Dogmahistorie praeadvies

VIII. Dathenus.

Het P.A. geeft over Datheen een citaat van Kramer en vrije weergave van het dispuut in Frankenthal 1571 dat de kinderen onder de geloovigen te tellen zijn en niet onder de ongeloovigen. Ze moeten met de geloovigen voor een volk Gods geteld en gerekend worden. Houden voor wedergeboren is gelijk aan tellen bij en niet aan onderstellen. pg 527.

[p. 64]

Als Christus zegt in Joh. 6 dat niemand tot den Vader kan komen tenzij dat de Vader hem trekke dan geeft dat niets aan de kinderen en neemt dat niets van hen af. pg. 528. De kinderen uit Marc. 10 zijn' ěén volk met Abraham. Daarom is het ongeoorloofd te zeggen: ze staan tusschen kerk en wereld in. Dáár om want hier wordt niet gevraagd of ze zalig worden maar of ze worden gesteld onder de schapen of bokken. Het rekenen bij is gesepareerd van den inwendigen toestand en gekoppeld aan de rechtspositie. In 2 Chron 20 en in Joel wordt de kinderdoop gefundeerd op het lidmaat van de ‘uiterlijke’ kerk zijn op rechtspositie dus en geenszins op den toestand van het kind. In Ef. 6 wordt gezegd dat de kinderen, de knechten en de heeren in de kerk zijn krachtens tevel en belofte. Wanneer C. bevel geeft alle volken te doopen Mr. 28, beveelt hij te oordeelen naar Gods woord. Christus reinigt ook de onmondige kinderen anders zouden de kinderen geen lidmaten van de gemeente Gods zijn.

De vrage en is niet van de werkinge maar van den lijve hetwelk uit genade door Christum zalig wordt. Die uitspraak is van beteekenis in dit verband, want Pauff, de tegenstander van Datheen had tevoren gezegd dat hij de kinderen in de kerk kon vinden zoovele als het geloove ende de werking des lichaams christi verlangt. Rauff wil dus diegehen kinderen noemen, bij wie de werking van de leden van het lichaam te bespeuren valt dus een typische Synodalistische probleemstelling. Nu zegt Datheen heel typeerend: Het gaat niet om de werking van de leden maar het gaat erom of de kinderen behooren bij het lichaam of het lijf van de kerk. Gal. 3:28: De geestelijke kinderen van Abraham met haren zade welke de Christenen zijn vanwege haars geloofs met haren zade Abrahams kinderen genaamd worden. Als het P.A. in Gal. 3 wil zien een uitspraak over de vrijmachtige beschikking Gods dan wordt daar blijkbaar bedoeld de uitverkiezing. Datheen heeft echter heils en openbaringshistorisch geredeneerd. Onder Christus en Zijn zaad worden verstaan de geloovigen de geestelijke kinderen. Dit wordt gemotiveerd vanwege de staat der vrijheid waarin de kinderen vandaag staan.

cf. Greyd. K.V. Gal, pg. 88. In 1 Petr. 1 wordt gesproken van een onvergankelijk zaad. Dit gaat ons in dezen handel niet aan, zegt Datheen pg. 553. Hier is het weer zeer belangrijk als we letten op het verband waarin de uitspraken voortkomen. De opponenten hadden tevoren beweerd: wij bekennen dat die geestelijke kinderen Abrahams zijn door het geloove die niet alzoo Petrus zegt uit vergankelijk zaad maar uit onvergankelijk zaad nl. uit den levendigen woorde Gods wedergeboren ende kinderen des geloofs Abrahae genoemd zijn........dat die ende alle die uit zulken zade geboren worden des verbonds Godes.....zullen deelachtig worden. Dit wederdoops citaat is typisch synodaal Let oek op den term zullen deelachtig worden. Dath. zegt dat dat de quaestie niet is maar dat het erom gaat wie opeden doop recht heeft. Als dan ook het P.A. meent dat in Cat vrg 74 de opinie ondersteld wordt dat de bendelingen diegenen zijn die zaligoworden dan is dat een typisch wederdoopscheconstructie. Het antwoord van Dath, is dan ook daartegen gericht. Op pag. 561 van het protocol komt voor: De mannen(disputantes) bekennen dat de kinderen der geloovigen in het verbond der zaligheid zijn. Op de vraag of er in het N.T. twee verbonden Gods zijn één der genade ende één ander der zaligheid ofte niet, antwoorden de opponenten: Wij bekennen een verbond dergenen die tot kinde ren Godes aangenomen werden (is: worden) Datheen stelt hen voor het feit dat ze ja of neen antwoorden moeten en herhaalt zijn vraag.

