Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

[p. 117]

Het verbond, de beslechting van 's Heeren rechtsgeding.

Hij heeft U bekend gemaakt, o mens! wat goed is; en wat eist de Heere van U, dan recht te doen en weldadigheid lief te hebben en ootmoediglijk te wandelen met Uw God?
Micha 6:8.

Toen Micha zijn volk de ogen opende voor het geweld van des Heeren stem, die het mokkend ongenoegen van het volk in het felle licht van het rechtsgeding ging zetten, toen heeft Hij aan dat volk meteen doen zien, dat in dit rechtsgeding, dat van het verbond zelf uitging, alleen datzelfde verbond ook weer de beslechting zou kunnen geven. Immers, er is een fijne ironie in deze pericoop. Het volk van zijn kant, zo lang het nog buiten het verbond óm redeneert, redeneert in een cirkelgang, en komt er niet uit, in dit proces. Slechts dan is in één slag het rechtsgeding in vrede beslecht, wanneer door het geloof de ontrouwe bondsgemeenschap zich tot de trouw van God bekeert.

Zie het maar aan onzen tekst. In de gelijkenis van den profeet komt het ten slotte zóver, dat het volk erkent, in het gericht niet te kunnen bestaan. Het proces is voor dat volk verloren. Het is van schuld nu overtuigd, erkent althans, dat het vigerende recht tegen het volk op zakelijke gronden bezwaren in kan brengen, en straf kan eisen.

Maar nu ziet het volk verlegen om zich heen. De rechter heeft van ongelijk overtuigd, de bondsbreuk is een feit gebleken; de éne partij staat schuldig tegenover de andere. Die andere is de Heere. Nu komt de vraag: wat zullen zij ter boetedoening de andere partij nu bieden? ‘Waarmede zal ik den Heere tegenkomen?’ Kan de bondsgemeenschap van het volk zijn God, die de andere partij is, in het verbond met eigen offerande tegenkomen? Zal men de offers opstapelen, rijk, en duur, en véél ze maken? Zal men zijn eigen hartebloed den Heere geven, en doen, gelijk de koning doet: zijn kinderen voor Hem slachten ter verzoening van de zonde?

De profeet laat zó het volk hier spreken, omdat hij steeds in de lijn van eigen ontrouw, in de lijn der eigen gerechtigheid, het volk hoort voortredeneren.

Maar ach - wanneer het volk door offeranden, die het zelf bepaalt, en waarvan het zelf de waarde taxeert, de beledigde partij tevreden stellen wil, dan is dit immers de cirkelgang van alle redenering, die God niet door geloof in zijn verbondstrouw aanneemt? Wil men door offeranden God verzoenen? Dat is: wil

[p. 118]

men zelf den prijs berekenen en uitkeren? Zelf den prijs bepalen en betalen? Maar het verbond heeft juist het recht daartoe aan het volk ontzegd. Geen contract, maar een verbond had het met den Heere. En tegen de klacht, dat er zoveel betááld moest worden, dat men er moe van werd, was de Heere juist opgekomen. De cirkel-redenering.

Daarom zegt de profeet ten slotte: o neen, ontrouwe bondsgemeenschap, van u wordt geen offer gevraagd, slechts naar uw hart heeft in het verbond de andere partij gedongen. Nu dan, o méns, wat eist de Heere van u, dan van uw hart te maken een tempel van enkelvoudige rechtvaardigheid, een haard van liefde, een schoongehouden tempelheiligdom? In de wereld, waar men door vergelijking zijn ‘waren’ slechts geprezen noemt, als ze duur geprijsd zijn, in zo'n wereld is een hart niet ‘duur’, het geldt niet voor veel. Het is vergelijkenderwijs niet op te wegen tegen dure offers. Het is alleen maar het eerste. Maar daarom is het ook het laatste, en daarom álles.

Zo heeft dan juist de Heere niet dan het hart gevraagd. En als zich het hart verenigt tot den eenvoud van de liefde, dan komt men in het verbond terug tot de grondwet zelf ervan, en wordt daarin behouden. Dan zal het verbond, dat de processen opende, ze ook in vrêe beslechten.

Ja, dat is óók een cirkelredenering; maar déze cirkel is niet getrokken met den krommen passer van het vlees, in het vlak van menselijke overleggingen, doch hij is getrokken met den passer van Gods welbehagen, dat uit Hem, door Hem, tot Hem, dat is in eeuwigen ommegang, al het zijne tot Hem komen laat, en keren.

‘O mens,’ zei de profeet, en deze aanspraak zinkt nog onder de eerste, ‘o mijn volk’, weg. De eerste aanspraak was: mijn volk. Want beginnende bij het volk, bij de gemeenschap, komt het verbond zijn rechten eisen van den enkelen mens: een hart is altijd een strikt persoonlijk bezit. En in dien naam: ‘o mens’, laat de profeet dus zien, dat het verbond van de genade, hoezeer het vele eeuwen doorloopt, en telkens nieuwe vormen en fasen krijgt, ten slotte toch niet een nieuwe orde oplegt, maar terugkeert, door een nieuwe genade, tot de herstelling van den ouden gloriestaat van het allereerste verbond der liefde en der werken; van dat verbond, waardoor in het paradijs God den mens in liefde van den beginne aannam, opnam. O mens, slechts in het verbond zijt gij, schoon opgenomen in de relatie van uitverkiezende genade in een afgezonderd volk,

[p. 119]

teruggeleid tot het oerbestand van het eerste paradijs, den eersten scheppingsdag. ‘Ik ben een bondskind, - niets menselijks is mij daarom vreemd.’ Zo niet, ik ben een on-mens.