De Kerk. Deel 1 (Verzamelde werken afdeling III)

‘Levende kerk’ en ‘bolster’.^*)

Prof. Dr H. Visscher, onzen lezers bekend, heeft voor de Hervormde jongelingen gesproken over de Afscheiding. Ds Boeijinga neemt daarvan goede nota. In ‘Het Kerkblad’ (Haarlem e.o.) zegt deze:

Van te voren stond wel vast, dat Prof. Visscher ter vergadering van de Herv. Geref. Jongelingsbond, bij alle waardering voor de Afscheiding, haar toch niet zijn fiat zou geven. Doch ook nu weer is gebleken, hoe zwak de gronden voor die weigering zijn.
En waren die aangevoerde gronden nu maar juist, dan zou een bespreking althans mogelijk zijn.
Maar de geschiedenis wijst hun onjuistheid duidelijk uit. En ik moet daarom reeds direct mijn teleurstelling er over uitspreken, dat op zulk een vergadering, door zo gezaghebbende mond, een zo onzuivere voorstelling van zaken is gegeven.
Onjuist en onzuiver. Want 't is niet waar wat Prof. Visscher beweert: ‘De scheidingsdaad wortelt in het misverstand, waardoor de kerk en de haar opgedrongen organisatie vereenzelvigd worden’.
Het misverstand bestaat alleen bij den spreker. De Afscheiding heeft die twee, welke hij in zijn rede onder anderen noemde ‘de levende kerk en de bolster van het instituut’, wel ter dege uit elkaar gehouden. In de acte van Afscheiding is door de Cock c.s. nadrukkelijk verzekerd, dat zij zich niet wilden afscheiden van de ware kerk, doch alleen van het onschriftuurlijk en onwettig kerkbestuur der Herv. Kerk, door welk kerkbestuur ‘Gods Woord wordt verworpen of krachteloos gemaakt door kerkelijke wetten en besluiten en zij vervolgt, die godzaliglijk willen leven in Christus Jezus.’
Daarom verklaarden zij, ‘dat zij zich afscheiden van degenen, die niet van de kerk zijn en dus geen gemeenschap meer willen hebben met de Nederlandse Herv. Kerk, totdat deze terugkeert tot den waarachtigen dienst des Heren en verklaren tevens gemeenschap te willen uitoefenen met alle

*) De Ref., 1 juni 1934, 14e jrg., no. 35, bl. 279/280 (Persschouw).

[p. 371]

ware Gereformeerde ledematen en zich te willen verenigen met elke op Gods onfeilbaar Woord gegronde vergadering’.
Zij hebben dus niets anders willen doen dan de harde ‘bolster’, die de vrucht, ‘de levende kerk’ te verstikken dreigde, breken en afwerpen. Niets anders hebben zij bedoeld dan de kerk des Heeren, in gebondenheid en gehoorzaamheid aan Gods Woord, vrij te maken van het dwangbuis waarin menselijke willekeur haar, tegen Gods Woord in, gekneveld en gekluisterd had.

Zodra de kwesties scherp worden gesteld, onttrekt men aan de scherpte van het probleem en aan de zwarigheid van een ondubbelzinnig ‘ja’ of ‘neen’ op een scherp gestelde vraag maar al te dikwijls zich door gemakkelijke, de aandacht afleidende, 't probleem verdoezelende beeldspraak. Zo is het hier met dien ‘bolster’ van Prof. Visscher. Een instituut is geen bolster, waarin een ‘levende kerk’ gevangen zit los van dat ‘leven’. Tot de door God bevolen levens-verrichtingen behoort o.m. het institueren, en 't altijd-weer-gehoorzaam-zijn-in-het-institueren der kerk. De één doet dat, de ander doet dat niet. De één gehoorzaamt, de ander niet. Maar dan moet die ander niet klagen dat hij in een bolster is gezet. Een bolster is er om een vrucht, en God heeft ze beide doen wassen, de bolster is dus goed. De vrucht is het ook. Beide zijn even onmisbaar. Men moet - àls men van een bolster praat - niet zo veel kwaad van dat goede maaksel Gods zeggen. En men moet vooral niet een ding, dat levende mensen verknoeien door ongehoorzaamheid, een bolster noemen, waarin de vrucht, des bolsters gevangene, Gods gevangene (zou men dus kunnen zeggen, als men onthouden heeft, wat een bolster nu eigenlijk is) te kermen ligt.

Het is allemaal fantasie van dien bolster, en probleem-ontduiking. Terecht zegt dan ook Ds. Boeijinga tot het levende lid van de levende kerk:

En nu susse Prof. Visscher zijn consciëntie niet met het feit, dat niet één Gereformeerde predikant geweerd wordt van een Herv. preekstoel en dat alle Gereformeerden in de Herv. kerk worden vrijgelaten om hun geloof te belijden en te beleven.
Want dit is niets meer dan schijn.
Laat hij maar eens één keer zich werkelijk als Gereformeerd belijder openbaren in de Herv. kerk, waartoe toch Gods Woord hem dringt en waartoe ook zijn eigen geweten hem dwingen moest.
Laat hij eens één keer, als een man, zeggen en wáár maken, dat hij niet duldt zo vele dingen in de Herv. kerk die regelrecht indruisen tegen Gods Woord. En hij zal te weten komen hoe ver in de Herv. Kerk die vrijheid om God te prediken en te dienen naar Zijn Woord, gaat. Dan komt hij binnenkort naast de Cock op de stoep der Herv. kerk terecht, met builen en blauwe plekken, ja, met bebloede kop.
Wat klaagt dan een levend mens over een bolster?
Een iegelijk klage vanwege zijn zonde.

[p. 372]

O, die ellendige beeldspraak, die zonde, welke ik heden laten móét, goedpraat, en er een ding van maakt, dat God geschapen heeft!

Bolster?

Als de levende vrucht in een bolster besloten liggen zou, dan mocht en dan kon zij er niet uit, eer het Gods tijd, de tijd der rijpheid was. Want de bolster was dan goed. ‘Alle schepsel Gods is goed’.

Wie heeft ooit gezien, dat God een kwade bolster schept om een goede vrucht?

Niet één.

En is er ergens heus een goede vrucht in een kwaden bolster, dan is daar dat ‘vreemde vuur’ op Gods altaar, waar ook de hervormde bonds-dominees zo graag over preken (maar dan gaat het over andere kwesties). Dan is daar mènsenwerk geweest, schending van de terreinen, anti-nomische verbinding van wat God uit elkaar wil houden.

Heel die beeldspraak demonstreert de zwakheid van zulke apologetische redenen.