Verzamelde werken 1940-1941

[p. 74]

7. Paleisrevoluties^1.

Wat is een paleisrevolutie? Volgens den grooten Brockhaus een ‘Bezeichnung für den Sturz eines Herrschers durch eine Verschwörung an seinem Hofe. In der abendländ. Geschichte bietet Russland die häufigen Beispiele einer P. (Sturz der Regenten Anna Leopoldowna 1741,^2. des Kaisers Peter III,^3. 1762, des Kaisers Paul I, 1801^4.).’^5. Een paleisrevolutie is hier gevolg van samenzwering.

Volgens Meyers Lexikon^6. is een paleisrevolutie ‘der Sturz eines Herrschers, der sich ohne Erhebung der Massen im Innern des Palastes durch eine Intrige vollzieht’. Hier is een paleisrevolutie dus een gevolg van intrigues.

Volgens Winkler Prins^7. behoort tot het wezen van de omwenteling ‘een verandering in den staatsvorm, niet alleen een verandering van regeerende personen, en daarom is een z.g. paleisrevolutie eigenlijk geen omwenteling’.

Tot zoover deze overschrijfwijsheid.

*

Prof. Dijk heeft - helder is het mij nog niet - eerst bij zijn inauguratie,^8. en nu ook verleden week in een Standaard-artikel, gewijd aan dr B. Wielenga,^9. een enkel woord gesproken over de geschiedenis van ons blad. Den laatsten keer gebruikte hij het woord paleisrevolutie. Het zou langs den weg van paleisrevoluties gekomen zijn tot den huidigen stand van zaken.

Zou prof. Dijk zijn bedoeling willen verduidelijken?^10. Ik ben op dit punt nog al teergevoelig. Ik ken geen enkele geslaagde poging tot verandering van ons blad wat de personen betreft, die ook maar in 't minst op samenzwering of intrigue lijkt. Ook is de ‘staatsvorm’ niet veranderd; die is juist bewaard. Ik zou dus met een woord van opheldering zeer verblijd zijn, want ik geloof, dat, als

1. Uit: De Reformatie, 19 januari 1940.

2. Anna Leopoldowna (1718-1746), als regentes voor haar zoon keizer Iwan VI van Rusland in 1741 afgezet en met haar familie verbannen.

3. Peter III (1728-1762), keizer van Rusland, werd mede door toedoen van zijn vrouw Sofie Augusta in 1762 ten val gebracht en vermoord.

4. Paul I (1754-1801), keizer van Rusland, bij een samenzwering in 1801 gewurgd.

5. Der grosse Brockhaus Konversationslexikon, XIV, Leipzig, 1933¹⁵, pag. 75.

6. Meyers große Konversationslexikon, XV, Leipzig, 1906⁶, pag. 323.

7. Winkler Prins algemeene encyclopaedie, XIV, Amsterdam, 1937⁵, pag. 148.

8. Dijk inaugureerde op 21 januari 1937 als hoogleraar ambtelijke vakken aan de Theologische Hogeschool te Kampen met een rede over ‘De prediking als dienst des Woords’.

9. Zie: De Standaard, 6 januari 1940.
Dr. B. Wielenga (1873-1949), sedert 1 januari 1940 emeritus-predikant van de Gereformeerde Kerk te Amsterdam. Zie: De Haas, V, pag. 304-305.

10. Zie pag. 250, 251.

[p. 75]

ik het gebezigde woord serieus opvat, het in hooge mate onrechtvaardig is. Bovendien staat prof. Dijk reeds jaren lang buiten de historie van ons blad: hij kent de feiten dus niet, tenzij hij betrouwbare informaties ontving. Maar die zullen zeker anders doen spreken.