Verzamelde werken 1942-1944

[p. 57]

12. Schilder aan J. Vrolijk e.a. d.d. 24 oktober 1942^1.

24 october 1942

Amice,

Dezer dagen voltooide ik een bezwaarschrift, tegen de zichzelf continueerende, haar agendum willekeurig uitbreidende, en zoo in een synodaal bestuur ontaardende synode. Afschriften daarvan worden - ik weet niet tot welk getal - gemaakt; ik gaf aanwijzing tot toezending aan enkelen.

Nu ben ik zelf om bekende redenen machteloos. De gedachtengang van mijn bezwaar, en de beteekenis van de kwestie zou eigenlijk hebben geëischt, dat ik alle kerkeraden had aangeschreven. Ik zou het ook zeker hebben gedaan, als ik maar gekund had. Maar dat ik dat in deze situatie niet kan, is welbekend.

Toch komt het m.i. erop aan, dat de vergadering, die nog steeds synode wezen wil, zoo spoedig mogelijk verneemt, dat de kerkeraden haar niet erkennen als gemachtigd of geinstrueerd tot andere punten, dan in het agendum van Sneek opgesloten lagen, en meteen daarin afgegrensd. M.i. moeten de kerkeraden aan de afgevaardigden van hun provincie schrijven, liever vandaag dan morgen: u is niet gemachtigd, voor ons op te treden in punten, die u ter behandeling voor uzelf hebt genomen. Hoe eerder dit geschreven wordt, hoe beter. En dan verder van kerkeraad naar classis terug etc.

Nu ik niet publiceeren kan, moeten m.i. degenen, die mijn argumenten zouden erkennen als juist, het hunne doen, om dan toch de attentie der meest ingeslapen kerkeraden te wekken. Daarom mijn vraag:

a) het geval bij den eigen kerkeraad te brengen.

b) anderen daartoe op te wekken.

c) het stuk of fragmenten eruit, te doen toekomen aan kennissen etc.

Correspondentie erover liefst niet, tenzij zeer noodzakelijk. Adres is veranderd: ik woon nu niet meer op 101 maar 14.^2.

In het stuk zelf geef ik aan, waarom ik de kwestie van belang acht. Breed behoeven we m.i. daar niet over te praten. Ten overvloede kan ik nog zeggen, dat men de zaak scherp wil zetten; coll. Greijdanus en ik hebben tenminste een argumentloozen brief gehad, waarin op hoogen toon geëischt wordt vóór 15 nov. schriftelijk in te zenden een verklaring van conformatie...

1. Deze brief werd in een boek aangetroffen, dat uit de bibliotheek van J. Vrolijk (1905-1995), sinds 1942 gereformeerd predikant te Zeist, afkomstig is en kennelijk voor verschillende adressanten bestemd was.

2. In oktober 1942 verhuisde het gezin Schilder van Vloeddijk 101 naar Vloeddijk 14. Zie: De Vries 2.

[p. 58]

Hier helpt geen schipperen meer. Als hiervoor gebukt wordt, is meteen het nieuwe kerkrecht met vlag en wimpel ingehaald, en hebben we de kerken verraden. En dat alles in een tijd, waarin de een nog meer in de moeite zit dan de ander.

Ik zou met aandrang willen vragen: help mee. Niets doen is, nu het om principieele kwesties gaat, niet te verantwoorden.

Die leergeschillen (?) kwestie, en voornamelijk die tendentieuze en onjuiste ‘Toelichting’ kan later wel worden bekeken, als er nog eens een pen in handen komt. Tusschen haakjes: de naam Popma stond en staat daar wel op, maar dat is ten onrechte;^3. ook een van de schoone belevenissen van dezen tijd. En een aansporing te meer, om niet stil te zitten tegenover het ‘nieuwe kerkrecht’.

Met vr. gr.,
Steeds gaarne t.t K.S.

3. Deze Toelichting verscheen na de leeruitspraken van 1942. Ze was ondertekend door dr. G.Ch. Aalders, dr. G.C. Berkouwer, ds. S.J. Popma en dr. J. Ridderbos. De synode achtte het namelijk gewenst ‘dat er een toelichting werd geschreven, waarin strekking en beteekenis der door haar gedane uitspraken nader werden uiteengezet’. Daardoor werd volledig duidelijk dat de synode bewust had gebonden aan de Kuyperiaanse leer van de (veronderstelde) wedergeboorte vóór de doop. Het aantal bezwaren en bezwaarschriften tegen de synodale leeruitspraak nam hierdoor zeer toe.
Ds. Popma meldde de synode dat zijn naam ten onrechte onder dit geschrift stond. Zie over deze zaak: De Vries 3, pag. 178, noot 82.