Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

Het verbond, de mogelijkheid van 's Heeren rechtsgeding.

Hoort, gij bergen, den twist des Heeren, mitsgaders gij sterke fundamenten der aarde; want de Heere heeft een twist met zijn vo'k, en Hij zal Zich met Israel in recht begeven.
Micha 6:2.

Tegen Abraham, Jakob, Mozes strijdt de Heere. Hij toont hun in dien strijd, dat het verbond geen oorkussen van den duivel is, maar de scherpste prikkel in ons vlees.

Nu kunnen wij van wat hún allen overkomen is geen kopie ontvangen in ons leven: al de historie gebeurt slechts één keer. Maar daar is toch een huiswet afgekondigd, in die onderscheiden worstelingen van den Bondsgod met den stamvader Abraham, den vader Jakob, den middelaar Mozes. En die huiswet geldt voor heel het huis. Dus komt dan ook voor heel het huisgezin, dat is voor Israël, steeds weer diezefde wet naar voren: dat slechts in worstelingen

[p. 113]

van den Geest tegen het vlees, het verbond zich handhaaft, en vervolg kan nemen.

Zo is het ook in de dagen van den profeet Micha. Waarschijnlijk sprak hij onder koning Achas de woorden van het zesde hoofdstuk. In Achas' dagen was het verbond ontkracht. Zijn eigen gerechtigheid zocht Israël op te richten. De koning ging zelfs voor in het offeren van zijn eigen kind; en toen was gans de orde omgekeerd. Want niet meer werd op Christus' offerande gehoopt, als op het eind der wet, en niet meer werd op Gods genade gewacht; maar in eigen kracht wou men uit eigen koopkracht den prijs bij God betalen; de vrede met Hem moest als vrucht van eigen werving verkregen worden.

Nu komt echter tegen die verbonds-verkrachting Micha in verzet. De wet van het verbond der genade, die evangelische wet, zal hij weer inscherpen in het volksverstand, en in het volksgeweten. Doch dit kan hij niet doen zonder den twist, de wraak van het verbond, weer levendig het volk te prediken. Oefent het verbond zijn wraak niet? Wie het mocht betwijfelen, die zal Micha wel anders leren: hij spreekt een machtige parabel: Jahwe procedeert tegen Israël. De profeet treedt op namens God, om een rechtsgeding, een publiek proces in te leiden, waarin de Heere, en zijn volk, de partijen zijn, die voor de vierschaar van het recht hun zaak bepleiten moeten. En heel de wereld wordt tot getuige opgeroepen, omdat de Heere met zijn volk een twist heeft. ‘Hoort, gij bergen, den twist des Heeren’.

Dat is wat vreemds, dat God een twist heeft met zijn volk. Welke reus twist nu met een dwerg? Welke mens met een hond? Welke volwassene met een zuigeling? Maar is het zó ook niet ondenkbaar, dat God zou twisten met een volk, met mensenbroed, met adderengebroedsel? Is God niet ánders dan de mens, gáns ánders? Hoe kan de ongelijke procederen met den ongelijke? Dat is toch immers menselijk onmogelijk, dat een proces de andersoortigen voor de rechtbank brengt, dezelfde rechtbank? Waar een rechtsgeding geopend wordt, daar is toch altijd een raam van rechtsbestand, en rechtsverordeningen, waarin de twee partijen samen zijn begrepen, en samen opgenomen kunnen worden? Ontbreekt dat raam van gemeenschappelijkheid in rechtsverhoudingen, dan is het proces onmogelijk. Tussen een man en een koe is een proces ondenkbaar. Tussen een Nederlander en een Turk is slechts dán een proces bestaanbaar, als een bovennationale rechtsregel rechtstermen daarvoor schept. Hoe kan nu God met mensen twisten in een rechts-

[p. 114]

geding? Ach ja, het is ook ongerijmd. Ze zijn ‘gáns anders’, God en mens. Het kán niet.

Tenzij dan, dat er een verbond is.

Want hetgeen onmogelijk is bij de mensen, dat is mogelijk bij God. God heeft zichzélf met den mens in een verbondsrelatie geplaatst. Hij deed dat reeds in het paradijs. Hij heeft dat na den zondeval hersteld in den beloofden Christus. Welnu, in dat verbond is het mogelijk gewórden, dat de ongelijke zich partij maakt met den ongelijke; gelijk God heeft verzinnebeeld, toen Abraham de bloedstraat leggen moest op Gods bevel.

Maar nu dan ook dat verbond eenmaal den Schepper met het schepsel in dat éne rechtsraam, dat éne gemeenschapsraam, heeft samengebonden, dat voor een proces noodzakelijk is, nú is dat verbond met al zijn heerlijkheid óók vol van schrikkelijkheid. Nu wordt het menens. Nu wordt het menens voor het ganse huisgezin, gelijk het ook was voor de vaders en den middelaar van dit groot gezin: voor Abraham, Jakob, Mozes. Zegt de Heere niet: mijn volk? Spreekt Hij niet van Israël? In dien term: ‘mijn volk’ ligt de verbondsgedachte. Neem het verbond weg, en de Heere kán met ‘zijn volk’ geen rechtsgeding beginnen. Nu het er is, nu het de oerinzetting is, nu kan het niet uitblijven. Het verbond is nog de achtergrond, zelfs van de hél. De hel, zó als ze is.

Zo mogen wij, kinderen des verbonds, ons elken dag herinneren, dat het ons vergaat als Abraham, Jakob. Mozes. Wie van schrik, en van verbrijzeling spreekt, buiten het verbond óm, spreekt woorden na, waarvan hij niets gepeild heeft. Wie ze echter door het geloof in het verbond der genade kent, die weet, dat dit verbond geen zorgeloze mensen maakt, maar elken dag hen opwekt in gerechtigheid, wijl de volkomen érnst in doen en laten pas door het verbond gepredikt en verstaan wordt. ‘Alles of niets’, dat is verbondsthema.