Wanneer nu de tegenstanders toegegeven hebben dat er maar een verbond is zegt Datheen: allen die in het N.T. in het verbond der genade Godes zijn dien en kan ende magh dat bondtteecken niet afgeslagen worden. De kinderen der geloovigen in het N.T. zijn in een eeuwig verbond

[p. 65]

der genade Gods. Daarom en kan hen dat bondtsteecken niet afgeslagen worden. Daarmede is onzeleehre grondig bevestigd. Als hier Datheen spreekt van eeuwig verbond dan is dat heel iets anders dan wanneer de synode spreekt van eeuwig vebond. De synode bedoelt te zeggen dat het tijdelijke de buitenkant aanduidt waarom dan ook een eeuwig verbond het verbond voor de uitverkoren kinderen aangeven wil. Maar Datheen spreekt over eeuwig niet als aanduidend een deel doch gebruikt deze uitdrukking om aan te geven wat God als blijvend zegt. Rauff wil zich houden aan Rom 9: geen kinderen zijn zij die naar het vleesch kinderen zijn maar kinderen der belofte worden voor het zaad gerekend. Datheen zegt dat tot den Romeinen int 9 staat dat en is gansch niet tegen ons want wij en hebben nooit gezegd ja ook niet gedacht dat kinderen der Christenen Godes kinderen zijn zouden vanwege den geboorte uit den vleesche maar alleen vanwege de opneminghe ende des eeuwigen verbondts Godes. 573. Hier is dus geenszins het dilemma uit den vleesche of wedergeboren zijn maar het vleeschelijk kind Abrahams. zijn of het in de bondskring door Gods jurisdictie opgenomen zijn. Het bevel van God tot opneming in rechten is beslissend. Dat raakt dus de rechtsstaat. De quaestie van inhaerentestand is niet beslissend voor de opneming. Bij Datheen is de doop een doop tot iets, nl. tot vergeving der zonden (d.i. rechtvaardigmaking) en tot afwassching der zonden (d.i. heiligmaking). Volgens Kramer legt Datheen de grond van de Kinderdoop in een geestelijke realiteit der wedergeboorte, Maar Datheen spreekt in het geheel niet van wedergeboorte, In Hand. 10:47 constateert Datheen dat Petrus spreekt van dien die ook zichtbaarlijk de gave van den die H.G. ontvangen hadden, gelijk de Apostelen zeiden. Maar wij hebben de gave ván den H.G. alzoo niet ontvangen, maar alleen tot de opneminge, tot het kindschap Gods, tot de heiligmaking ende tot de zaligheid. Alzoo hebben hem ook onze kinderen ontvangen. Derhalve bestaat dat argument alzoo dewijl dat onze kinderen den Geest der op ofte aanneminge tot der kindschap, tot der heiligmakinge, tot der zaligheid ontvangen hebben, gelijk ook wij, zoo kan men ook hen zoo weinig als ons dat water weren. TOT geeft aan dat wel de aanneming in rechten is geschied maar niet dat de Geestesgaven, die vandaag in geding zijn, aanwezig zijn. Datheen wil niet weten van verschil tusschen besnijdenis en doop wat substantie betreft. Daarom is van beteekenis dat hij ook ten aanzien van de besnijdenis zich in den bovenaangegeven zin uitlaat. Wanneer hij in Frankenthal aan het disputeeren is wordt ook gesproken over 1 Cor 10 allemaal onder de welk, inclusief de kinderen.

