Christelijke religie

Artikel 36.
Reges, Principes et Magistratus - Van het ambt der Overheid -

Juli 1947. Reformatie- Artikelen over dit onderwerp. Verder Referatenbundel Amersf. Congr.

Wat bedoeling van het ambt der overheid. Door God geconstitueerd, ingesteld. Volgens Kuyper dit te danken aan de ‘Gemene Gratie’, remming van de verdierlijking en verslechtering van de mens na de val. Hiermee samen hangt zijn idee over de Staat. Dit, volgens hem, een lichaam, dat min of meer zichzelf opwerpt, tot wering van het bederf. Hij gebruikt hier het beeld van de coogulatie, de stolling van bloed. Consolidatie na de wond. Zoals het bloed in zijn vloeiing wordt gecoerceerd door de coogulatie, zo wordt ook het vloeien van het bloed in de Staat gecoërceerd door de cooglatio van de staat. Als er geen val was geweest, dan zou er dus ook niet geweest zijn een overheid en een Staat. Hienbij zoekt men steun in het woord depravatio: zie je wel, vanwege onze zonde. Houdt dit echter in, dat er geen overheid zou zijn buiten de zonde om? Als een staat en een overheid nu zulke gevolgen waren van de zonden, waarom noemt God dan de gezagsverhouding met zulke mooie namen? Basileus: ten tijde van Augustus en Rome = keizer van Rome. Kuyper had dus ongelijk, toen hij onder-

[p. 23]

scheidde: basileus - organisch gegroeid
keizer - usurpator

Hoe kan God deze term, als hij die zo gauw mogelijk zou willen afschaffen, annexeren voor zichzelf?

Denk hier maar aan de noodweg-koningswet van H.N. Ridderbos uit Amersfoort en ‘God op Zolder’ bij de Roomsen.

Als basileus een woord is op de noodweg, dan zou de Heere dit nooit gebruiken voor Zijn Koninklijke weg.

In de Openbaringen zeggen bovendien de gezaligden: {problem} despotè.

‘Polis’. Dit tenslotte de bijbelse term voor de Kerk. Bij Plato, dit voor zijn ideeënwereld en het ektupos op de aarde, en bij de M.E. mystici voor de hemelse hiërarchie. Polis is heel gewoon een naam voor de ordening der dingen bij Gods koningschap afgezien van de zonde.

De ordeningen liggen in de natuur der dingen, maar zijn ingesteld door God.

Gezag is echter wel pijnlijk geworden door de zondeval. Maar het gezag is gegeven van God den Vader. Als Christus als een anti-Absalom zijn vader altijd pl. geeft en later de basileia weer aan zijn Vader teruggeeft, dan blijkt wel dat het gezag inhaerent is aan de door God geschapen wereld.

Dit alles dus: om op dit punt de Gemene Gratie - idee te bestrijden.

Legibus et certa politeia: dertus, het moet een goede, een vaste orde zijn: denk hier ook weer aan de vaste Kerkenorde: Art. 32.

Eum infinem M. gladium commisit puniendis quidem sceleritatis, bonis vero defendendis. Horum autem officium est, ut non modo..curam gerant et pro conservanda politta excubent, verum etiam ut sacram tueantur Ministerium omnemque idolotatriam et adulterinum Dei cultum submoveant et revertanti regnum A. diruant, Christi vero regnum promoveant..

Opmerkelijk is hierbij art. 3 van het A.R. program. In de Chr. Geref. Kerk is dit uitgeschrapt, ook in de N.H. Kerk niet. Dit dus een belemmering voor eventuele hereniging. Prof. Dr. K. Schilder meent, dat deze zinsnede weer hersteld moet worden. De gronden voor deschrapping in 1905 zijn onjuist geweest. Zelfs Honig was van dit inzicht reeds in 1905, ofschoon hij Kuyper zeer vereerde. Ook J.C. Sikkel heeft eens gezegd, dat hij zich van de hele schrapping niets aantrok. Zie over diens mening vooral de aangehaalde Ref. artikelen.

Moeten we nu de oude formule weer opnemen? K.S. vindt het niet nodig om weer de oude woorden in te voeren: met het zwaard alle afgoderij uit te roeien. Het zwaard: wat is dat evenwel?

Ius gladii: is wat anders dan gladius. De overheid zwaait met haar ius gladii ook al heeft de beul Het hele jaar vacantie gehad. De wet van het vloeken is ook bediening van het ius gladii.

In 1905 is aangehaald een citaat van Calvijn: maar dat is volkomen onjuist gebeurd; want Calvijn zegt niet, dat de overheid het zwaard moet gebruiken, maar wel dat hij met het ‘ius gladii’ de bozen, de haeretici ‘coercere’, Hairesis is niet altijd een groep ketters, maar ook een politieke groepering, communisten etc. Calvijn wil alleen de ergsten met de dood straffen.

Voetius: de Remonstranten beweren, dat de Gereformeerden allen, die ketters zijn, met het zwaard moeten leren. Ze wijzen dan naar Calvijn. Voetius zegt langs zijn neus weg, dat ze het stuk van Calvijn precies verkeerd aanhaalden, er stond: ius gladii. En die brandstapel van Servet is een kwestie van Genève, maar niet de grond van een Gereformeerde leer van het ‘ketterdoden’.

[p. 24]

Bij nadere bestudering van het rapport van 1905 is K.S. tot het inzicht gekomen, dat dit een carricatuur was, en absoluut geen grond om de bewuste regels te schrappen. Wel moet men er direct bij zeggen, dat het anders bedoeld is.

Coercere betekent niet: doodslaan.

In het laatste gedeelte wordt gewezen op de gehoorzaamheid aan de Staat. Onze gehoorzaamheid gaat tot dat punt, waarop wij door één of ander besluit gedwongen worden zelf te zondigen, of tegen God's wet in te gaan.