeëd waor zoot mich dat vas op 'n hats. Ich han vittien daag mit 'm daag en naat gevorwerkt en gevare. Wiej ich 'n hillige mis väör 'm houw gelèze, waor 't good.’

Der Twen va Hanne hat 'n traon i g'n owwe; noe is zienge sjtols gesjmolse. E pakt pastoer zieng hand oet dankbaarheed. Ze zunt vrung, pastoer en der Twen va Hanne. Ze hent zich alle-ze-lève de worred gezaat. Der Twen va Hanne verlangt nit andesj, bezondesj noe wiej 't zich geet um lève en doeëd, 't ivvig lève en d'r ivvige doeëd.

Der Twen va Hanne kiekt pastoer in de owwe en pastoer ziet de row en der vrèè kòame op d'r Twen va Hanne zie gezich. Dat is genog. Pastoer is kontint. E waat 'n owwenblik; e huuët de oer die klopt.

Pastoer geet durch en zeet: ‘'t Haat luuj, diej gève gidder Zondig ene cent in de sjaol. Twei en vofsig per jaor. 't Haat och luuj, diej gève nuuks. De luuj motte de kirk onderhowwe. En 't alderusjte de rieke. Wit dèr, dat de luuj mit de klompe durch d'r vootbaom valle? en de hillige? En de paramente? - Nee, nee, ich wil van ene sjtervende nuuks han. God bewaar mich, Twen va Hanne! Dat is noe te spieë. En went ozze Hergod uch vrugt: ‘wiej is dat, Twen va Hanne, hat dèr ze-lève get väör de kirk gedòa?....’, dan zat dèr mer....: dat han ich mit pastoer in òader gemakt.’

Pastoer rieët zich op en zet: ‘'t Hat lang genog gedoerd, vèr gunt biechte.’

En noe wiej de zung väör 'm lieje, es leuge ze dao op de dikke, noe gift pastoer 'm de hillige absolutioeën.

Pastoer hift de hand op. God i g'n himmel.... die

[p. 51]

hand! D'r Twen va Hanne hat zelève diej hand nit ezu groeët gezieë. Pastoer hift de hand op. De uddesj en väör-uddesj va pastoer, veer honderd jaor, waore boere, juus ezu wiej der Twen va Hanne, mit 40-50 boender land. Ze hent och gesjraveld mit de keu en de pèëd. Ze hent zich getakt en ruze gemakt um 'n hand-breed land, um ene baipaol, um ene däöresjtok, dè ging wèëd hat. Mè ze hent alle-ze-lève good väör de kirk gezurgd - wat dèr Twen va Hanne nit hat gedòa. En went ozze Hergod inge van 'n opvòaderet, inge nuuëdig houw, ene jong väör pastoer te wèëde of ezoeë, dan hent ze dem laote sjtoe-deere en ze hent de honderde en doezende guldes väör ozze Hergod neergetild mit ene sjtols en 'n vruid (Twen va Hanne!) woeë van ozze Hergod zelver de traone in de owwe komte. En went diej sjtorve - mit ene laach - da komte de hillige boere en de hillige boere-vròluuj 'n tège: der hillige Sint Isidorus mit der plog en twei, drei pèëd d'r väör, de hillige Sint Brigida mit ene trop keu, de hillige Sint Zita mit de milktobbe en Sint Tuuënes mit 't verke. Diej komte 'n tège en zaate: ‘Komt me i, komt mer nao g'n himmel i, vèr kinne-n-uch.’

En al honderde jaore zitte ze dao bei-ee, i g'n himmel de uddesj en väöruddesj va pastoer en vertille zich van de baipäöl, diej d'r inge zoot en d'r andere oetworp en ze laache uvver al diej dommigheed en sjlunt zich op 'n knee. Dao zunt och de pastuusj van de famielige en die prèdige en zage: ‘Hei, dat zunt alzoeë de ivvig-greun gewander, de velder en weie van d'r himmel, zonder reen en hage en baipäöl, diej ozze Hergod an os famielige gegève hat.’

De hand van pastoer vilt en ze makt e sjwoer en groeët kruuts uvver 't ganse lève van der Twen va Hanne. Noe sjtrikt d'r Twen va Hanne zich oet i ge bid. Noe is 't good. Noe kan e sjterve. E hat noe nuuks andesj mieë te dòa es te wade op 't Fes, zich te bène en te sjterve. Pastoer holt nog sjpieë i g'n naat de Hillige Hostie. D'r jong mit de klompe geet landsem väör 'm hèr mit de luuët. En went pastoer wir i kumt, liet op 't gezich van der Twen va Hanne en goote sjien van de ketse. In zieë

[p. 52]

hats wet 't klaor en vroeë. Ozze Hergod i zie hats! Ozze Hergod kumt 'm tège. Da kòame de hillige nao.

Pastoer pakt zich 't book. E sjprikt uvver de bladzie en zet: ‘Ver gunt nog ins - Twen va Hanne - durch de welt. En waoväör neet. Vèr gunt nog ins uvver de velder en de gewande, woeë der hat gewirkt en uch d'r himmel hat verdind. Vèr bène-n ezu wiej der preester dat gidder daag deet, nao de hillige mis: ‘Trium puerorum cantemus hymnum quem cantabant Sancti in camino ignis. Laot vèr béne. Twen va Hanne, 't dankgebed, dat de jonge in d'r vuuraove hent gezonge, väör God te prieze. Alleluja.’

