Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

Tussen grafschennis en testament-opening.

Wee u, want gij bouwt de graven der profeten, en uw vaders hebben ze gedood: zo getuigt gij dan, dat gij mede behagen hebt aan de werken uwer vaderen; want zij hebben ze gedood, en gij bouwt hun graven.
Luc. 11:47, 48.

Iemand heeft eens gezegd, dat men de houding, die de mensen tegenover het verleden aannemen, zou kunnen typeren door twee woorden: grafschennis, én testament-opening.

Grafschennis plegen zij, die met ruw geweld dáár, waar het oude begraven lag, op de rust van dit kerkhof ingrijpen, de spade er in den grond steken, het oude meedogenloos wegruimen, en eenvoudig ‘hún’ gang gaan. Deze grafschenners hebben geen eerbied voor hetgeen de doden tot stand gebracht hebben. Zelfs hun gedachtenis laten zij gretig vergaan.

Maar anderen zijn er, die voor den wil der doden eerbied hebben. Zij ruimen hun graven niet weg, maar openen hun testament. Ze vragen wat daarin stond, lezen het, en voeren het uit.

Die grafschennis verraadt gebrek aan eerbied voor het woord, dat eens de levenden spraken. Als dat woord nog in hun ziel zou naklinken, dán zouden zij niet zo ruw en onverschillig over hun graven treden. Maar wat deren hen de doden? Desnoods nemen zij hun nog dat éne plekje schrale grond af, waarop die doden beslag hebben gelegd. Ze willen hun stad uitleggen, een wandelpark aanleggen, een Tuin-van-Vergeten planten. Wég met die graven.

Hoe anders echter de testament-openers. Zij zoeken het woord der doden op, beven er voor, en tonen dus, dat de wil der doden nog een factor is onder de levenden. Dat het verleden zich uitstrekt naar het heden, en daarop ingrijpt.

Grafschennis, - ziedaar de revolutie. Testament-opening, - dat is de reformatie.

[p. 142]

Nu kan men echter nog een dérde houding aannemen. Zij is kenmerkend voor de mensen, die den naam der reformatie dragen, maar de daad der revolutie doen. Het zijn die mensen, die de wet van God in naam handhaven (schijn van reformatie), maar die in werkelijkheid Gods wet verkeerd uitleggen, haar misduiden, en Gods gebod door mensen-inzettingen krachteloos maken (langzame revolutie). Revolutie, die den schijn daarvan vermijdt. Men denke hier slechts aan de farizeërs.

Wat is nu van zulke revolutionaire wolven in de vacht van reformatorische schapen het typerende? Dit, dat zij enkel negatief staan. Negatief tegenover de grafschennis. Maar ook negatief tegenover de testament-opening.

Kijk, ze zijn negatief tegenover de grafschennis. Zij bevelen: komt niet aan de graven. Maar zij weten maar al te goed, dat men met dat simpele commando niet kan volstaan. Een graf moet toch gemerkt zijn? Anders trapt iemand er onwillekeurig op, of bouwt, zonder het te weten, er overheen. Bovendien kan men niemand met succes verbieden, een graf te schenden, of men moet ook zorgen, dat ieder het graf duidelijk waarnemen kan. Daarom ‘bouwen’ de farizeërs de graven. Vooral van de groten. Ook dus van de profeten. Opdat niemand, niemand daaraan rake! Maar - ál zulk ‘bouwen der graven’ is tenslotte louter negatief. Het geschiedt niet, om de essentiële vrucht, de geestelijke erfenis, het testament van het leven der begravenen in het heden in te dragen. Neen, - het is alleen maar een daad van áfweer tegen de revolutionairen, die over die graven heen zouden willen lopen, en die meteen de vijanden van de reactionairen zijn.

Dat het bij hen onder al dit bouwen van die dure mausoleums niet meer is dan de negatieve houding, dat er geen béven is voor het woord van de profeten, wier graf gesierd wordt, dat blijkt immers uit dat tweede kenmerk in die houding. Zij staan óók negatief tegenover de testamentopening. Zij ‘bouwen wel de graven der profeten’. Een negatief gebaar tegenover de revolutionairen in hun eigen tijd. Maar zij ‘doen de werken der profeten niet’. Een negatieve houding dus tegenover de echte reformatoren van hun eigen tijd, hun levend héden. Die profeten hebben een testament nagelaten; ze zeiden: leeft daarnaar, en doet daarnaar, en voert het uit. Maar dat testament lezen zij niet; en áls zij het nog lezen, dan lezen zij verkeerd, en leggen het eigenwillig uit. De grootste zonde is dat wel tegenover den schrijver van een testament.

[p. 143]

Zo leken deze farizese negativisten prachtige typen, zo lang men ze alleen maar stelde tegenover de grafschenners. Zij speelden niet in den mei op een kerkhof. Alleen maar, - niet revolteren is bloot negatief; is dus geen deugd. Zo rijk zij leken tegenover de grafschenners der revolutie, zo árm zijn zij gebleken tégenover de testament-openers der reformatie. Zij speelden niet in mei op een kerkhof, o neen, o neen. Maar - zij plantten óók den meiboom niet in de kap van den nieuwen, den vervullingstempel, die in het testament der oude profeten hun was bevolen te bouwen.

Laat ook ons gedenken, dat met een negatieve houding niemand God dient. Niet alleen moeten wij tégen de revolutie ingaan, maar ook positief vóór de reformatie zijn, en het werk der reformatie dóen.

Het evangelie staat niet alleen tegenover revolutie, maar ook tegenover reactie. Men kan de graven van de profeten bouwen, en voor het oude door het vuur gaan, en het alles onveranderd willen laten voortbestaan. Maar als dit niet is een zwoegen bij het licht van het Woord om voortgang, dóór-tocht van Gods eeuwig werk uit het verleden in ons eigen heden, dan zijn wij zelf den graven, die wij bouwen gaan, gelijk: witgepleisterd, maar van binnen vol van dorre beenderen des doods.

En dan zijn wij niet de ‘geestelijke’ mensen, die den Heere Christus kunnen onderscheiden van den Belial. Eer men toch zijn graf kón bouwen, is Hij opgestaan, gelijk Hij vóór zijn begrafenis gezegd had in een didactische opening van het testament van alle profeten tegader. En na zijn opstanding is het testament ál verder opengegaan; het werd nieuw zelfs. In dat nieuwe testament overwint Hij Adam, die zijn eigen graf groef en zijn kinderen tot schennis daarvan doemde, nadat hij het testament der trouw had toegeklapt.