Logo DBNL
Piër va Hanne (ca. 1945)

Piër va Hanne

(ca. 1945)–Frans Schleiden–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

'n Sjrikkeliche Bronk.

't Murges, wiej 't Piërke kaffe houw gedronke en de tas en der telder van zich aaf houw gesjaove, zaat e: ‘Noe de piep!’

E volt i g'n teisj en kreg ze zich. E rollet der buul toebak los en sjtoppet. Doew kèëk e durch g'n vinster uvver d'r kollef heen nao de zon, diej häör goodgèèl lit durch de canadasse valle leet en al de canadasse sjtonge en luuëtete en blujete wiej groeëte fieng bloome-boekette. En wè - wiej 't Piërke - wit, dat ozze Hergod dat rangieët en regelieët, dem geet 't hats op en dem sjwilt de zieël va vruid. 't Piërke sjtong en kèëk en reep: ‘Marieke, morjuuts, de welt i vuur en vlam!’ Noe heel 'n 't nit mieë oet i g'n hoes. E gong de däör oet. E klabatteret uvver der sjpronk en greiet der weëg i. E gong pèère plukke. Dè va g'ne Tinnef houw 'm gevrogd. Dè hat doezende kilos pèère. En wat e geld! 't Piërke gong d'r wèèg aaf en paavet an de piep. Op-ene Tinnef kreg e zich de leier1) op 'n sjowwer. 'n Pèèreleier is sjwoer en lank. Wens te ze drugs, sjwiept ze op en aaf, aate en väör. Diej riet dich, wens te nit oppaas, i g'n knee. 't Piërke sjteet bekand es ene ervare plukker. I g'n wei let e zich de leier ieësj op 'n èëd. Da sjnapt e ze aove vas en hift e ze bis uvver d'r kop. Dè va g'n Tinnef sjteet onde d'rop. Da geet 't Piërke mit de heng d'r lants aaf en hilt e ze. De leier sjtiegt en sjwiept nô g'n loeët i hoeëger en hoeëger. 't Piërke wet roeëd bis i g'n nak en de peeze sjpanne-'m wiej kòade i g'n haos. De leier sjteet. E hilt ze vas. E huft ze en drugt ze d'r boom i. E lupt truk en vurwats, vurwats en truk, noe lit e ze in d'r boom valle, wiej e mets durch de bek en sjwikt e ze in 't valle-n um.

E is ene ervare plukker. In 't klumme probieët ene ervare plukker de leier. E klumt ieesj landsem en bedechtig en vult of ze hilt. Went ze hilt, da lupt e wiej 'n kat de leier op, bis aove in der boom.

Dat wilt gekand zieë. Wè 't nit kint, is te beklage. Ene minnige hat zich zelève dao mit vergèëte. Dem van 't

Jennegritje is de leier meester wòade. E houw ze opgehaove en doew heel e ze nit en komt ze durch de loeët gezoese uvver 'm heen. E brook der nak en de leier sjprong kapot.

Dè van der Mirkes Twen is mit leier en al durch de tek aafkòame. E hat zich nog kunne sjnappe en wiej e tussje himmel en èëd hong, waor e wies en blao wiej ene doeë, van angs.

En wens te dat zies, wiej ervare plukkesj, ezu wiej 't Piërke of dè van g'ne Tinnef in der boom hange, mit ing hand en ee bee op de leier en wiej ze zich rikke en dunt en ezoeë.... da zes te, ze riskeeren hun lève.

‘Der riskeert ur lève.’

Ze laache.

‘Zut mer verzichtig.’

Ze sjwiege.

Ze hange in de beum en vergèëte, dat ze plukke. 't Haat beum en pèère woeë ze hun lève bei riskeere. Mè dat is ezoeë, dat is 'n gewende. Ze plukke en loestere nao 't krake van de tek. Ze kinne dat. Ze weete wat 'n tak drage kan.

't Is sjtil in de weie. Ezu wiej 't sjtil is 't zondes i g'n kirk, went de luuj gebaoge lieje uvver de benk en uvver hun gebed. Ze hent nog mieë leed mit hun gebed es mit de pèère. Ze vorwirke mit de gedanke hin en hèr en bringe ze honderd maol oet de weie en oet de velder en van 't vieë hei truk väör zich op de bank i g'n kirk um noe winnestens an nuuks andesj mieë te dinke es an hun urm zieël en an ozzen Hergod en ezoeë. Hei in de wei, went ze plukke, zunt ze nog sjtiller wiej i g'n kirk. Ozze Hergod hat de beum dòa blujje en 't freut dòa riepe. -Noe kiek: Gods herlichheed in 't goot en 't greun en 't gèèl van de beum en in d'r gesjmak van 't freut. Went de ketse brèëne i g'n kirk en 't lit sjpelt in 't goot van de hillige en d'r wierook walmt lants g'n elter op, da kunne ze zich bène zonder book of get. Da zaage ze: ‘morjuuts nog e weg’; da sjtunt ze rèët um bèëter te kunne zieë en rikke ze zich uvver de andere heen. Ezu zunt ze och in de weie en in de velder. Went ze pèère plukke....

of went de blaar verkleure of went de zon opgeet.... of went 't sjneit of went de sjturm gesjtoeve kòame.... morjuuts nog e weg. Hun lève is e gebed en ozze Hergod hilt van de boere en van 't land woeë ze lève en e zent ze mit freut en vruchte in de weie en op 't veld.

