De waarheid luistert nauw (uitgegeven op naam van K.C. van Spronsen)

Nieuwe bijdrage tot de kennis der jongste kerkelijke procedure

(Brief nr. 19.)

Tot mijn verwondering ontving ik van U een brief, gedateerd 7 December 1943, betreffende een ‘conflict’, waarover van mijnentwege met U geen enkele correspondentie is gevoerd, en ‘ad-

[p. 80]

viezen’, die noch aan Uw, noch aan eenige andere synode zijn uitgebracht, zoo al deze aanduiding zinvol mocht zijn.
Deze brief kwam eerst heden in mijn bezit.
In antwoord daarop meld ik U:
1. Het is mij niet bekend, dat de vergadering, door U aangeduid als ‘de Synode Sneek - Utrecht’ ten aanzien van mij ooit een handeling verricht heeft, die met Uw qualificatie van ‘de feitelijke erkenning van de geldigheid harer beslissingen vragen’ genoegzaam getypeerd is tegen den achtergrond van een, naar ik thans verneem, door U betreurd conflict. Uw uitspraak dienaangaande regardeert mij derhalve niet; een vergadering, die een conflict voor 's Heeren aangezicht betreurt in zijn ontstaan, kan naar mijn meening slechts dan een ter zake dienende uitspraak doen, indien zij van het ‘conflict’ een historisch-getrouw beeld voor oogen houdt.
2. Het ‘betreuren’ van eenige ‘houding’ dient, zal het de conscientie toespreken, gronden voor dit betreuren aan te geven, welke ik in Uw brief ten eenenmale mis.
3. Deze gronden mis ik ook in het rapport van Uw commissie, die, in Juli 1943, U van advies gediend heeft, aangezien daarin van mijn ‘houding’ met geen woord sprake is geweest, gelet op hetgeen ik onder 1. hierboven opmerkte.
4. Mijnerzijds betreur ik het, dat Uw synode het waagt een ‘houding’ te betreuren, zonder dat zij kennis heeft kunnen nemen van hetgeen geschied is, b.v. van het feit, dat de voorzitter der voorgaande synode, Ds. F.C. Meijster, den brief, door mij aan zijn adres toegezonden, en bestemd voor het Curatorium der Theologische Hoogeschool in zijn vergadering van 31 Augustus 1942, wel heeft ontvangen, doch tot op heden in gebreke bleef antwoord te geven op mijn herhaalde vraag, waarom deze brief niet is gelezen in deze curatorenvergadering en wie daarvoor verantwoordelijk is (of zijn).
5. Eveneens betreur ik het, dat Uw synode instemt met de ‘handelingen’ van haar voorgangster, zonder tevens duidelijk te maken, of zij ook instemt met haar algeheel zwijgen over een door mij gestelde vraag, of zij haar mij gestelden eisch als eisch handhaafde, ja dan neen.
6. Aangezien deze laatste vraag nimmer beantwoord werd, ook door U niet, is de door U uitgesproken ‘verwachting’, inzooverre daarin mócht liggen - wat niet blijkt - een ‘verwachting van een nadere verklaring’ op dit oogenblik ijdel, wijl ik een nadere verklaring, die reeds lang geleden volledig gegeven had kunnen zijn, heb afhankelijk gesteld van eerlijkheid in de probleemstelling, in de weergave der feiten, en in het voorstellen daarvan in officieele correspondentie; alsmede van een beantwoording van mijn onder 5. bedoelde vraag.
7. Mocht Uw brief, of zijn inhoud, in de Acta worden opgenomen, dan verlang ik eveneens opneming daarin van dit mijn antwoord (enz. volgt onderteekening).

Tot zoover brief nr. 19.

* * *

Op het afsluitende van de handelingen, zoowel van de synode als van mijzelf, leg ik den vollen nadruk. Tot mijn verwondering lees ik in de Toelichting, bl. 35, dat er mij ook al een verwijt van gemaakt wordt, dat ik, in het laatst van 1943, toen ik wél gelegenheid had, met anderen te spreken, daartoe geen moeite gedaan heb. Eenige ergernis over het aan-

[p. 81]

dragen van dergelijk ‘belastend materiaal’ kan ik bij het lezen van deze passage nog steeds niet onderdrukken. Had ik moeite voor een onderhoud moeten doen? Waarom? Ik wist niet, dat men nog iets had. Men had mij immers volkomen onkundig gelaten van het feit, dat men een ‘zaak’ tegen of over mij had overgenomen van de voorgaande synode? Dat had haar moderamen niet gezegd. Dat had Dr. Polman niet verteld, hoewel mijn briefje nr. 17 hem daartoe als het ware geprest had. Waarom zou ik me dan gemeld hebben: ik heb er geen seconde ook maar over gedacht. Ja, maar, zegt de hoogleeraar-rapporteur: ‘Uw synode heeft evenals de vorige onderscheidene pogingen in het werk gesteld, om tot een samenspreking te geraken’. Kan één van degenen, die dezen brief lezen, er ook maar één vinden van deze synode? Ik weet er geen. De eenige poging, waarvan ik officieel iets vernam, viel later (brief nr. 20). En een andere, waarvan ik officieus hoorde, was die welke langs een omweg mij werd meegedeeld, dat nl. de voorzitter der huidige synode het gewenscht vond dat er nog eens gesproken werd. Maar dat was al ná de beschuldiging van 25 Febr. 1944; veel te laat dus. Toch heb ik me bereid verklaard op zijn verlangen in te gaan, en ik schreef dit; vandaar het (achteraf door mij wegens het niet-achterlaten van een schriftelijk résumé betreurde) gesprek op 16 Maart. Verder is vóór brief 19 geen enkele poging door deze synode gewaagd; die trouwens, door de zaak mij niet te melden als bij haar aanhangig, en door het voortdurende uitstel, zelf in geenen deele den indruk gaf, dat ze mij wenschte te ontmoeten. En voorts is er dan die ééne poging van brief nr. 5 (van de oude synode, 26 Nov. 1942). Dat heet nu rapporteeren: van een poging van één synode en van nog eene der tweede worden ‘onderscheidene pogingen’ zoowèl van de eene als van de andere synode gemaakt...... En het leelijke tendentieuse woord ‘zich beroepen’ (op de verhindering), dat eerst al een vlek was in het synodale schrijven (brief nr. 13) van 30 April 1943, ontsiert nu wéér dit suggestieve, maar allesbehalve zákelijk-‘objectieve’ rapport (bl. 35, Toel.).

Ik vermoed, dat slechts de aanbieding van een nadere verklaring met verzoek haar op te nemen in de Acta, aanleiding geweest is voor een nieuwe bemoeiing van synodewege.

Op den eersten dag van het nieuwe jaar - er zit symboliek in - ontving ik althans van ouderling A.L.J. Wytzes volgende vriendelijke uitnoodiging namens commissie II der synode, gedateerd: 21 Dec. 1943: