Verzamelde werken 1942-1944

[p. 122]

25. Schilder aan de raad van de Gereformeerde Kerk te Kampen d.d. 29 april 1943^1.

Kampen, 29 april 1943

Den eerwaarden raad der Gereformeerde Kerk van Kampen Burgwal 59, aldaar

Weleerwaarde en Eerwaarde Broeders,

Uw brief van 20 april 1943 met bijlage kwam in mijn bezit. Voor dien brief, en de daarin gemelde beslissing^2. betuig ik u mijn oprechten dank. Niet het minst ook voor de aandacht, die u aan mijn bij u ingediend bezwaar hebt willen geven, en voor de uitspraak aangaande het doel, dat u voor oogen stond bij het nemen van een besluit.

Misschien zou ik hiermede kunnen volstaan, ware het niet, dat hetzij door, hetzij namens een in een niet-kerkelijk orgaan (De Standaard, d.d. 24 april 1943) zich bekend makende minderheid in uw raad, of anders in aansluiting aan harerzijds gedane mededeelingen nopens uw vergadering en mijn bezwaarschrift, dat niet gedrukt werd, noch gedrukt worden kan (gelijk u allen bekend is), enkele dingen gezegd waren, welke onjuist zijn. Daarin wordt gezegd:

a)	dat ik reeds in juni 1942 mij had onttrokken aan de beraadslagingen der generale synode;
b)	dat ik dit deed ‘wegens de voortzetting van de behandeling van de op het agendum staande kwestie der z.g. leergeschillen’;
c)	dat ik u het ‘verzoek’ zou hebben gedaan om via classis en part. syn. te

1. Afschrift in Archief-Schilder.

2. Origineel in Archief-Schilder.
Op 20 april 1943 werd namens de kerkenraad te Kampen het volgende, met de hand geschreven, briefje gestuurd. ‘Den hooggel. heer prof. dr. K. Schilder. Hooggel. heer en broeder, nadat de behandeling van uw bezwaarschriften, ingediend bij den kerkeraad van de Geref. Kerk van Kampen, door eene commissie uit zijn midden was voorbereid, heeft de kerkeraad in zijn vergadering van 15 april '43, het hierbij gaande rapport aangenomen. Dit rapport is aan de classis Zwolle, welke D.V. op donderdag 6 mei zal worden gehouden, doorgezonden. Met hoogachting en br. gr., namens den kerkeraad voornoemd, ds. C.N. Impeta, voorzitter, A. Baan. scriba’.
Dit rapport is mét het besluit van de kerkenraad van 15 april 1943 toegezonden aan de generale synode, die in juni 1943 te Utrecht bijeen kwam, nadat het door de classis Zwolle van 13 mei 1943 was afgewezen.

[p. 123]

	komen tot terugroeping der naar de generale synode afgevaardigden;
d)	dat dit ‘verzoek’ mijn ‘meest vér gaande verzoek’ aan u geweest is;
e)	dat u aan mijn meest ver gaande verzoek niet hebt voldaan.

Deze beweringen zijn onjuist. En omdat ze zoowel u als mij betreffen, en op de behandeling der aanhangige zaak invloed kunnen hebben, zie ik mij genoodzaakt, u van mijn zienswijze in dezen kennis te geven, met toezending van een afschrift aan de classis Zwolle, die dan tevens, desgewenscht, bij haar eigen behandeling van uw bezwaren met een en ander rekening kan houden.

Wat de bewering onder a) betreft: steller of stellers van dit bericht zeggen, wat niet waar is. Niet aan ‘de’ beraadslagingen onttrok ik mij. Slechts aan de beraadslaging op één punt. Waar zoowel volgens het agendum, als ook volgens herhaalde verzekering dit punt het laatste was, dat de synode zou behandelen, heb ik voorts niet kunnen bevroeden, dat men nog meer punten aan de orde zou stellen. Maar de vergadering wist, dat ik slechts op één punt niet mede beraadslaagde. Het had op haar weg gelegen, mij kennis te geven van een voornemen tot het aansnijden van nieuwe onderwerpen, indien zij had prijs gesteld op mijn tegenwoordigheid. Gelijk zij ook zulks gedaan heeft, toen een bepaald onderdeel der ‘meenings-geschillen’-kwestie aan de orde kwam.

Wat de bewering onder b) betreft: ook deze is onwaar. Stellers van het bericht komen zelfs hiermee in strijd met wat schriftelijk is vastgelegd, zij het ook, dat de synode van mijn schriftelijke verklaring in dezen nog geen publicatie deed. Volgens haar eigen apologie, welke blijkbaar deze minderheid van uw raad krachtig toespreekt, mogen kerkeraden geen gebruik maken van de kennis van zaken, waarover de synode nog geen publicaties deed. Maar, indien dit juist was, dan mochten minderheden in uw raad het ook niet. Wat mij betreft, is mijn bezwaar tegen hen niet, dat zij dienaangaande iets zeggen (want ik deel het standpunt dezer apologie niet), doch dat zij iets zeggen, wat stellig onjuist is, en in tegenspraak met hetgeen een deel der bedoelde minderheid uit mijn eigen mond heeft kunnen beluisteren, en later ook kunnen lezen; ik doel op wat ik opmerkte tijdens de rectorale oratie,^3. die officieel door uw raad, en ook door de leden van deze minderheid, op uitnoodiging is bijgewoond; een oratie, die zelve ook officieel was. Zoowel uit mijn schriftelijke verklaring, die ter tafel der synode is gedeponeerd, als ook uit bedoelde mededeelingen mijnerzijds in gemelde oratie, staat duidelijk te lezen, dat niet het feit doch alleen de wijze van de behandeling der ‘meeningsverschillen’ oorzaak, en reden, was, dat ik mij aan de beraadslaging over dit eene punt onttrok. Dat het feit dier voortzetting voor mij geen aanleiding kon zijn voor

3. Schilder doelt hier op de rectorale oratie uit januari 1942, waarin hij over de ‘Gemeene Gratie’ sprak. Bij de Fata Academica ging hij onder meer in op de behandeling van de meningsverschillen door de synode van Sneek-Utrecht 1940-1943. Hij zegt dan van zichzelf: ‘Naar zijn meening behoort de zaak der “meeningsverschillen”, die, óók blijkens de voorgeschiedenis álle kerken raakt, en in openbare bespreking aan de orde is gesteld, althans in de laatste en beslissende handelingen zóó te worden afgehandeld, dat de kerken daarvan kennis kunnen nemen’ (Gepubliceerd in: Almanak Fides Quaerit Intellectum 1947, Kampen, pag. 104).

[p. 124]

het mij onttrekken, kan o.m. blijken uit het in de bladen gepubliceerde bericht, dat ik zelf in een publieke vergadering der synode heb gepleit vóór afhandeling dezer aangelegenheid, nu er eenmaal klachten in het openbaar geuit waren, en nu de synode van Amsterdam 1936 (Acta, art. 212) had uitgesproken, dat ‘onzekerheid’ betreffende het al of niet trouw zijn aan Schrift en belijdenis van bepaalde opvattingen ‘niet mag worden bestendigd’ (Acta Sneek, art. 68). Alleen de wijze van behandeling was voor mij.^4.

4. Hier houdt het afschrift van de brief op. Tot nu toe heb ik het vervolg niet kunnen vinden.