Noe wèëde de boere riek. Ze hent 't freut verkòad. Ze zitte-n 't Zondes nao de hoeëmes i g'ne kaffe bei 't Stiene-bepke mit de heng i g'n teisj en 'n sigaar i g'ne mond väör ene bittere mit soeker en da zage ze zich wat de pèère koste: 23 cent. Da laache ze. Mè dat is och alles wat ze hent, wirke en e bietsjke vruid. Nao de vesper wirke ze wir i g'n sjtel en onder de keu.

Dit jaor waor 't andesj. Dao waor 'n onrow en 'n on-kontintigheed onder de luuj. Ze zate: ‘Vèr gunt te grong. Wat hent vèr an pèère en eppel, wat an 't freut en an 't geld. Vèr gunt te grong. De hage zunt nit gesjòare. Ze hent ene baad wiej ene wille minsj en de brieëme waase durch de hage-n op. De hoezer zunt nit gewiest en d'r leem brokkelt van de moere-n aaf. 't Durp verzowt. 't Durp vergeet in ermood en onnuttigheed. De bronk is nit oetgegange! Daova kumt dat.’ Pastoer houw gezaat: ‘Ze geet nit oet.’ Wiej e dat houw gezaat, houwe ze i g'n kirk gezèëte en zich aa-gekèëke en gezaat: ‘Wat zet e.... geet ze nit oet?’ Ze drooge dat leed es 'n sjtraof. Gidderinge hat zieng sjtraof verdind.... Mer 't durp vergong.

't Piërke en dè van g'ne Tinnef plòate de pèère en ze daate allebei an 't zelvige, an de bronk. Dè va g'ne Tinnef zaat: ‘Ich ming went mer ins inge nao pastoer wuur gegange en hei gezaat: ‘Hèër.... en ezoeë,’ ich maak en wed, Piërke, da heie vèr gebronkt en da bronkete vèr noe nog, went mer ins inge gung en mit 'm sjpreuk.’

't Piërke heel 't nit mieë oet in der boom en zaat: ‘Ich goân.’ E gong de leier aaf en nao pastoer. E zaat: ‘Jongfer Marjoeëzep, zow ich der hèër pastoer nit konne sjprèëke .... is der hèër nit hei?’

‘Gut mer i g'ne kollef.’

‘Danke och, jongfer Marjoeëzep.’

Pastoer houw zich i g'ne kollef get sjpòar gezat en

vèget zich, wiej-e-n 't Piërke zoog kaome, mit de hand en der pòatsjtek de sjweet oet 't gezich en reep: ‘Aha, dao krieg ich hulp!’, mer 't Piërke zaat: ‘Ich waor ins kòame, hèër, va wège de bronk. De luuj hent ging-n aad. 't Lupt alles verkieëd. 't Durp vergeet. Kiekt mer nao de hoezer. Dèr hat zelver de hage nit gesjòare. Vèr motte-n-os sjame i Lutterendal.’

Pastoer dè zie volk versjteet, houw 't Piërke bis in de zieël gekèëke. Ezu is och de zièël van 't volk. Ze zunt wie kinger. Ze hent nit krège wat 'n toekumpt. Ze zage: ‘Dat is alle-ze-lève gewest.’ Pastoer kiekt uvver de berg en 't is es went e drumt. E loestert nit mieë nao 't Piërke, dè van alles vertilt van da harmenei en der zankverein, van de hoezer en van de hage. Pastoer kiekt wied-e-weg. E kiekt in de zieël van de luuj. Ezu zunt ze. Ze zage: ‘'t Waor väör of nao de bronk.’ Geet de bronk nit oet, da sjturft 't durp. Dan is 't es went de zon, diej in de kanadasse sjient, plutslich aater-n wolk i geet. Dan zunt de kanadasse vaal en doeëd. De vruid is e-weg.

‘Piërke,’ zet pastoer, ‘vèr bronke.’

Pastoer hat 't gezonge: ‘vèr bronke.’ En 't Piërke lupt nao g'n durp i en zingt 't nao: vèr bronke. En de luuj zinge 't mit: vèr bronke.

