Kompendium der ethiek (6 delen)

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Nederland te Kampen, signatuur: 74 A 7 - 74 A 12

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Kompendium der ethiek (6 delen) van K. Schilder uit 1939-1951. Dit werk bestaat uit interne uitgaven van gestencilde dictaten van de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Nederland te Kampen.

 

redactionele ingrepen

deel I, p. 1: de kop ‘Deel I’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

p. 13: ‘Hiet’ → ‘Hier’: ‘Hier wordt gezegd dat theoretische ethiek’.

deel II, p. 35: de kop ‘Deel II’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

deel III, p. 51: de kop ‘Deel III’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

deel IV, p. 73: de kop ‘Deel IV’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

deel V, p. 89: de kop ‘Deel V’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

deel VI, p. 3: de kop ‘Deel VI’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Van deel II, III en V zijn alle pagina's aan de achterkant blanco, deze achterzijden zijn niet opgenomen in de tekst. Van deel I en IV zijn de blanco pagina's (deel I p. II; deel IV p. 92) niet opgenomen in de lopende tekst. De paginanummering van deel I tot en met deel V loopt door, in deel VI begint de paginanummering opnieuw.

 

[deel I]

[pagina I]

DICTAAT

KOMPENDIUM DER ETHIEK

van Prof. Dr. K. Schilder

Deel I

1e druk

(buiten verantwoordelijkheid van Prof. Schilder)

 

[deel III]

[pagina I]

COMPENDIUM DER ETHIEK

 

DOOR

 

Prof. Dr. K. SCHILDER

 

DEEL III

 

CURSUS 1940-1941

 

Collegeverslag, geheel buiten verantwoordelijkheid van Prof. Schilder.

 

1e DRUK

 

Bewerkers: J.V./D.v.H.

 

Type: ‘EERSTE KAMPER SCHRIJFKAMER’ Bovennieuwstraat 74 - KAMPEN Telefoon 532

 

[deel V]

[pagina 158]

INHOUD KOMPENDIUM ETHIEK DEEL V

Algemene oriëntatie en recapitulatie van de voor de vrijmaking behandelde stof	pg89
Definitie	pg89
Schleiermacher	pg89
Scheler	pg89
Waardephilosophie	pg89
dialectische theologie	pg90
Barth: ‘antithese langs verticale lijn’ contra Kuyper: ‘antithese op horizontale lijn	pg90
Barth: “historisch” en “geschichtlich”	pg91
Brunner: “das Gebot und die Gebote” (Ordnungen)	pg.92
Betekenis van het woord “dialectisch”: verband met dialoog	pg.92
Haitjema	pg.92
Kierkegaard contra Hegel	pg.93
Andere betekenis van “dialectisch” nl. afgeleid van “dialegesthai” = spreken op een afstand van’ (H. Vogel)	pg.93
Barth inzake paradox	pg.93
Barth inzake ‘verzoening’(identiek met openbaring) en ‘vleeswording des Woords’	pg.94
Brunner inzake verhouding‘das Gebot und die Gebote’	pg.95
Belang van dit alles voor de Ethiek	pg.95
Barths ethiek beheerst door zijn grondadagium	96
Brunners ethiek	pg.96 en 97
Brunners standpunt geconfronteerd met dat van Barth	pg.98
Barthiaanse theologie inzake dilemma transcendentalistische-immanentistische theol.	pg.98
Afwijzing van term‘geloofscriticisme’ als typering van Barths standpunt	pg.99
Belang van ‘persoonsbegrip’ voor de ethiek	pg. 100
Pogingen tot bemiddeling: Barth en liberale theologen door Althaus	pg.100
door Tillich: kairosbegrip	pg.101
door Tillich: historie is ‘zweideutig’	pg.102
Critiek van K.S.: verplaatsing v.h. probleem	pg.104
Tillichs vrijheidsbegrip	pg.104
Tillichs eschatologie-opvatting	pg.105
Tillichs protologie-opvatting	pg.106
Spelgedachte: Bespreking van v. Niftrik, Noordmans, van Ruler	pg.108
Verschillende uitwerkingen v.h. spelbegrip	pg.110
Spelmomenten bij van Ruler	pg.111
Theocratie bij van Ruler en Brunner	pg.112
Brunner: uitgangspunt voor theocratie-gedachte in 't dogma van de ‘menswording’	pg.113
Brunners opvatting als zou satisfactie ‘Begründung des redeten christlichen Ethos’ zijn	pg.115

 

 

[pagina 159]

Brunner inzake de grond van het goede	pg. 116
Brunner inzake de mogelijkheid v.h. goede	pg. 116
Brunner inzake de Täter van het goede	pg. 116
Critiek van K.S.	pg. 117
Samenvatting van critiek van K.S. op de dialectische theologie wat betreft de ethiek	pg.118
Spelgedachte verwant aan ironie-gedachte van Kierkegaard	pg.118
Identificatie van leer van rechtvaardigmaking en heiligmaking bij de dialectische theologen	pg. 119
Barthianen zien ethiek als indicatieve wetenschap	pg.121
Van Niftrik in dit verband over 1 Cor.13	pg. 121
Verwantschap op dit punt met Althaus	pg. 122
Bespreking van Brunner: ‘Gerechtigkeit’	pg. 122
De gronden waarop gesproken is van de obligatie van des mensen wil a.d. geopenbaarde wil van God.	pg. 124
Eerste grond: geloof in God als Schepper	pg. 124
Tweede grond: als mens zijn we in bepaalde zin aan God verbonden	pg. 124
Derde grond: mens is Beeld Gods	pg. 124
Vierde grond: verbond	pg. 124
Bespreking van de quaestie van het verb.	pg. 124 v.v.
Bespreking van de quaestie v.h. beeld Gods	pg. 129
Kuypers combinatie: hoofd, hart, hand	pg. 130
Exegese van Gen. 1	pg. 130
Beeld Gods zijn is representeren van God	pg. 131
Bespreking van remonstrantse en sociniaanse opvatting inzake het ‘dominium’ als het beheersende voor h. Beeld Gods	pg. 131
Bepaling van de ethische grondgedachten	pg. 133
1. Mens is ambassadeur van God	pg. 133
2. Het gebied waarover men functionneert is van God	pg. 134
Bespreking van de R.K. opvatting als zou Beeld Gods ‘donum superadditum’ zijn	pg. 134
R.K. Opvatting inzake ‘twee beelden Gods’ afgewezen door Gereformeerden	pg. 136
Bespreking van Gen. 5:3 ‘Tholedooth’	pg. 137
Conclusie: Beeld van iemand zijn is een quaestie van voortzetting van de hist.	pg. 138
Bespreking van 1 Cor. 11:7 inzake quaestie van dominium	pg. 138
Bespreking v.d. vraag of de theologie en de ethiek te maken hebben met het Beeld Gods na de zondeval	pg. 139
1. barthiaanse antwoord: v.d. Leeuw: Beeld Gods is Beeld van Christus	pg. 199
2. Gereformeerde antwoord	pg. 141
Saamvatting inzake de menselijke verplichting aan Gods wil	pg. 141
Bespreking van de Ambtsgedachte	pg. 142

 

 

[pagina 160]

