De Kerk. Deel 3 (Verzamelde werken afdeling III)

‘Moeder’-Lyriek^*)

Tot hoevele reizen zullen wij nog moeten waarschuwen tegen het misbruik van den naam ‘moeder’ als aanduiding van wat men ‘kerk’ noemt? Reeds ettelijke malen zeiden we: de kerk heet moeder omdat ze de gelovigen baart door het Woord (het zaad der wedergeboorte). Om haar baren heet ze moeder; nergens anders om. Maar het aan de hervormde-kerk-debatten ontleende beeld ener ‘moeder’, die ‘ziek’ is, en van wier ziekbed de ‘kinderen’ nu niet moeten weg-lopen, is van den duivel geïnspireerd. Want het is het beste ‘medicijn’ tegen de bekering. De duivel redeneert zó: a) maak van de zonde een ziekte; b) verdoezel de waarheid, dat de ‘zieke’ ‘moeder’ (de kerk) iets anders is dan de gelovigen (de kerk); c) suggereer dat moeder ziek en de kinderen gezond kunnen zijn (de kerk ziek én de kerk gezond); d) geef aan de razernij een geleerd tintje (bijvoorbeeld door het instituut, dat ziek is, te onderscheiden van het organisme, dat gezond is); e) laat den terugkeer tot het Woord als herleving der kerk onder al die bedrijven op den achtergrond dringen; dan hebt ge f) het pleit tegen de bekering der kerk gewonnen, en die zich werkelijk van haar zonden vrijmaken zijn dan meteen in den hoek der ruwe wreedaards gedrongen.

Hoe patent die ‘logica’ werkt, leert volgende ontboezeming van O(verduin) in ‘Ons Kerkblad’ (synodocratisch) der classis Arnhem inzake zijn Zwolse synode:

Veler ogen zijn op de Synode gericht.
Argusogen, die spieden of ze niet iets kunnen ontdekken, wat den volke voorgesteld kan worden, als bewijs van ‘het bederf in de Gereformeerde Kerken’. Maar ook de ogen van vele jongeren, die de Geref. Kerken zielslief hebben. Nu meer dan ooit, nu ze gesmaad en belasterd worden; want wie de Geref. Kerken een trap geeft en scheldt, schopt en raakt onze Moeder.
We weten het wel, dat ook deze Moeder gebreken heeft, vele gebreken.

*) De Reformatie, 19 oktober 1946, 22e jrg., nr. 3, bl. 23 (Persschouw).

[p. 187]

We doen niet mee met hen, die menen dat zij de enige en de ware kerk op aarde is. God beware ons voor een dergelijke afgoderij.
Maar wie heeft z'n Moeder meer lief: hij die geduld heeft met haar zwakheid en gebreken en die bedekt in liefde of hij, die bij haar wegloopt en haar zwart maakt bij de buren?
‘Dezen, die bleven’, zij zien met ogen der liefde, met gebed in hun hart, naar wat de Synode zal doen in vele aangelegenheden.
Ze verwachten iets van de Synode.
Dat er bezielende leiding van haar zal uitgaan.
Hopelijk worden ze niet teleurgesteld.
God zegene deze kerkvergadering.
Laten we daarom elken dag den Heere vragen.
Wie weet, wat de Heere doen zal.

Wat een machteloos geredeneer toch. Laat ons even in het beeld van den schrijver blijven: als zijn ‘moeder’ heeft uitgestoten en nóg altijd - ook in Zwolle - uitstoot haar leden, haar eigen lichaam in stukken snijdt, wie trapt haar dan? De synode, en allen die haar volgen. De beweerde moeder zelf dus.

Heeft deze schrijver wel eens erover nagedacht, dat heel dat beeld van de kerk als moeder ontleend is aan Paulus' brief aan de Galatiërs? En die zelfde Paulus noemt hen uitzinnig, betoverd. Foei, Paulus, wie scheldt zijn moeder nu uit?