Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

[p. 171]

Profeteren tegen de adiafora.

De vrouw Izébel, die zichzelve zegt een profetes te zijn......
Openbaring 2:20.

Wanneer - zo zeiden we - voor de rechtbank iemand een eigenwillig gebruik poogt te maken van het, in een bepaald geval, ontbreken van een scherp gepunte rechtsbepaling, is dat corruptie, rechtsbederf. In al zulke gevallen nu is het een weldaad, als iemand dan met één slag dat hele leugenweefsel verscheuren komt.

Zo'n weldaad is de brief, dien Christus door Johannes laat schrijven aan Thyatire. De Christus weet, dat in deze stad, en in haar kerk, ‘de vrouw Izébel’ van Nicolaüs' leugen-theorie een maar al te praktisch, een eigendunkelijk gebruik maakt. Zij noemt zich daarin profetes; het is meer gebeurd, dat in de groeiperiode der jonge christelijke kerk bepaalde vrouwen de ketterij publiek bevorderlijk waren, en als ‘profetessen’ de gemeente een vrijheidsbegrip opdrongen, dat in excessen oversloeg. Zo was het ook in Thyatire, waar elke vrijbuiter zich ‘allerchristelijkst’ dekte met Nicolaüs' theorie. De adiaforie van ‘spijs’ en ‘leven’: wie doet ons wat? Men dreef zijn brutaliteit al verder: wie deze al te grote rekkelijkheid dorst veroordelen, die werd als onvroom en ongeestelijk aan de kaak gesteld. Had Christus de zijnen niet vrijgemaakt? Was een afgod dan iets wezenlijks, dat men zijn vlees niet eten mocht? Waren de bezwaarden zó benepen, dat ze hun opvatting, hun exegese, aan anderen wilden opleggen? Had ook reeds Paulus niet met Petrus over zulke kwesties meningsverschil gehad? En moest men dus elkander niet verdragen? En kon men niet - men was nog bijgelovig ook, net als de vroegere farizeërs, die men uitschold - kon men niet den duivel uit het offervlees bannen door het exorcisme?

Maar zie, wanneer die valse ‘profetes’ gaat profiteren van de adiafora, dan komt in eens Christus als de ware Profeet profeteren over de adiafora. Hij zegt: die profetes verdient haar naam niet. Ik noem haar anders; ik geef den naam Izébel aan die vrouw. Want gelijk eenmaal deze Tyrische prinses naast koning Achab Samaria binnenreed als zijn vrouw, en sinds er alles op gezet heeft, om Israël te verleiden, en van zijn vastheid af te voeren, en het heidendom te mengen met den dienst des Heeren, den wettigen eredienst van Jahwe, zó doet nu ook deze vrouw, die kerk en wereld door elkander haalt.

[p. 172]

Hier profeteert de Christus over en - tegen de adiafora. Hij zegt ons: die adiafora, die ‘middelmatige dingen’, die vormen geen constant levensgebied, om er een vrijheidscirkel omheen te trekken. Het zijn, juist omgekeerd, dingen, die ons in de engte moeten drijven, ons prikkelen moeten tot dieper gebed, gebed om licht en leiding, en om nog serieuzer Schriftonderzoek, om zo te komen tot steeds voorzichtiger levenswandel. Wie het anders doet, en het profeteren tegen de fixatie van de adiafora prijs geeft voor een listig profiteren ván de adiafora, die is verleider, die is Izébel.

Proféteren bij de adiafora......dat is toch eigenlijk de enige hemelsgezindheid. Het licht van het Woord van God op willen vangen daar, waar het ons schijnt te ontbreken, dát is ‘wandelen in den hemel’. Want immers - in den hemel zijn de adiafora onbekend. Dáár zal men steeds in elk bepaald geval, in elke concrete situatie, onmiddellijk, zómaar, wéten, wat Gods bepaalde wil is in elke bepaalde situatie. Daar is geen mens onzeker; daar vlámt het licht der wet in alle dingen voor onze ogen op en is zij in ons eigen hart geschreven. Wie nu van deze hemelse heerlijkheid weet, en daarnaar uitziet, hoe kan zó iemand zich de handen stillekens wrijven, als in een bepaald geval de mensen hem niet lastig kúnnen vallen, omdat die mensen nog niet zeker weten, wat Gods wil is in dat bepaald geval? In steê van de handen te wrijven achter den rug van de mensen, die hem zijn ‘vrijheid’ zouden betwisten willen, zal hij de handen vouwen voor het oog van God, zijn Rechter, en zijn Vader, zijn Verbonds-god die hem in rechtsverhouding tot Zich heeft geplaatst, en hem geen ‘vrijheid’ heeft beloofd, dan in de dienstbaarheid der liefde?

Profeteren tegen profiteren. Hier scheiden mensenwegen. Hier scheurt zich ‘vlees’ van ‘geest’. Want de scheidslijn tekent zich af, o neen, niet hierin, dat de één iets doet, dat de ander laat, of omgekeerd, maar hierin, dat de een een andere levenshouding heeft dan de ander. Het conflict ligt niet in een bepaalde verrichting of niet-verrichting; áls er een breuk is dan ligt die breuk in het hárt. De een is heimelijk onwillig, de ander heimelijk verheugd, als hem de lasten van den Heere zijn God zijn voorgehouden. Wie heimelijk zich afkeert van de lasten van de wet des Heeren, die bewijst daarin, dat hij van het evangelie een nieuwe wet gemaakt heeft. Hij ‘kent’ het slechts als obligatie: en dus miskent hij het. Hij wordt geoordeeld, niet omdat hij dingen deed, waarvan een ander zei: ze gaan te ver; maar omdat hij heel diep van binnen in zijn hárt niet

[p. 173]

zuiver stond. Maar omgekeerd: wie heimelijk een vreugde vindt in het dienen van zijn God, die kent de wet alleen als evangelischen regel voor de dankbaarheid. Het evangelie blijft hem evangelie. En hij wordt gerechtvaardigd, niet daarin, dat hij nooit langs het kantje liep, en dit niet raakte, en dat niet smaakte in zijn puriteinsen levenswandel, maar daarin, dat hij, toen de ander luchtig profiteerde van de adiafora, zijn God gebeden heeft te mogen profeteren, opdat in de schuilhoeken van een nog niet doorzocht levens- en werkgebied, het licht van Gods Woord mocht schijnen, óók voor hem.

Profiteren en profeteren. Hier scheiden zich mensenwegen. Wie profiteren wil van de adiafora, kiest eerst zijn eigen levenswil, zijn praktijk, en daarna maakt hij een vrome theorie, om zijn praktijk te dekken. En dan zegt hij, denk maar weer aan ‘Izébel’: ik ben profeet, ik ben profetes, ook ik heb toch den Geest? Maar de ander, die om licht en waarheid vraagt, en profeteren wil bij de adiafora, die roept niet luide: laat mij vrij, want ik ben óók profeet, ik weet het zo bijzonder goed, maar in de stilte bidt hij: vergeef mij, Heer, mijn dwaling en onzekerheid, zend, Heer, Uw licht en waarheid neder, en breng mij, door dien glans geleid, als christen in mijn praxis weder, zo klimt mijn bange ziel gereder ten berge van Uw heiligheid, waar mij Uw gunst verbeidt.