Da gunt ze uvver de gewande!

‘Priest alle werke Goddes urren Hèër,

Priest 'm en hot 'm hoeëg in ivvigheed.

Priest dèr ingele goddes urren Hèër.

Laoft dèr watere in de wolke urren Hèër.

Priest dèr Hergodskrefte urren Hèër.

Laoft dèr zon en mond urren Hèër.

Laoft dèr sjtèëre-n urren Hèër.

Laoft dèr rèèn en dauw urren Hèër.

Laoft dèr geester Gods urren Hèër.

Priest dèr vuur en gloed urren Hèër.

Priest dèr kouw en vroos urren Hèër.’

Ezu gonge ze, pastoer väörop, der Twen va Hanne aaternao, uvver de binnede, durch zon en rèën, durch sjnieë en ies, durch alle jaorgetieje. En 't waor d'r Twen va Hanne es hei 'm d'r rèèn in 't gezich gesjlage, es hei 'm d'r wink d'r aom benaome. Der Twen va Hanne sjnakket en sjnappet nao aom en lève. E dujjet de dikkes aaf van de bros en drieënet zie gezich va ieëlend in de kusses. Mè 't wòad nog sjlimmer. Ze gonge durch sjtorm en sjnieë; pastoer väörop en d'r Twen va Hanne aatenao:

Laoft dèr sjoederiche nivvele urren Hèër.

Laoft dèr kouwe sjnieë urren Hèër.

Laoft dèr sjtolle-n ies en sjnieësjturm urren Hèër.

Laoft dèr daag en naate urren Hèër.

Priest dèr blits en duuster urren Hèër.

Laof doe èëd dienge-n Hèër, laof 'm

[p. 53]

En hot 'm hoeëg in ivvigheed.

Laoft dèr berg en huvvelen urren Hèër.

Der Twen va Hanne dong de owwe toe. 't Waor 'm es went ze 'm heie-n opgehève hoeëg in de loeët uvver de hoezer, uvver de beum en uvver de wolke.

Priest noe al 't gewaase urren Hèër.

Priest dèr kwelle-n urren Hèër.

Walvisje en al wat in 't water zich bewegt,

Priest dèr zieë en sjtreum urren Hèër.

Laoft urren Hèër.

Priest 'm alle väögel i g'n loeët.

Alle wild en vieë priest urren Hèër.

Laof doe Israël diengen Hèër

En hot 'm hoeëg in ivvigheed.

Laoft dèr priestere Goddes urren Hèër.

Laoft dèr deener Goddes urren Hèër.

Priest alle zieële der gerechte urren Hèër.

Priest dèr hillige en tessense luuj urren Hèër.

Priest dèr....

Twen va Hanne?....

D'r Twen va Hanne huuët nit mieë. Pastoer kumt naoderbei en rupt: ‘Twen va Hanne!’ 't Is vergefs! Noe kneit pastoer neer bei 't bed en bent:

Preist dèr hillige urren Hèër.

Priest dèr Twen va Hanne urren Hèër.

Priest dèr Ananias en Misaël urren Hèër.

Priest 'm en hot 'm hoeëg in ivvigheid.

Gans sjtil is 't Piërke i kòme en nao 'm 't Marieke en d'r jong mit de klompe. E hat ze zich oetgedòa en drugt ze i g'n heng en pastoer geet wiejer:

Laot vèr prieze God der Vadder mit der Zoon en der Hillige Gees.

Laoft 'm en hot 'm hoeëg in ivvigheid.

Geprèze wet der Hèër bis hoeëg an 't himmelfirmament

Mit herlichheed en loof en ieër in ivvigheed.

Pastoer deet d'r Twen va Hanne de owwe toe. Ze dunt och de vinster toe en de sjlèèg. I g'n hoes is 't duuster wòade. Ezu, wiej 't duuster is in ene minsj, went de zieël vertrokken-n is.

[p. 54]

Op ene boerehoof is 't alle daag' van 't ganse jaor gebòare wèëde en sjterve. Mè noe.... is 't andesj. Noe is der hèër gesjtorve. Noe liet der boerehoof sjtil en doeëd i g'n naat in de weie.

Diej bei d'r doeë sjtunt, kunne nit e weg. Sjwoer gedanke houwe 'n vas. Ze werpe mit e pömke wiewater allegenaaf uvver de liek en zuuëte en gunt.

't Murgens i g'n kirk bent pastoer väör der Twen va Hanne en zet: ‘Lot vèr bène väör d'r Twen va Hanne zilliger, dè mit de hillige Sacramente der sjtervende verzieë, in d'r Hèër gesjtorve-n is.’

De luuj i g'n kirk kiek-n op en kieke zich aa en zage: ‘d'r Twen.... der Twen va Hanne.... doeëd....?’ Ze wèëde sjtil en dinke an d'r groeëte boerehoof, aove op der berg, wao e liet.... d'r Twen va Hanne.... d'r ouwe sjterke boer.