Acht punten van overeenstemming tusschen doopen besnijdenis zijn er:

1.	de gemeente is onderscheiden van de godeelooze en de heidenen.
2.	De neine leer wordt erdoor behouden.
3.	De bondgenooten worden vermaand tot liefde en eenheid.
4.	De gerechtigheid des geloofs ende eeuwige zaligheid wordt erdoor verzegeld
5.	Ze zijn een prediking van de aangeboren onreinheid en van de reiniging alleen door Christas' bloed
6.	Vermaning tot afsterving van den ouden mensch.
7.	Ze geschieden maar één keer.
8.	Ze zijn sacramenten van de inlijving in de uiterlijke kerk.

In punt 4 is sprake van verzegeling. Daaronder valt de eeuwige zaligheid en de geloofsgerechtigheid. De zaligheid is inhoud van de belofte. De rechtvaardigheid des geloofs komt voor als inhoud der belofte. Eeerst door het geloof wordt deze ons deel. De rechtvaardiging is een forensisch begrip. Bij Datheen op pg. 50 geeft hij een beschrijving van de doop welke onze aandacht vraagt omdat Kramer in zijn diss. dit op den bepaalde wijze weergeeft op pg. 213 en die

[p. 66]

chet P.A. pg 21 Kramer vertrouwende ook alzoo weergeeft nl. de woorden ZIJ hebben eene salighe gemeenschap met den vader den Zonn en den H. Geest ten eeuwigen leven. Leten we op den preciesen text bij Datheen dan valt ons op dat Datheen niet schrijft salige maar zaligmakende. Voorts dat hij de weldaad toekent hen die door Gods genade kinderen Gods geworden zijn en ook dat nu weer blijkt evenals bij den term in Christus geheiligd dat de wederdoopers het net zoo zeggen. Op pg. 517 lezen we dat de namen dat ook zelf hebben toegegeven. De vrouw voor de mannen om daarop ja te zeggen is deze dat de kinderen in Christo zijn. De nog niet wederg. de facti achter hun rug hebben. Datheen is door Kramer tenrenieus bewerkt. Op pag. 213 zegt hij dat Dath. Petr. in Hand. 2:38, 39 hoort spreken in den tegenwoordigen tijd nl. u komt de belofte toe en uwe kinderen. Inderdaad zegt Datheen dat op pg. 527. Maar desondanks houden we ook vol dat de Kramer Dath. slordig interpreteert. Bij Kramer vindt u van de desbetreffende bewijsvoering bij Datheen de volgende redactie weer: ‘den kinderen komt mede de belofte des doops van de vergeving der zonden en de gaven des Geestes toe. Aota 2:38, 39. pag. 213 geciteerd’ door het P.A. Nu ontbreekt‘van’ voor de gaven des Geestes. en omdat Kramer gaven wel maar vergeving niet cursiveert wordt de indruk gewekt of de gaven des Geestes voor den doop als inhaerente gaven ontvangen zijn. Datheen zegt echter op pag. 579 den geloovigen ende haren kinderen in den N.T. komt deze belofte toe. Welke belofte? Datheen heeft het over de belofte des doops op de naam Christi tot vergeving der zonden ende der gaveh des H.G. Hoe men ook leest, beloften der gaven of beloften tot de gaven, in elk geval is duidelijk dat de gaven niet als reeds aanwezig worden verondersteld. Ze zijn en blijven inhoud der belefte. Kramer meent dat deze belofte, had ze slechts betrekking op de toekomst ze dan weinig kracht voor den kinderdoop had Doch dit is een petitio principii. Kramer zegt voorts dat ze oogenblik kelijk beteekenis heeft blijkens het feit dat Petr. spreekt van den tegenwoordigen tijd. We krijgen de indruk dat Petr. er volgens Datheen vanuitgaat dat de Geestesgaven oogenblikkelijk in den tegenwoordigen tijd er moeten zijn. Dath. zelf zegt op pag. 527. Hij (Petr.) en zegt niet gelijk Rannick glosseert ofte gelijk zijn woorden luiden: Als zij opgewassen zijn ende de belofte aannemen alsdan zal ook de belofte uwen kinderen gegeven worden maar hij spreekt van de tegenvoordiger tijd uwe ende uwen kinderen is de belofte. De belofte geldt onmiddellijk en gaat dadelijk in. Dit citaat kan ook tegen Ridderbos Sr. aangevoerd worden inzake het verbond. In zijn pamflet Kerkscheuring poneert hij dat het verbond tot stand komt door hartsvernieuwing. Maar Petr. zegt volgens Datheen juist niet wat de wederdoopers willen. Datheen gaat terug naar het forensische, Kramer vergeet dat we niet met Hand. 10 maar met Hand. 2039 bezig zijn. Tot dat publiek zegt Petr. je moet dadelijk erkennen dat je met de belofte aangesproken bent. En dat zijn dan menschen van wie een deel zich verhardt en die dus niet wedergeboren zijn. Toch komt de belofte hun onmiddellijk toe omdat ze forensisch in de kring zijn. Kramers hoofdfout is dat hij belofte en beloofd goed doorelkaar aalt. Kramer zegt het beloofd goed is er onmiddellijk. Doch dit is uit Dathenus niet te bewijzen. Bij Datheen zijn volgens Kramer de kinderen geestelijk gerechtigd tet den doop maar wij constateeren dat Datheen ze foederatief gerechtigd acht. De term geestelijk is bij Datheen en bij ons niet in tegenstelling met foederatief. Datheen spreekt bijv. over een geestelijke besnijdenis-Bij de synode zou dan het subjectivisme aan de orde zijn. Dath. legt er den nadruk op dat Poulus in zijn brief aan de Collossensen in het tweede kap. spreekt niet van het doen ofte laten van de Dol, niet van hare vromigheid ende goede werken maar van de vergevinghe der

