Geen duimbreed!

Een synodaal besluit inzake 't lidmaatschap van N.S.B. en C.D.U.

[p. 10]

§ 2. De Amsterdamsche en de Middelburgsche besluiten.

Nu is één der eerste vragen waarvoor de Amsterdamsche Synode zich had te stellen, deze: of de Synode in 1936 inderdaad nog wel zelf iets had te doen, dat hetzij praeciseerende, hetzij aanvullende, of ook misschien corrigeerende beteekenis zou hebben ten aanzien van wat drie jaar geleden ter Synode van Middelburg was uitgesproken en besloten. Wat de C.D.U. betreft, onthield de Synode van Middelburg zich van een ‘uitspraak’ ‘over de vraag,... of personen, die overigens onbesproken in leer en leven zijn, vanwege het “lidmaatschap” der C.D.U. tot het Heilig Avondmaal niet mogen toegelaten, en, wanneer ze eenmaal lid zijn, van het Heilig Avondmaal moeten afgehouden worden’. En wat de N.S.B. aangaat, kan eveneens worden geconstateerd, dat ten aanzien daarvan de Middelburgsche Synode niet nader op haar beginselen is ingegaan, en, voor wat de door de kerkeraden in te nemen houding betreft, heeft verwezen naar de bovengenoemde besluiten inzake de C.D.U.

Deze Middelburgsche besluiten hebben dus eenerzijds vastgehouden aan den algemeenen kerkrechtelijken regel, ‘dat in ieder geval op zichzelf moet geoordeeld worden, of iemand door belijdenis of wandel zich des Heeren tafel onwaardig maakt’ (art. 117). Anderzijds hebben zij in de concrete situatie van 1933 zich onthouden van een nadere uitspraak a. inzake de op het lidmaatschap van C.D.U. of N.S.B. eventueel te oefenen bijzondere kerkelijke tucht, b. inzake de beginselen der bedoelde organisaties.

Aan den zooeven genoemden algemeenen kerkrechtelijken regel nu blijkt - o.i. terecht - door de Amsterdamsche Synode in geenen deele getornd te zijn. ‘Terecht’, zoo merkten we op. Immers, deze algemeene regel is één der axiomata van het gereformeerde kerkrecht, en zal daarom ook door geen enkel toekomstig besluit inzake bizondere tuchtoefening ooit mogen worden op zij gezet. Een corrigeerende houding had o.i. de Synode van 1936 dan ook niet tegenover haar voorgangster aan te nemen.

Aan den anderen kant behoorde een aanvulling en praeciseering der besluiten van Middelburg wel degelijk tot de taak van de Synode van Amsterdam in 1936. Dit gevoelen rust op de volgende gronden:

a.	Na 1933 heeft zoowel de C.D.U. als de N.S.B. steeds dieper op het volksleven ingegrepen; eerstgenoemde heeft in bepaalde streken van ons land grooten invloed, en laatstgenoemde blijkt

[p. 11]

	over heel het land ook de aandacht van gereformeerden te trekken, hetgeen niet alleen uit bepaalde kerkeraadshandelingen, doch ook uit mededeelingen van N.S.B.-zijde blijkt. Er loopen geruchten - en ze komen van N.S.B.-zijde - volgens welke naar schatting ± 8000 leden eener gereformeerde kerk tevens aangesloten zijn bij de N.S.B.;
b.	na 1933 heeft met name de N.S.B. zich nog nader over onderscheidene vraagpunten, óók van principiëelen aard, uitgesproken, b.v. in een tweetal officiëele brochures;
c.	de kerkeraden zien zich al vaker, en steeds nadrukkelijker, voor de noodzaak eener concrete beslissing in bepaalde gevallen gesteld.

Daarom zijn de amsterdamsche besluiten voornamelijk als een praeciseering der middelburgsche te zien. Aan den algemeenen regel: ‘elk geval op zichzelf bezien’ is vastgehouden. Daarnaast is evenwel door de amsterdamsche synode een nader onderzoek ingesteld naar het karakter van N.S.B. en C.D.U. En toen dit karakter uit een oogpunt van gereformeerd belijden haar zeer bedenkelijk bleek, is geconstateerd, dat in organisaties als de bedoelde geen plaats was voor leden eener gereformeerde kerk; waaruit dan weer voortvloeide, dat dan ook dit lidmaatschap, welks draagwijdte te Middelburg nog onbesproken bleef, voor kerkeraden oorzaak was om op te treden naar de hun gegeven opdracht.