Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

Het Koningschap in twist gered.

Uw hand zij toch tegen mij en tegen mijns Vaders huis.
2 Sam. 24:17.

Reeds eerder hebben wij onze gedachten ermee bezig gehouden, dat Christus, als het nog niet vleesgeworden Woord, Abraham, den vader der gelovigen, en Jakob, den vader van zijn volk, en Mozes, den middelaar van het oude Verbond, slechts door een scherpen strijd tegen hun vlees bekwaamd heeft tot hún bepaalde functie in de kerk.

Nu ontplooit zich later dat leven van het uit deze aartsvaders geboren volk Israël al wijder en breder; en zo komen er in het straks

[p. 183]

gevestigd volksleven drie speciale ambtsdragers op: de koning, en de priester, en de profeet.

Welnu, wanneer de groten, die in den strijd vóórop getreden zijn - Abraham, Jakob, Mozes -, slechts in en door de worsteling des Heeren tegen hen, d.i. tegen hun vlees, hun ambtsverrichting konden leren, dan geldt dit óók van die vele anderen, in wie het ambt zijn specialen dienst gekregen heeft, koning, priester, profeet. Ook zij moeten ondervinden, dat Gods scherpe mes zich zetten zal in hun vlees, zal hun geest bekwaam zijn tot den dienst der theocratie.

Van alle drie zullen wij het zien.

Daar is voor het eerst de koning, David. Reeds had het onze aandacht, dat bij David het koningschap een nieuwen inzet neemt. Van den troon is Saul vervallen verklaard; Saul blijft in de openbaringsgeschiedenis een afschrikwekkend voorbeeld van de ellende, die het koningschap over het volk brengt, wanneer het zich onttrekken gaat aan de theocratische constitutie, die waarborg der volksvrijheden in het verbond. Na hem werd David geroepen; tegenover Saul staat hij in eenzelfde verhouding als Izak tegenover Israël, en als Jakob tegenover Ezau.

Maar óók bij David blijkt straks het theocratische ambtsbesef niet dan met grote moeite, en onder zwaren strijd gered, en tot radicale gehoorzaamheidsdaad te kunnen worden gebracht. David hééft zijn theocratische eer behouden, zeker, maar: als door vuur.

Het hoogtepunt in deze behoudenis van David naar den geest valt dan ook samen met het dieptepunt van Davids schande en vernedering naar het vlees.

Wanneer toch na de volkstelling, die als uiting van wereldijken machtswellust en machtsidee de openlijkste daad van prostitutie der theocratische bruid Gods geweest was, de Heere David door het oordeel van de pest tot inkeer komen laat, dan twist de Heere tegen hem en ‘zoekt ook hem te doden’, als eertijds Mozes. Geen wonder: David was immers aangesteld als ‘vriend van den bruidegom’ (Joh. 3); zulk een vriend nu, is hij oprecht, zorgt wel voor de bruid, maar ziet en toont ze altijd als de bruid van dien ander, dien hij in trouwe dient. Maar de ‘sultan’ David heeft gedaan, alsof Israël zijn volk, zijn bruid was en alsof deze bruid, inplaats van de ‘heerlijkheid des mans’ (d.w.z. des Heeren) te zijn, eigenlijk Davids glorie wezen mocht.

En daarom is de Heere met David gaan twisten.

En zie, die twist van den ‘ijverigen’ God brengt David tot be-

[p. 184]

rouw. Hoor, hoe hij zich zelf vernedert: ‘Uw hand zij toch tegen mij en tegen mijns vaders huis.’ De koning geeft het koningschap als het ‘zijne’ prijs. Hij stelt zijn mandaat in de hand van God, en geeft zich met zijn ambtelijke misslagen aan het oordeel van de goddelijke censuur. Dewelke medisch is. Gebroken is zijn eigenwilligheid; de eigen dwaasheid wordt erkend als in zichzelf genoegzame reden, om hem, gelijk eens Saul, te doen vergaan onder het oordeel.