Noe hent ze de pèère vergèëte. Dè va g'ne Tinnef zoot nog in de beum en plôat, mè wiej 't Piërke nit trukkomt, gong e van onrow nao g'n durp. Dao reepe ze: vèr bronke. Ze zaate: 't Piërke zaat: ‘ich zaat, hèër, zaat ich, ich kom va wège de bronk. Ich zaat, zow vèr nit kunne bronke. Doew zaat pastoer nuuks en ich wòad bang, ich hei kunne kriesje; ich zaat van de harmenei, diej melève nit oetgeet es um de bronk en van der gezank en van de sjutterei, diej fieng nuj sjtriepe lants de bokse hent en pastoer sjweg en doew zaat e: vèr bronke. E zaat nog allerhand, mer dat han ich vergèëte. Ich zaat: adieë en ezoeë en bin gegange zonder get te zage.’

Ze vergoote de pèère en gonge de hoezer wiesse en sjwetse en de hage sjèère. Went me de pèère gluft, kan me zich an 't plukke houwe.

‘Vèr bronke.’

Lot de pèère mer hange. Me ka nit loeter pèère plukke. Dat begint mit de presentpèère. Dan kaome de wienpèère, de krèèze, de sèèrmeie, de bummerkes, de leegeponge, de doebel flippe, de beur hardi, de bonne Louise, de kalbas de la rèèn. Wiej de litanej van alle hillige. Lot ze hange!

‘Vèr bronke.’

I g'ne ungertied zoot der Servaos va ge huuske a g'ne beuisj en bloos de kontrebas: floep, floep, floep, floep, floep, floep, floep. Bis 'm d'r aom oetgong. Da weisjete zich mit d'r mow lants g'ne mond en drienete de träöt, went ze brodelet, 't underjte aove um ze lèèg te laote loope. Mè da vong er wir aa: floep, floep, floep, floep, floep .floep, floep. D'r beuisj hat ene echo en dè floep-floept mit. In de häöle zitte de knientjere; hun hats klopt en ze sjtunt en doeëds angs oet. Der Servaos dinkt a nuuks en floept 't noeëteblad van aove bis onde lèèg. 't Is werm. E hat de kontrabas op der sjoeët gelaat en vilt i sjloop en drumt. De sjwatbonte hat aater 'm gestande en nao de moziek geloestert en is och van de wermde en de moziek i sjlaop gevalle. Och de sjwatbonte sjlupt en drumt. Der Servaos drumt van de bronk: Ze kòame lants g'ne beuisj, van de hugde-n-aaf, durch der sjlont. Ins kieke wiej dat geet. Zunt ze gek? Aha: dao has te-'t. Dè hingt mit de vaan in ene heselder-sjtroek. En dao: Laot de baor neer. De hillige Sint Anna vilt um. Ze vilt in ene däöne-sjtroek. Ezele. Is dat 'n bronk? gut e weg! Waat ich help! Ich pak d'r himmel! Marië-Joeëzep der himmel sjleet um. Hot 'm vas! Dao has te-'t. Dao is gee houwe mieë aa. Ze loope mit d'r himmel en valle. Wao is pastoer? Is pastoer nit d'r bei? Alles bugt en krakt. Der Servaos pakt d'r himmel aa. E zit in 't berg-aaf-goà de veut i g'n èëd en hilt der himmel mit twei heng vas. De luuj blieve sjtòa, deep in der sjlont. Ze hent zich in de hesseldertek en in de däöën vasgevare.

Ezu drumt der Servaos.

Och de sjwatbonte aater 'm drumt. Ze drumt van 'n soekerkaroeët tussje de ander karoeëte i ge veld en 't hats van de sjwatbonte zingt wiej der Servaos zieng kontrabas va vruid um de soekerkaroeët en de sjwatbonte

likt. Ze likt der Servaos lants g'n oeëre en de Servaos wet wakker en de sjwatbonte sjrikt en sjpringt en biest lants g'ne beuisj. D'r Servaos sjteet en kiekt. Da laacht e en sjut e mit d'r kop. E kiekt nao d'r beuisj en nao de hesseldersjtruuk en nao der sjlont. Dan is e vroeë dat 't mer ene droom waor gewest en geet e mit de kontrabas nao heem.

Mè wiej 't ovvend waor, väör de bronk waor 't durp wiej e bruudje. 't Bruudje hat 't wies klidje geweisje en i vuikere gesjtreëke. 't Hat krulkere i g'n haore en um g'n haor. 't Bruudje laacht va vruid. Doew loewwete de klokke en de luuj sjtonge sjtil te loestere. De mansluuj donge de kapp-n-aaf. 't Waor i g'n durp ezu feierlich wie in g'n kirk. Vèr zunt gereed väör de bronk, ozzen Hergod kan der rondgank houwe. E kan zich de hage en de hoezer bekieke. Vèr zunt gereed!

