Schriftoverdenkingen. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling II)

[p. 97]

De Bloedstraat gelegd.

En Hij zeide tot hem: Neem Mij een driejarige vaars, en een driejarige geit, en een driejarige ram, en een tortelduif, en een jonge duif. En hij bracht Hem alle deze, en hij leide elks deel tegen het andere over; maar het gevogelte deelde hij niet.
Gen. 15:9, 10.

Herhaaldelijk wordt in den bijbel gewag gemaakt van godsdienstige gebruiken, of ceremonieën, die, wat het uiterlijke aangaat, óók onder de heidenen in zwang waren. Ook vele heidenen immers kenden een besnijdenis, een doop, een rustdag, offer- en verbondsritueel.

Alleen maar, wanneer onder Israël zulke gebruiken door de wet worden ingesteld, dan neemt de ‘enige Wetgever’ ze in zijn openbaringsdienst, dan legt het Woord des Heeren souverein daarin zijn eigen gedachte, en verleent zo daaraan een geheel eigen betekenis, een aan de heidenen niet bekende profetisch-afschaduwende kracht.

Zó is het óók geweest, toen Abraham van God het bevel kreeg, van zijn beste huisdieren enkele exemplaren te nemen, gaaf en gezond, drie jaren oud, met nog enkele vogels, en dan daarmede op deze wijze te werk te gaan: hij moest de dieren middendoor delen, de helft van elk geslacht dier tegenover de andere leggen, en dan daar boven óp aan beide zijden een vogel.

Een horribel bevel, - want nu moet Abraham een straat-van-bloed, een eng-pas van den dood, leggen. Uit de naar elkaar toegekeerde helften van de geslachte dieren vloeit immers straks het bloed naar de binnenzijde. En de doodsgeur slaat naar beneden. Doch binnen enkele uren zal onder de brandende zon van de lichamen der dode vogels een doodsgeur ópstijgen: de doodsgeur slaat dan ook naar boven. Inderdaad: de bloedstraat, de doodsstraat.

Abraham weet blijkbaar onmiddellijk, wat dit alles betekenen moet. Want - en hierop wezen wij boven reeds - ook bij andere volkeren, ook in zijn eigen vroegere vaderland, was het een bekende ceremonie, dat men bij de sluiting van een verbond, al was het ook minder plechtstatig dan dezen keer, zulk een bloedstraat lei door één of meer dieren te slachten en in stukken te houwen. Het vreemde is dezen keer dan ook alleen maar hierin gelegen: dat het de Heere zelf is, die met een mens een verbond wil sluiten.

Dat God met den mens een verbond gaat sluiten, dat is hierom een wonder: het zijn geen gelijke partijen, maar het zijn de volstrekt

[p. 98]

óngelijken, die alsdan treden in een verbond. Reeds daarin ontvangt dan ook de bloedstraat, die Abraham legt, evangelische betekenis.

Doch er is nóg een tweede wonder, dat uit dit eerste opkomt, en daaraan op zijn beurt weer getuigenis geeft. Immers, bij een gewone bondssluitingsakte tussen twee mensen bedoelde het slachten en delen der dieren te komen tot een volgende ceremonie: de beide verbondssluitende partijen gingen dan achtereenvolgens door dien eng-pas van dood en bloed heen, om daarmede symbolisch uit te drukken, dat zij, die zich alzo ten overstaan van elkander confronteerden met den dood, dan ook in het aangezicht van dien dood zich bij voorbaat bereid verklaarden te sterven, indien ooit het verbond door hen verbroken worden mocht. Te sterven, - als die beesten.

Maak nu de som op. 't Is niet een medemens, niet een gelijke, niet een mede-zondaar, die met Abraham de verbonds-akte passeren komt. Neen, het is God, die hem de bloedstraat beveelt te leggen. Hierin voltrekt zich het eerste wonder, gelijk we zagen: dat de souvereine God zich met den knechtelijken mens in verbintenis zet.

Maar het tweede wonder, beantwoordende aan het eerste, ligt hierin, dat desondanks in het ceremonieel toch dat gewone moment der dreiging over den verbondsbreker niet uitdrukkelijk uitgesloten wordt voor dézen keer. Ach ja, ál wat in Abraham ‘vroom’ is, dat vraagt: hóe zou Gód kunnen liegen, bondsbreker ooit kunnen zijn? Het is een ongerijmdheid, dat God zou heengaan door de straat van bloed. Laat door dezen pas-van-den-dood passeren, wie in staat is tot de leugen. Maar verwerp bij voorbaat alle gedáchte aan zó iets bij den rechtvaardigen God!

Ja, ja, zo spreekt de ‘vroomheid’, die zich zelf tot maatstaf neemt. Maar intussen beveelt God toch maar: bereid de bloedstraat. De ceremonie néémt dan ook haar aanvang straks. Maar Abraham weet voorlopig niet meer, dan dit éne, dat God óók nu den gewonen vorm der bondssluiting schijnt te willen. Ze schijnt zélfs dezen keer in de lijn van Gods verheven raad te liggen: die oude, vertrouwde ceremonie!

De bloedstraat gelegd, - zo is dan in elk geval dit het teken van den volstrekten ernst van het verbond. Het verbond is ernst: het gaat om leven en dood; het gaat er óp of er ónder. Men confronteert zich dan ook immers met den dood? 't Verbond is geen contract, waarbij men rekenen mág en móet met de mogelijkheid van ontrouw. Het is en blijft verbond. Men dúrft zich met den dood confronteren, omdat men uitgaat van de zékerheid der trouw.

[p. 99]

‘Trouw en geloof in alle dingen’, wie zéker is van dit ‘alles’, deinst niet terug voor de dilemmatiek van ‘alles of niets’. Hij stélt ze, ademend in het klimaat van den volstrekten ernst. Het verbond neemt de wraak op in zijn eerste spraak. En zó ook komt nu God zich confronteren met Abraham, én - met den dood.

God van mirakelen, wie is een groot God gelijk Gij? Heere, dat schijnt te veel, dat Gij de doodstraat wilt passeren met een mensenkind naast U. Gij, de Heilige, met een zondaar.

Doch deze ernst, deze volstrekte ernst van de gelegde bloedstraat, waarheen wijst deze anders dan naar Golgotha? De bloedstraat is daar gelegd, de vloek er in bediend. De bondsbreuk is een kwestie van den voldongen dood, - ach, Golgotha!