Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

De tweede Middelaar ‘roept’ den eersten Middelaar.

En het geschiedde op den weg in de herberg, dat de Heere hem tegenkwam en hem zocht te doden.
Exodus 4:24.

Gelijk in strijd en smart slechts Abraham vader worden kon van de gelovigen, en Jakob vader van den Christus, zo kan slechts door besnijding van het hart en van het vlees Mozes middelaar worden van het oude verbond. Daarom is het ook geen wonder, wanneer niet alleen bij den Jabbok, maar ook in die herberg, waar Mozes, op weg naar de grote verlossingsdaad, met zijn vrouw intrek nam, de Heere als worstelaar verschijnt, en Mozes tegenkomt, als zocht Hij hem te doden. Was het een zware ziekte? Was het een man, die met hem ‘worstelde’, gelijk bij Pniël Jakob overkomen is? De parallel met Jakobs wedervaren bij den Jabbok is in elk geval wel duidelijk.

Dat geldt ook van de reden van de worsteling des Heeren.

Jakob moest de tegenstelling tussen vlees en geest, eigenwilligheid en gehoorzaamheid, eigengerechtigheid en geloofsgerechtigheid aan den lijve voelen. Zó slechts werd hij de vader van den Christus. En zie, nu is die ander daar, die Mozes, geroepen middelaar van het Oude Testament. Hij zal de wet moeten doorgeven aan het volk, het priesterschap instellen, de sacramenten bedienen, nieuwe sacramenten moeten voorbeelden, den hogepriester roepen, richters aanstellen, en straks zijn opvolger bevelen, het volk ‘over te geven, hetgeen hij ook ontvangen heeft’.

Gelijk echter niemand ‘zó maar’ vader wordt, zó wordt ook niemand ‘zó maar’ middelaar. Daarom komt de Engel des Heeren, de Zoon, óók Mozes tegen, en werpt zijn eigen voorganger-middelaar in het stof, gelijk hij eens zijn vader Jakob deed. De Engel worstelt, ‘roepende’, ook nu door tegenroepingen, scheppende in wederstand zijn eigen middelaar, die voor Hem heen moet treden. Want ook deze kandidaat voor het middelaarschap is, als eertijds Jakob, eigenwillig geworden. Niet slechts heeft hij, een Egyptenaar doodslaande,

[p. 111]

ontijdig gegrepen naar de hem gewezen eretaak, zoals eens Jakob heeft gedaan, maar ook heeft hij daarna de vlucht moeten nemen, gelijk zijn vader Jakob. En toen daar straks die Mozes in de woestijn Midian, ver van zijn volk, de schapen hoedde, toen leek Gods roepend Woord (dat zijn ouders in het geloof over hun kind vernomen hadden) precies even illusoir als dat bepaalde woord, dat moeder Rebekka eens over Jakob had horen spreken vóór diens geboorte. Moest déze redder van zijn volk zijn? Maar ach, hij is ergens een verloren schaapherder, en het leven van het verbondsvolk kreunt - hém voorbij, voorbij.

En Mozes blijkt reeds aan den toestand zich te gewennen. Hij trouwt Zippora, wordt vader van twee kinderen. De oudste heet Gersom; in dien naam drukt Mozes uit, dat hij een vreemdeling is in het vreemde land: zijn taak ligt elders. En dézen zoon besnijdt hij: de gemeenschap met dat verre volk van Israël belijdt hij daar door. Maar als de tweede straks geboren wordt, dan mag die tweede wel den mooien naam van Eliëzer dragen, dat is te zeggen: God is mij tot hulp; maar de gedachte van de pelgrimage klinkt daarin niet meer door. Zijn de tranen gedroogd? In elk geval vloeit er geen bondsbloed in die kraamkamer: de besnijdenis van dezen jongsten zoon bleef uit. Had Zippora de hand in dat nalaten der besnijdenis? Hoe dit zij, zoveel is zeker, dat Mozes hier zijn taak heeft verzuimd. De vader, die zijn gezagspositie heeft, gebruikt ze niet. De band aan Israël trok bij de geboorte van den oudsten zoon, de band aan Midian trok sterker bij die van dezen tweeden.

Moet nu deze man middelaar zijn? Kan, wie de sacramenten zelf verwaarloost, ze instellen, of hun volkomen uitwerking in het nieuwe verbond reeds afschaduwen? Kan, wie de wet verwaarloost, haar bemiddelen? Kan, wie het gezag van God laat verbleken in Midian, dat gezag tegenover Farao en de ganse wereld handhaven?

Neen, dat kan niet. En daarom komt de Heere Mozes tegen ‘om’ hem te doden. Hij brengt het raadsel in het leven van Mozes: de weg, dien Mozes nu is gegaan, is hem gewezen door God zelf. God zelf sprak: aan den anderen kant van dien weg ligt uw naaste arbeidsveld, en vele jaren lang zult gij nog werken moeten voor Mij. Men zou zo zeggen: Mozes kan voorlopig niet sterven, zijn werkprogramma moet eerst af. En moet die man nu sterven? Wat is uw zending, Mozes: Góds bevel, óf eigen fantasie? Wat was het bij dien braambos, Mozes, visioen of werkelijkheid? Wat domineert bij u: het vlees of de Geest?

[p. 112]

Als God de wegen van de mensen voert tot bij den afgrond, laat Hij de waarheid voor hun ogen flitsen. Zo heeft Zippora het verstaan, dat hier in één moment het verzuim van zoveel jaren ingehaald moest worden. En zij stort het bloed van haar jongsten zoon, en beeft voor het eerst voor de ‘wraak van het verbond’. Zij bukt zich voor het gezag des mans, en voor het gezag van Israëls wet en Israëls God. Zo krijgt zij in het bondsbloed haar vriend en bruidegom terug; zó oefent zij dat huwelijksrecht, dat in het verbond van God de verhouding van man en vrouw tot afspiegeling maakt van die verbonds-relatie, waarin de Heere in den middelaar, Mozes, Christus, tot Israël kan zeggen: gij zijt mijn bruid. Zo wordt dat huwelijk afspiegeling van wat door het middelaarschap slechts mogelijk wordt: dat God de bruidegom, het volk de bruid is; en dat het verbond der genade en der liefde den dienst der bruid, al vergt hij bloed, niet maakt tot slavernij, en de heerschappij van den bruidegom, al snijdt hij ook in het vlees, geen tirannie is, maar de hoogste liefdedaad.

Want het evangelie is geen nieuwe wet. Het blijft evangelie; en zalig is hij, die dezen Groten Middelaar verdraagt, ook als Hij zijn eigen vóór Hem gaanden middelaar neerwerpt, om hem, en in hem Israël, en ons, te kunnen behouden.