De klokke loewwete. En wied rontelum in de velder en i de ander durpe loesterete ze en da zaate ze: ‘Dao loewe de klokke en 't is bronk en kirmes i Lutterendal. Da mot v'r gòa kiekke; diej hent alle ze lève 'n fieng bronk, diej van Lutterendal.’

Mer 't wòad 'n sjrikkeliche bronk. I g'n naat sjtoevet en zuud-west-wink van uvver de velder, uvver de hugdes. E sjtoevet uvver 't durp heen, uvver de kanadasse, hoeëg nô g'n loeët i en sjloog da neer mit geweld wiej mit doezend hamere op de hoezer. De hoezer krakete en zuuëtete. 't Boezet tège de pàote en der wink urgelet lants de sjtraote en durch de haol wèèg. De pèëd sjlooge van on-row mit de puuëd in de sjtel. En va de beum vloog 't litste loover i g'n loeët en wied-e-weg. 't Wòad 'n lestige bronk. Mer ze trok oet. Pastoer houw bei gidder vaan diei man gezat. Dè va g'ne Tilvet, dè väörwietsige wool nit geholpe zieë, hèë wool 't alling dòa, mer dat is gee pèère plukke en wiej e de vaan i g'n loeët hoof, gong ze wiej ene sjottelsplak in der wink. Mer.... e hool ze! Mil-lioene! E hool ze! Dè kéël! Dat is fosj! Went dè wilt! Has te melève dem zieng erm gezieë. 't Is es went e danset mit de vaan, vurwats en truk.

En 't zelvige waor 't mit dem va ge Kroet-huuske! Och

ene eeveldige! Mè de twei andere, diej nève-n-'m leepe moeëte ze sjnappe en ze heele ze mit drei man. Dat is de vaan van de broedersjaf van der Alderhilligste Roeëze-krans. Diej hat ene vanesjtek wiej ene baipaol en diej drugt gee minsj alling, in ezunne sjtorm.

De ingelkere komte gevleege. De juffrouw Nèëlesse zat ze zich in òader. Mer der wink sjtoevet ze wiej doevve wir durch-ee. Diej de baor drooge van Sint Anna en de hillige Modder Goddes waore de intsige diej landsem wiej ene perpendikel, sjrit väör sjrit väöraa komte, de köp gebaoge tège der wink. Mè die gonge mit zesse en mit drei en drei aateree. - 't Sjlimste waor 't mit d'r himmel. Ze houwe de sjowere d'r tège gezat en ezu dujjete en drooge-ze 'm-m. De paramente va pastoer, de koerkap en 't velum fladderete wie vläögele en de luuj bènete heftig tège d'r wink. Der wink sjtoevet heftiger wiej 't gebed van de luuj. Mer nog heftiger wiej der wink sjpèëlet de harmenei, de insigste kièèr van 't jaor. Ze heele de instrumente vas wiej en plog en blooze. Ze zunt get gewend: va jonks op aa gunt ze durch der mergelklei en der sjwoere mergel sjniejt van-ee op der plog en krolt zich uvver 't kooter wiej e blad en let zich neer durch 't geweld en de kraf van der plog, dem ze houwe en leie berg op en berg aaf.

Dat kunne ze allemaol. En ezu gunt ze en sjpèële: der Servaos mit de kontrabas, dè van 't Jennehuupke mit de dikke trom, dè oet g'ne Keenet mit de bombardon en alle-nei gunt ze ezoeë, de ganse bronk.

't Waor 'n sjrikkeliche bronk; mè wiej ze i g'n kirk truk waore en pastoer 't Te Deum zong en d'r Salve regina, zoote ze aate i g'n kirk in de benk en hoeëte nuuks mieë.

Ezu zitte ze och i g'ne ostied, nao ene sjwoere daag a g'n deuisj en sjwiege. Nao de bronk gonge ze bei 't Sjtienebepke en och dao zoote ze en sjwegte. Mè wiej ter innige begonne te floeppe op d'r Servaos en zaate dat e valsj hei geblaoze, krèg dè zich de kontrabas en sjwong ze uvver d'r kop de hugde-n-i ensjloog ze op 'n deuisj tussje de glazer dat ze joenket en kraket.

Der ganse paveljong waor umgebaoge, gebasjte, ge-

katsjelt en verrowwenieëd. Mè ginge.... dè get zaat, ze leete d'r Servaos goa. E dronk zienge bittere oet en gong. Dao deet gee minsj get aa.

Mer 't waor dan och 'n sjrikkeliche bronk, ezu sjrikkelich es zelève ging i Lutterendal getrokke waor.


Vorige Volgende