[p. 67]

zonden welk is de geestelijke besnijdinghe Christi. De uitdrukking geestelijke besnijdenis is in forensischen zin gebruikt. De vergeving der zonden is de geestelijke besnijdinghe en de geestelijke doop. De Baptismus flaminis is geen tegenstelling met den Baptismus fluminus. De vergeving der zonden IS de geestelijke doop. En zelfs die geestelijke doop mcet aangennmen worden door het geloof. Op pag. 596: Gelijk de volwassenen het geloove uit genade verkrijgen ende door het geloove het verbond Gods ende de zaligheid vatten (d.i. aanpakken), alzoo verkrijgen ende vatten ook de kinderen de vergeving der zonde, de H.G. en het eeuwige leven door de kracht des verbonds Godes en der belofte. De tijd van dit vatten is onbepaald. Het vatten wordt bemiddeld door het verbond en de belofte. Als conclusie mogen we nu geven dat het P.A. zich vergist op pag. 72 dat in de acta van dit protocol meerdere getuigenissen voor wedergeboorts en innenlijke heiliging der verbondskinderen voor den doop voorkomen. Dit moet slaan op Acta art. XII actie 32 - 36 een gedeelte van pag. 499-607. Van die pag. worden alle citaten door ons verzameld en geciteerd en in die Datheen de mogelijkheid van de innerlijke heiliging voor den doop doch allerminst de zekerheid en evenmin de regelmatigheid. en evenmin hun zijn van rechtsgrond voor den doop. In verband daarmee is het nog noodig te wijzen op het doopen tot. Dit is geenszins spijkers op laag water zoeken. Dit doopen tot is juist in discussie. Het P.A. spreekt hier in verband met Calvijn van doopen op, Doopen op, noemt ook Kramer pag. 147 maar Sizoo vertaalt terecht doopen tot. De term doopen op zoekt naar een rechtsgrond in het subject. Het doopen tot, daarentegen in het geheel niet. Bij Calvijn valt nog te twisten over de vraag doopenop of doopen tot, omdat het een quaestie is van het vertalen uit het Latijn.: incum acc. maar het Protocol van Frankenthal is niet in Latijn doch in het Hollandsch gesteld nl. doopen tot. Dit is van beteekenis en versterkt de indruk dat Sizoo met de vertaling Doopen tot gelijk had.