Verzamelde werken 1944-1945

[p. 263]

57. Het verraad wordt brutaler^1.

Onlangs ontmoette ik ds. H. Brink,^2. vrijgemaakt predikant te Onderdendam. Ds. Brink vertelde mij van zijn ervaringen, en het verhaal was zóó leerzaam, dat ik, nadat beiderzijds publicatie gewenscht geoordeeld was, hem verzocht, teneinde mij van vergissingen te vrijwaren, op schrift te stellen wat hij me had meegedeeld. Hier volgt het letterlijk weergegeven bericht:

Hooggeachte prof. Schilder,

Volgens afspraak het volgende: bij monde van ds. Kakes^3. werd mij namens den kerkeraad van Onderdendam aangeboden dat ik voorloopig rustig in de pastorie mocht blijven wonen, dat mijn tractement door den kerkeraad zou worden doorbetaald terwijl ik overal zou mogen preeken en werken in en voor de vrijgemaakte kerken, mits ik niet werkte of preekte in Onderdendam. Toen ik dit voorstel v.d. hand had gewezen en een zaal vroeg om ds. v. Dijk van Groningen voor voorlichting te laten optreden was het antwoord, behalve weigering van de zaal, dat ik, als eenige actie voor de vrijmaking verder gevoerd werd, dadelijk de pastorie zou moeten verlaten. H. Brink.

Tot zoover ds. Brink. We hebben dus hier een officieele permissie om in de vrijgemaakte kerken te preeken, d.w.z. om datgene te doen, wat op het standpunt der K.O. (naar synodocratische quasi-interpretatie) scheurmaking is (art. 3), als er maar niet in één plaats wordt teruggekeerd tot de gehoorzaamheid, welke overal elders mag worden erkend als zoodanig. In Groningen schorste men op één middag tientallen ambtsdragers, omdat ze op een bepaalden avond hadden geweigerd te stemmen vóór het voorstel, ds. D. van Dijk een afkeuring te bezorgen wegens het éénmaal preeken in de vrijgemaakte kerk van Hoogkerk.^4.

Een bepaald voorstel op een bepaalden avond niet accepteeren kan allerlei motieven hebben, zelfs puur-synodocratische. Maar in Groningen hielp de overweging daarvan niet. Thans doet men in diezelfde omgeving zóó. We herinnerden reeds aan andere predikanten, die preeken in vrijgemaakte kerken, en aan wie niets overkomt. Intusschen verklaart men kalmpjes van prof.

1. Uit: De Reformatie, 14 september 1945.

2. H. Brink (1898-1989), predikant van de Gereformeerde Kerk te Onderdendam, 1926-1946. Hij ging met de Vrijmaking mee en kwam zonder gemeente te staan. In 1946 werd hij predikant te Krommenie.

3. Dr. H. Kakes (1900-1983), predikant van de Gereformeerde Kerk te Bedum, 1934-1948. In 1944 publiceerde hij De strijd in onze kerken. Een lichtend voorbeeld (Groningen, 1944), waarin hij het opnam voor de synodebesluiten van 1942. In 1953 promoveerde hij aan de Vrije Universiteit te Amsterdam op het proefschrift De doop in de Nederlandse belijdenisgeschriften.

4. Zie: tekst 25, noot 2.

[p. 264]

Greijdanus, dat hij zich onttrok aan de Gereformeerde Kerk van Kampen, wat hij nooit gedaan had.

Van mij geldt hetzelfde. Dr. J. Ridderbos laat een chaos achter zich. En het verraad, dat men mede op zijn voorslag ter synode pleegde (dat woord legde ik onlangs uit) komt in zijn naaktheid bloot.