Christus en cultuur

§ 24.

Een tweede consequentie uit het ingenomen standpunt is deze, dat wij dan ook niet in onze verhandelingen over christen en cultuur moeten uitgaan van de fictie van ‘de’ cultuur. Er bestaatgeen ééne ‘cultuurwezen’, waarvan wij bepaalde ‘vormen’ ontmoeten of misschien zouden ‘zijn’. Er is geen wereldziel, en geen wereldgeest, en geen wereldrede, en geen wereldlogos. Al deze woorden zijn maar abstracties. Ze zouden min of meer ongevaarlijk zijn, als ze niet altijd weer waren verbonden aan de pantheistische gedachte, dat de zedelijke wet in de universeele cultuur zelf meekomt, omdat ‘God’ ‘Zich’ in de cultuur van Zichzelf bewust wordt en ‘Zich’ daarin bepaalt. Daartegenover belijdt de christen, dat God niet wòrdt, maar is, dat Hij Zijn raadsbesluit van alle eeuwigheid genomen heeft, en neemt, en ons de zedelijke wet oplegt van boven af. En deze wet bindt onze daden: ze zijn acten òf van den uit God gewrochten nieuwen, òf van den uit Satan ontwrichten ouden mensch. Daarom zoeken wij geen practisch tegenwicht in een christelijke bewerking, stel, dat ze mogelijk was, vaneen roman over ‘la peur de vivre’, tegenover crypto-vitalistische ontwerpen van een ‘christelijk’ bijge-

[p. 93]

werkten Pallieter of zoo. Wij moeten God dienen. Ieder op zijn eigen manier, met het schootsvel voor, of in de toga - dat doet er niet toe. Elk in het zijne, met baggerlaarzen of een benzineblik, met een sikkel en hamer (die zijn voor òns) of een schilderspalet als embleem, eerder dan met een wierookvat als zoodanig. God dienen, elk in het zijne in de uit God gewerkte nieuwe gemeenschap; ‘in het zijne’ wil hier zeggen: een iegelijk, naardat hij geroepen is. Roeping bepaalt ‘het onze’, geen aspiratie, los van inspiratie. Groepsvorming, die buiten goddelijke roeping om haar grenzen en de criteria voor lidmaatskeuze bepaalt, moeten wij haten als de pest. Elks individueele aard moet zich wachten voor egoïstische overwoekering van zichzelf, en heeft te trachten, zich in te voegen in het samenstel van die gemeenschap, waarin de goddelijke roeping (uit Schrift en levenslot ons kenbaar) ons een plaats bespreekt. In de sunousia koinoonia stichten, als leden van de mystieke unie van Christus Jezus, dàt is christelijke cultuur.