Verzamelde werken 1944-1945

[p. 227]

45. Aanteekening van de redactie^1.

1. Ds. Bremmer neemt naar het oordeel der liefde aan, dat de inhoud der brochure^2. ongeveer gelijk is aan dien der propagandaredenen, maar er zijn er, die van beide kennis namen en verzekeren, dat de oncontroleerbare redevoeringen nog veel meer venijn bevatten dan het gedrukte stuk. Wat mij er van ter oore kwam, is inderdaad verbijsterend.

2. Terwille van onze lezers nemen we het stuk van den heer Roorda op in Persschouw (zie dit of een ander nummer^3.).

3. De brochure is door mij niet ontvangen. Wel ergens ingezien. Toen ontdekte ik, dat de auteur ook mij ‘citeerde’. Een zinnetje van mij, waarin het begrip ‘mystiek’ werd gehanteerd in ongunstigen zin. En dan vlak daarop - bij wijze van tegenhanger - kwam een citaatje van een ander, die ‘mystiek’ gebruikt in den zin van ‘teedere godsvrucht’, of iets dergelijks. Suggestie: die Schilder is tegen de teedere godsvrucht (of zoo).^4.

Hoe ongeleerd! Want anders moest ik zeggen: hoe onzedelijk!

Deze man moet weten, uit wat anderen schreven, uit wat ik zelf publiceerde in den laatsten tijd, uit wat hij mij herhaaldelijk zonder één woord tegenspreken, heeft hooren zeggen, dat de ‘mystiek’ in citaten als het door hem ontleende beteekent: de leer (!) van het den mensch gegeven vermogen tot on-middel-lijke (gods)kennis; een kennis dus, welke zou ontstaan en opvlammen zonder middelen, ook zonder die, welke Gods Woord, en dus onze catechisatieboekjes, voor de ware godskennis noodzakelijk achten.

Wie zoo iets weet, en toch zulke propagandistische gif-injecties aandurft, dien vinden wij in zijn propaganda niet liggen in de lijn der ‘mystiek’ à la Den

1. Uit: De Reformatie, 24 augustus 1945.
Deze tekst is een naschrift bij het artikel van R.H. Bremmer ‘Ernstig verweer of propagandageschrift?’ in hetzelfde nummer van De Reformatie.

2. Bedoeld is de door Bremmer besproken brochure van G.M. den Hartogh, In de lijn der Afscheiding.
Den Hartogh stelde hierin, dat de afgescheidenen de doop zouden hebben beschouwd als een betekening en verzegeling van reeds ontvangen en aanwezige genade. Daarmee voerde Den Hartogh een pleidooi voor het standpunt inzake de doop van de generale synoden te Sneek-Utrecht 1940-1943 en te Utrecht 1943-1945.

3. De tekst van L. Roorda is in De Reformatie niet aangetroffen. Schilder had het voornemen in de rubriek ‘Persschouw’ van De Reformatie het verslag van Roorda op te nemen van een vergadering te Niezijl op 22 maart 1945, waar Den Hartogh voorlichting had gegeven over de crisis in de Gereformeerde Kerken. Het verslag is wel opgenomen Mededeelingen van de Gereformeerde Kerken in de Classis Groningen, 31 maart 1945. Zie ook: tekst 8.

4. Zie: tekst 18, noot 21.

[p. 228]

Hartogh. Ik heb toen het drukwerkje maar weggelegd. Want, wat wil men met zùlke kerkscheurders-excommunicanten?