Bespreking van theoriën die geen ambtsgedachte kennen	pg. 142
a) Pantheisme	pg. 142
b) vitalisme	pg. 143
Gereformeerde opvatting inzake Ambtsgedachte	pg. 144
Nadere bespreking van Vitalisme	pg. 145
Bespreking van Bergson: ‘l'évolution creatrice’	pg. 146
Neo-vitalisme: autonomie van levensprocessen	pg. 146
Ambtsgedachte contra naiviteitsverheerlijking	pg. 146
Bespreking in dit verband van Peter Wust	pg. 147
Bespreking van ‘ascese’ in dubbele zin, evenals sarx	pg. 150
Bespreking van Liturgie als modaliteit van de obligatie van 's mensen wil aan Gods wil	pg. 151
Voordelen van de term liturgie	pg. 152
1. ambtelijke qualificatie van wil tot Gods wil niet priesterlijk	pg. 152
2. verlost van dilemma ‘jenseitig-diesseitig’	pg. 152
3. verdwijning van tegenstelling: ‘cultisch en en cultureel’	pg. 153
4. verdwijning van dilemma: ‘individualistisch-gemeenschapzoekend’	pg. 153
Bespreking van ‘Sunergas tou theou'’ als modaliteit van geobligeerd zijn	pg. 154
Bespreking van de schriftgegevens in dit verband	pg. 154
a) Marcus 16:20	pg. 154
b) 2 Cor. 6:1	pg. 154
c) Rom. 8:28	pg. 154
d) Jac. 21:22	pg. 154
e) 2 Cor.1:24	pg. 154
f) 7 Joh.8 en 1 Cor. 3:9	pg. 155
Bespreking Hepp	pg. 155

 

 

[deel VI]

[pagina 1]

COMPENDIUM ETHIEK deel VI

 

door Prof. Dr K. Schilder

 

Verslag en uitgave geheel buiten verantwoordelijkheid van Prof. Schilder.

 

Fa Brever - Kampen - 1951

 

[pagina 2]

Type: Copieerinrichting H. Snijder - IJsselkade 55 - Kampen Tel. 340

 

[pagina 65]

INHOUD

				pag.
Recapitulatie.				3
	Ethiek, obligatie.			3
	Afgewezen werden: I Schleiermacher			3
II Scheler				4
	Behandelde motieven der obligatie			4
	Aanvulling inzake het motief: mede-arbeider Gods			5
Par. V. De kenbronnen van de obligatie.				6
	A De Natuur?			6
		I	Natuurrecht.	6
			Wat is natuur?	6
			Natuur kenbron en kengrond?	6
		II	Diverse theorieën over het natuurrecht.	6
			a. Aristoteles.	6
			b. Hemming. Reformatietijd.	6
			c. Positivisme. Midden 17e eeuw.	7
			d. Geesink.	8
			e. Hugo de Groot.	10
			f. Hobbes.	10
			g. J.J. Rousseau	13
			h. F. Paulsen	14
			j. Theologia naturalis. Pfanner. S. van Til.	16
			k. Voorlopige critiek van Prof. Schilder	18
			l. F.A. van der Marck	20
			m. Critiek van Prof. Schilder op V.d. Marck	24

 

 

[pagina 66]

						pag.
			n. Het natuurrecht en de kwestie algemeneen bijzondere openbaring.			30
			o. Afsluitende critiek op het natuurrecht.			31
	B. Persoon en persoonlijkheid?					33
		a. ‘Persoon’ in de R.K. theologie.				33
		b. Hepp (contra Vollenhoven) over persoon.				33
		c. Greijdanus.				34
		d. Luthardt.				34
		e. Lemme				35
		f. Ed. von Hartmann				35
		g. Voorlopige conclusie van Prof. Schilder.				37
		h. Ph. Kohnstamm.				37
		j. 1. Existentialisme.				42
			3. Søren Kierkegaard.			43
				(o.a. het ‘Angst’-motief.)
				Fr.C. Fischer - Die Nulpunkt-Existenz.		43
				De ‘Wiederholung’-gedachte contra de anamnèsis van Plato		46
			4. J.P. Sartre.			49
			5. M. Heidegger.			50
					Het ‘Sorge’-motief.	56
					Het ‘Angst’-motief.	56
					Het ‘Schuld’-motief.	58
				Conclusies van Prof. Schilder over Heidegger		59
		k. J.P. Sartre.				63
Inhoud						65