‘Uw hand zij tegen mij.’ -

Ja, zó iets heeft óók Mozes eens gezegd tot God. - Het was ná de zonde, met het gouden kalf bedreven. - ‘Delg mij maar uit Uw boek en laat het volk vrij uit gaan.’ Maar Mozes wist toen, dat die bepaalde zonde, die het vólk bedreven had, toch feitelijk zijn zonde niet geweest was. Eigenlijk betekende zijn voorslag dan ook een poging, om voor Gods gericht, ten bate van het volk verzoening te verkrijgen op andere rechtsgronden, dan die God stellen zou. Zonder zich dat te realiseren, waagde Mozes het, op de termen van Gods oordeel vooruit te lopen. Zijn verknochtheid aan het volk maakt zich in een moment zelfs van gebeden, los van alle biddersgeest en alle voorbiddersverstand bindende norm van Gods geopenbaarde woord, omtrent den weg, waarlang Jahwe verzoening ‘vinden’ zal. Hoe begrijpelijk en hoe ‘goed’ het ook ‘bedoeld’ mag zijn, het was en blijft van Mozes toch een verkeerd gebaar; deze priesterlijke ‘voorbidder’ fantaseert zich heel éventjes een evangelie naar den mens.

Maar David staat er anders voor dan Mozes. Hij heeft inderdaad de zonde zelf gedaan. Het volk deed mee, - het zij zo. Maar hij was toch de eerste, die in het kwaad was vóórgegaan. En als nu de koning zelf ten overstaan van de rijksgroten zich met zijn koningshuis en met zijn koninklijk gezag officieel in de hand van God gaat stellen, dan neemt hij op datzelfde ogenblik, waarin toch immers de genade weder doorbreekt, dezelfde houding in, als toen hij kiezen moest uit dat drietal oordeelsmogelijkheden: hij wil als herder geheel nu vallen in de hand zijns Heeren. En hij wil die schapen vrij zien uitgaan.

Geloofd zij God Jahwe: de twist des Heeren tegen David in zijn koningschap is krachtig gebleken, Hij doet, wat God behaagt. Het scherpe mes van Gods kritiek, van zijn verbondskritiek, heeft den geest van David gedeeld en is ingegaan tot merg en been van dezen koning-herder. Het koningschap is onder den twist en onder de

[p. 185]

‘wraak’ van het verbond gebracht, - gelijk ook bij Saul. Maar ziet gij het verschil niet? Waar Saul in zelfmoord eindigt, daar denkt David niet aan zelfmoord: als hij sterven moet, en van den troon vervallen moet worden verklaard, dán moge het de hand des Heeren zijn, die het gericht over hem voltrekt. Zijn dood zij dan als die van Simson: laatste veldslag ter verlossing van Jahwe's verstrooide schapen.

In dezen twist des Heeren is het messiaanse koningschap behouden voor Gods Israël. Hier is de vader van den Christus weer het type van den Christus zelf. Deze toch zal straks in volkomenheid kúnnen en mógen doen, wat Mozes deed in eigenwilligheid, toen hij die onbeholpen woorden sprak: delg mij maar uit Uw boek. En deze Christus, onze Koning-herder, heeft daarin zijn vader David, en diens koningsdienst vervuld. Waardoor? Door priesterlijke liefde te verbinden met den koningswil tot heerschappij, zó gans volkomen, dat deze onze koning aan God vasthoudt, ook als hem hart en vlees bezwijken. Want uit zijn herdershart zijn de schapen geen ogenblik geweest, ook toen de herdershonden Hem als den wolf en als den schapendief, en als den slechtsten huurling Israëls tezamen hebben verscheurd.

Daar staat in onze statenoverzetting ergens een vertaling van een van de bekende liederen van David in dezen vorm: door uw verootmoedigen hebt Gij mij groot gemaakt (2 Sam. 22:36). De vertaling blijkt onjuist te zijn. Maar de gedachte is schriftuurlijk. Het zich ten diepste buigen van den koning voor die ‘neerbuigende goedheid’, die God Jahwe niet toont als vriendelijk neergebogene naar ons vlees, maar Hem vertoont als nederbuigend krommend den trotsen stierennek, den sultansnek, daarin is inderdaad Israëls messiaanse koning behouden, en ‘van God hergeven’. Wie is aan onzen God gelijk, die Christus ophaalt uit Davids slijk? En wie aanvaardt zijn stem, als zij ons verkondigt, dat slechts verhoogd wordt die vernederd is, en slechts het koningschap aanvaarden kan wie zich, met al het zijne, laat richten onder het oordeel Gods? Wat herder is er, die niet als wolfshond naar het vlees zich zelf bekend gemaakt heeft bij z'n God?